Web Okuryazarlığı

Yanıt Açıklaması: Web’in telif hakları açısından özellikleri şu şekilde sıralanabilir: Web ortamında eserler son derece kolay çoğaltılabilmekte ve dağıtılabilmektedir. Herhangi bir eser, çok kısa bir süre içerisinde binlerce ve hatta milyonlarca kişi tarafından kopyalanabilmektedir. Bu kopyalama yapılırken asıl nüsha ile çoğaltılan nüsha arasında hiçbir kalite farkı da bulunmamaktadır. Web sayfaları ya da içeriği ile ilgili korumanın sınırları tam olarak belirlenememektedir. İnternet, etkileşimli yapısıyla ve sanal gerçeklik uygulamaları gibi teknolojik gelişmeler ile klasik eser tanımını zorlamaktadır. İnternet’in bir özgürlük ortamı olarak fazladan yasal ya da teknik düzenlemelerle gelişiminin kısıtlanması istenmemektedir. İnternet üzerinden yapılan hak ihlallerinde, ihlali yapanın tespiti ve bu ihlalin önlenmesi son derece güç olmaktadır. Uygulanacak hukukun tespiti yani Devletler Hususi Hukukuna ilişkin sorunlar bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal medya ortamlarında kişisel bilgi güvenliğini sağlamak ve saldırılardan korunmak için yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir: • Kişisel bilgiler sosyal medya ortamlarında paylaşılmamalıdır: Nüfus cüzdanı ve pasaport bilgileri ile fotoğrafı, doğum tarihi, TC kimlik numarası, eğitim durumu, medeni hâl, anne kızlık soyadı ve yakın akrabaların bilgileri sosyal medya siteleri ya da İnternet sitelerinde paylaşılmaması son derece önemlidir. Bu tarz kişisel bilgileri parça parça toplayan saldırganlar sosyal mühendislik adı verilen saldırı yöntemleri ile birçok kişiyi dolandırmaktadırlar. • Hesaplara güçlü şifre verilmelidir: Sosyal medya sitelerinde hesap oluşturulurken yapılan en sık hatalardan birisi de tutulan futbol takımı, evcil hayvan, doğum tarihi vb. birleşimlerini kapsayan basit şifre seçimleridir. Şifremi unuttum sorularına şifreye benzer cevaplar veren kullanıcıların hesapları çok basit bir şekilde kötü amaçlı kişilerin eline geçebilmektedir. Bu açıdan hesapları korumak için şifre oluştururken harf ve sayılardan oluşan güçlü bir şifreleme kullanılmalıdır. • Kredi kartı bilgileri hiç kimseyle paylaşılmamalıdır: Sosyal medya üzerinden kullanıcılarla iletişime geçerek para ya da kredi kartı bilgilerini isteyen ve bu şekilde dolandırıcılığa maruz kalan kullanıcıların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Zor durumda olduğunu ve bu yüzden para talep ettiğini beyan eden arkadaş/hesap sahibi ile birebir telefon vb. ortamlardan iletişime geçip doğrulamanın yapılması bu tür dolandırıcılığı önlemek açsından son derece önemlidir. • Sadece güvenilir sitelerden alışveriş yapılmalıdır: Sosyal medya üzerinden reklamı yapılan her site güvenli olmayabilir. Değerinden düşük, bedava ürün vb. reklamlara