Karar Destek Sistemleri

Yanıt Açıklaması: Bir kurumun; politika, strateji, taktik, teknik ve yönergelerini etkileme potansiyeli olan yeni bilgi ve içgörülerin geliştirilebilmesine kurumsal öğrenme denir. s 199

Yanıt Açıklaması: Yapay Zeka’nin ne olduğunu anlamak için ilk olarak zeki olmanın işaretleri olarak düşünülen yeteneklere bakılması gerekir. Bunlardan bazıları aşağıda sıralanmış olmakla beraber eksiksiz böyle bir liste oluşturmak oldukça zordur. • Deneyimlerden öğrenme veya deneyimleri anlama, • Belirsiz veya çelişkili mesajlardan anlam çıkarma, • Yeni bir duruma hızlı ve başarılı bir şekilde cevap verebilme, • Problem çözmede akıl yürütmeyi kullanma, • Kafa karıştıran durumların üstesinden gelme, • Sıradan rasyonel yollarla yorum ve çıkarsama yapma, • Bilgiyi kullanarak çevreyi kullanma, • Düşünme ve akıl yürütme, • Bir durumda farklı bileşenlerin göreceli öneminin bilincinde olma.

Yanıt Açıklaması: Analitik sistem; veri arama, göstergeler, hesaplama, görselleştirme, raporlama vb. analiz araçları ile geniş anlamıyla veri kaynaklarının olabildiğince kusursuz bir entegrasyonudur. Bununla birlikte kurumsal benimseme ve akreditasyon yönüyle kişisel karar destek ve karar analitiği sistemlerinden ayrılırlar fakat akreditasyon süreci analiz araçları kapsamında yer almamaktadır. Dolayısyla doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Performans gösterge panellerinin ortak özelliklerinden bazıları şunlardır: • Görselleştirme araçlarından yararlanmaları, • Kullanımının çok kolay olması ve olabildiğince bak-ve-hisset (look-and-feel) özelliği taşımaları, • Farklı veri kaynaklarından gelen bilgilerden yararlanabilmeleri, • Paneldeki bilgilerin ayrıntılarına inebilmeyi (drill-down) desteklemeleri.

Yanıt Açıklaması: Yapay zekanın (YZ) sahip olduğu önemli üstünlükler şunlardır: Kalıcı olma: İnsan zekâsı doğar, gelişir, yaşar ve ölür. Buna karşın YZ, üzerine inşa edildiği bilgisayar sistemleri ve programları varolduğu sürece kalıcıdır. Çoğaltma ve yaygınlaştırma kolaylığı: İnsan zekâsı, eğitim ve usta-çırak ilişkisi gibi yöntemlerle kopyalanabilir ve çoğaltılabilir. Bu yöntemler, uzun bir tecrübe kazanım süreci de gerektirir. Nitekim aynı sebeple uzman insan sayısının arttırılması zor ve yavaştır. Buna karşın bir bilgisayar sisteminde düzenlenmiş yöntembilgisi, o bilgisayardan herhangi bir bilgisayara kolaylıkla kopyalanabilir ve eksiksiz çoğaltılabilir. Düşük maliyet: YZ’nin taşınabilme ve paylaşılabilmesindeki kolaylıklar, yararlanma maliyetini hızla düşürmektedir. İnsanların sunduğu uzmanlık hizmetleri genellikle pahalıdır. Örneğin, uzman bir doktorun muayene ve tedavi ücreti takdir edilen uzmanlık düzeyi ile orantılıdır. Bir doktorun eriştiği uzmanlık düzeyine gelmesi on yıllarla ölçülür. Sözkonusu sürenin doktorun hizmetine maliyet olarak yansıması kaçınılmazdır. Tutarlılık: İnsanın zihinsel performansı hep aynı düzeyde olmaz. Aynı probleme farklı günlerde farklı tepkiler vermesi bilinen bir durumdur. Bu durum, insanların yaptıkları işlerde tutarsız olabilmelerine neden olur. YZ, bir bilgisayar yazılımı olduğu için aynı koşullar altında tutarlılığını değiştirmez. Belgelendirilebilirlik: YZ’nin kararları açıklanabilir ve dolayısı ile belgelendirilebilir. İnsan zekâsının kayıt altına alınması zordur. Örneğin bir insan, karar verebilir ama karar sürecindeki adım ve varsayımlarını daha sonra açıklaması zordur. Hız: YZ, belirli işleri insandan çok daha hızlı bir şekilde tamamlayabilir.

Yanıt Açıklaması: 1 ve n arasında sayılar, =TAMSAYI(S_SAYI_ÜRET()*(n-1)+1 ile elde edilir.  (8-1)+1= 8 elde edilecek en büyük sayıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: %50, kış dönemi - Çift yönlü veri analizi

Yanıt Açıklaması: Analitik sistemler, sundukları işlevlere göre betimsel (descriptive), tanısal (diagnostic), buluşsal (discovery), kestirimci (predictive) analitik ve karar (prescriptive) analitiği (bazen çözümsel analitik de denir) olarak beş ana başlıkta ele alınabilir

Yanıt Açıklaması: Çıkarım (çıkarsama) motoru (inference engine) kural-tabanlı uzman sistemlerde kuralların yorumlandığı birimdir. Kuralların hangi sırada çalıştırılacağı, sonuçlara göre yeni kuralların nasıl çağırılacağı veya sonuçların nasıl raporlanacağını belirleyen US bileşeni çıkarım motorudur. Hangi olguların veya gerçeklerin hangi kuralları tetiklemesi gerektiğini çıkarım motoru belirler ve aktif kuralları Ajanda birimine aktarır. Ajanda, o anda aktif kuralları içerir. Bir kuralın aktif olması, o kuralın koşullarının sağlandığını gösterir. Aynı anda bu şekilde birden çok aktif kural bulunabilir. Bu aktif kurallardan hangilerinin çalıştırılacağını veya tetikleneceğini çıkarım motoru değerlendirir.