karşı dikkatli olunmalıdır. Gerçek değerinin altında pazarlanan bu ürünler genelde hasarlı ya da farklı bir ürün olarak gönderilebilmektedir. • Kurulan uygulamalara dikkat edilmelidir: Son zamanlarda popüler sosyal medya hesapları ile başka siteleri üye olmak oldukça yaygınlaşan bir yöntemdir. Facebook, Twitter ve Google+ hesapları kullanılarak daha önce kullanıcısı olunmayan bir siteye üye olunabilmektedir. Web üzerinden sitelere yeni hesap açarken kullanılan bu yöntem mobil uygulamalarda da kullanılmaktadır. Mobil uygulamaların çoğu yükleme sırasında kişisel bilgilere, telefon rehberine ve sosyal ağlara erişim izni istemektedir. Bu izinleri tereddütsüz vermek kişisel bilgilerin güvenliğini tehdit etmektedir. Kurulan uygulamanın ne tür izinleri talep ettiği ve ne tür bir işleme onay verildiği dikkatlice incelenmelidir. • Sahte profil tuzaklarına dikkat edilmelidir: Profil resimlerini olduklarından farklı, sahte fotoğrafları ve bilgileri kullanarak oluşturan dolandırıcılar arkadaşlık kurmakta ve kullanıcıların özel bilgilerini ele geçirmektedirler. Özellikle erkekleri etkileyen sahte fotoğraflar, ülkeye geliş için para talep ederek kullanıcıları dolandırmaktadırlar. • Fotoğraf paylaşımlarına dikkat edilmelidir: Günümüzde kullanıcılar sosyal medya ortamlarında ne yediklerinden tutun, en özel anlarına kadar birçok şeyi paylaşmaktadırlar. Özellikle yaz döneminde deniz, kum, güneş ve bikinili fotoğraflarını paylaşan kullanıcıların bu fotoğraflarının arkadaşlık sitelerinde kullanılabildiği görülmektedir. • Yer bildirimlerine dikkat edilmelidir: Sosyal medyada paylaşılan fotoğraf ve konum bilgisi ev, iş yeri detaylarını içermemeli, tatile çıkılan zaman ve dönülecek zaman gibi detaylar verilmemelidir. Sosyal medyadaki hareketleri izleyerek soyguncuların birçok ev ve iş yerini soydukları bilinmektedir. • Çocuklar sosyal medya kullanımı konusunda bilinçlendirilmelidir: Yetişkinlerin dolandırıldığı, şantaja uğradığı sosyal medya ortamlarında çocukları bu tehlikelerden korumak için gerekli bilinçlendirmelerin yapılması son derece önemlidir. İyi ile kötüyü ayırt etme konusunda henüz yeterince gelişim göstermemiş olan çocuklar sanal dünyada karşılaşabilecek tehlikelere karşı uyarılmalıdır. • Bağlantılara dikkat edilmelidir: Sosyal medya üzerinden tanıdık birinden gönderilmiş gibi birtakım bağlantılar gönderilerek kişisel bilgileri ele geçirmek için gerçekleştirilen birçok saldırı yöntemi bulunmaktadır. Kullanıcılar bağlantılara tıklamadan önce bu bağlantıların sahte sitelere yönlendirip yönlendirmediğini analiz etmeleri gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal medya kullanımında mesaj iletmek için klavye, yazı ve ifadeler yoğun kullanıldığından kişinin yüz yüze iletişim becerisini zayıflatabilir.