Yanıt Açıklaması: İnsan zekâsına öykünerek bilgisayar donanım ve yazılım olanakları üzerine inşa edilmiş, akıl yürütme ve öğrenme yeteneği olan yöntemler yapay zekâ (YZ)dır. Yapay zekâ, bazı yerlerde insan zekâsı yerine kullanılmakla beraber, insan zekâsının tamamlayıcı ve yükseltici bir parçası olarak değerlendirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Gürbüzlük: Verilerin kirli ve eksik veriye sahip olması halinde doğru sınıflandırmanın yapılabilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Bu kitap kapsamında bir karar destek sistemi aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır: i. Bir karar sürecinde yer alan modelleri kuran ve/veya çözen, ii. Bu modellerde kullanılacak veri, bilgi, parametre ve göstergeleri, eğer var ise, veri ambarı, veri marketi ve veritabanlarından bulup çıkaran, iii. İç ve dış bilgi kaynaklarında olmayan bilgileri ise işletme analitiğinden yararlanarak kendi hesaplayan, iv. Karar vericinin bilişsel kapasitesi ile yönetim biliminin ve yöneylem araştırmasının yöntem, model ve algoritmalarını, karar ve fayda kuramı ile bir arada değerlendirmesine olanak veren, v. Kararın kalitesine katkıda bulunmak amacıyla tasarlanmış bir bilgi sistemidir. Dolayısıyla iç ve dış bilgi kaynaklarında olmayan bilgileri karar verme yöntemlerinden değil, işletme analitiğinden yararlanarak elde eder.

Yanıt Açıklaması: Senaryo Yöneticisi, 32 girdi hücresine kadar, çeşitli değer veya senaryo ve birçok çıktı hücresinin sonucundaki değişiklikleri gözlemlemeye imka^n vermektedir

Yanıt Açıklaması: Gerçek-yaşam problemleri açısından, optimizasyona eniyi çözümü garanti eden yöntemler bağlamında bakıldığında dikkate değer sınırlamalar vardır. Bunlardan bazıları aşağıda ifade edilmiştir. i. Klasik optimizasyon matematiksel modellemeyi gerektirir ve modelleme zaman alıcıdır, ii. Modellerin güncel parametrelerle kullanılması zorunluluğu bazen aşılması güç bir engel olabilmektedir, iii. Bazı yerel eniyileme yöntemleri türevlenebilirlik ve dışbükey (convex) çözüm uzayına sahip olma gibi bazı koşulların yerine gelmesine ihtiyaç duymaktadırlar, iv. Karar problemlerinin önemli bir kısmı tamsayılı ve kombinatoriyal problemler olup, dışbükeylik ve türevlenebilirlik özelliklerinin sağladığı ayrıcalıklara sahip değildirler, v. Birden fazla çelişen amaç olduğunda, karar vericilerin doğrudan veya dolaylı etkileşimi optimizasyon için şarttır, vi. Bazen küçük, genellikle de orta veya büyük boyutlu problemleri kabul edilebilir zaman pencerelerinde çözebilecek algoritmalara sahip az sayıda problem vardır.

Yanıt Açıklaması: Veri tablolarının kullanılabilmesi için ilk olarak işlem tablosunun hazırlanması gerekir. Bu amaçla, girdilerin ve çıktı değerlerin yer alacağı hücreler belirlenir. Bu hücreler, değerleri veya formülleri içerebilir. Bu hücreleri, kolay kullanılabilecek referans bir ad ile tanımlayabilirsiniz. Daha sonra analiz etmek istediğiniz farklı girdi değerlerinin listesini hazırlayarak, denemeler yapabilirsiniz.

Yanıt Açıklaması: X: 1000 , Y: 1600

Yanıt Açıklaması: Karar Analitiği

Yanıt Açıklaması: Tutarlılık: İnsanın zihinsel performansı hep aynı düzeyde olmaz. Aynı probleme farklı günlerde farklı tepkiler vermesi bilinen bir durumdur. Bu durum, insanların yaptıkları işlerde tutarsız olabilmelerine neden olur. YZ, bir bilgisayar yazılımı olduğu için aynı koşullar altında tutarlılığını değiştirmez.

Yanıt Açıklaması: Görsel analitik araçlarının sunduğu olanaklardan bazıları şunlardır: (i) Her düzeydeki karar vericileri veri keşfetme yöntemlerinden ve analitik olanaklardan yararlandırmak üzere, kullanımı kolay ve web üzerinden karşılıklı etkileşimli olarak gerçek verilerle buluşturmak, (ii) Karmaşık soruların yanıtları ile analitik çalışanların yeteneklerini buluşturmak, (iii) Her türlü elektronik cihazdan (tabletler, akıllı telefonlar ve amaca yönelik tüm sayısal ortamlar) erişilebilir ve gerçek verileri kullanan analitik araçlar üzerinden işletme içi bilgi paylaşımı ve işbirliğini genişletmek, (iv) Bilgi-işlem departmanlarından beklenen analizlerin çok daha kısa sürede gerçekleştirilmesini sağlayarak bilgi-işlem personelinin iş yükünü azaltmak.

Yanıt Açıklaması: Veri tablolarının kullanılabilmesi için ilk olarak işlemtablosunun hazırlanması gere- kir.