Yanıt Açıklaması: Arka Kapı: Bir sisteme dışarıdan sızılabilmesi için o sistemde açık oluşturma işlemine arka kapı denir. Genellikle bilgisayarda dışarıdan erişilebilmesi için bazı portları açarak kendi üreticisinin ve/ veya başka bir yazılımın sisteme sızmasını sağlayan yazılımlardır.

Yanıt Açıklaması: Teknik bilgi; tabiatta var olan nesneleri yaşamda kullanım değeri olan araç ve gereçlere dönüştürmede kullanılan bilgidir.

Yanıt Açıklaması: Eğer eseri oluşturan kişi paylaşma, kullanma ve hatta yeniden düzenleme hakkını başkalarına vermek istiyorsa eseri Yaratıcı Beraberlikler (CC - Creative Commons) lisansı ile işaretlemelidir.

Yanıt Açıklaması: Tanımı verilen sosyal yeterlilik kavramı tutumdur.

Yanıt Açıklaması: Yemlemeye yakalanmamak için aşağıdaki uyarıları uygulamakta yarar vardır; Telefon veya benzeri yolla aranma durumunda hiçbir zaman kişisel veya hesap bil- gileri ile ilgili sorular yanıtlanmamalıdır. Banka ile görüşme gerekirse bile muhakkak kullanıcı arayan taraf olmalıdır. Maile gelen ve uyarı niteliğindeki postalar dikkate alınmamalıdır. Gerçekten ciddi birşey gibi görünüyorsa bile öncelikle araştırılmalı ya da ilgili siteye sorulmalıdır. Banka ya da sosyal ağ web sitelerine kesinlikle maillerle gelen bağlantılardan erişilmemelidir, adres çubuğuna sitesinin bağlantısı yazılarak erişilmelidir. Güncel tarayıcılar kullanılmalı ve tarayıcılarda yemleme önleme özellikleri açık tutulmalıdır.

Yanıt Açıklaması: "Tek yönlü bilgi paylaşımlarını çift yönlü ve etkileşimli hale dönüştürür" ve "paylaşım ve tartışmalardaki zaman ve mekan sınırlamasını ortadan kaldırır" ifadeleri, sosyal medyanın web 2.0 kullanımıyla sağladığı olanaklardır. III. ifadede yer alan "pasif konum" durumu ise varolanın aksidir.

Yanıt Açıklaması: İlk grafiğe dayalı tarayıcı olan Mosaic , internet tarihi açısından ağdan bilgiye erişimi kolaylaştıran önemli bir gelişme olarak 1993 yılında Marc Andreessen ve ekibi tarafından geliştirilmiştir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Patent veya marka gibi soyut bir mülkiyetin belli bir süre için kullanım hakkını bir telif ücreti karşılığında başka bir firmaya satmaya lisanslama denir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi okuryazarı olan öğrenci bilgi için potansiyel kaynakların farklı çeşitlerini ve biçimlerini tanımlar. Bu bağlamda bilginin, resmî veya gayrî resmî olarak nasıl üretildiğini, organize edildiğini ve yayıldığını bilir. Bilginin, kategorilere ayrılabileceğinin farkında olur. Çeşitli biçimlerdeki potansiyel kaynakların değerini ve farklarını tanımlar (örneğin, çoklu ortam, veri tabanı, İnternet sitesi, veri grupları, işitsel/ görsel materyaller, kitaplar).

Yanıt Açıklaması: "http://www.anadolu.edu.tr/images/image1.jpg" şeklinde tanımlanan yol, hangi noktadan erişildiğinden bağımsız olarak aynı noktaya ulaştıracağı için mutlak yol olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Hayalet kullanıcılar ve hesaplar veya gizleyiciler olarak da adlandırılan hayalet takipçiler aktif olmayan ve faaliyette bulunmayan sosyal medya platformundaki kullanıcılardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi okuryazarlığı kavramı; bireylerin sorun çözerken veya karar verirken eleştirel düşünerek ve teknolojiden faydalanarak bilgi ve bilgi kaynaklarını etkin bir biçimde kullanma becerilerine odaklanmaktadır. Bilgi okuryazarı olan bireyler, bilgiye erişmede etkin ve yeterlidirler. Bilgiyi eleştirel bir şekilde değerlendirebilirler, doğru ve yaratıcı bir şekilde kullanabilirler. Gerçek bilgiyi, bakış açısı ve düşünce arasındaki farkları bilirler; doğru olmayan ve yanıltıcı bilgiyi fark ederler; sorun ve sorular için uygun olan bilgiyi seçebilirler.

Yanıt Açıklaması: Patent veya marka gibi soyut bir mülkiyetin belli bir süre için kullanım hakkını bir telif  ücreti karşılığında başka bir firmaya satmaya lisanslama denir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi ve iletişim teknolojilerinde kaydedilen hızlı gelişmeler, her alanda olduğu gibi bilginin üretimi ve tüketiminde geleneksel yöntemlerin terk edilmesine yol açmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bilgi kaynağına veya niteliğine göre değişik şekillerde elde edilir ve sunulur. Kaynağına göre bilgi örtülü ve açık olarak ikiye ayrılır (Kulaklı, 2005). Örtülü bilgi, insan zihninde yer alan ve diğerleri tarafından ulaşılamayan bilgidir. Bireylerin deneyimleri, fikirleri, değerleri, duyguları ve sezgileri örnek olarak verilebilir. Açık bilgi ise belirli bir yerde saklanan diğer insanların kullanımına hazır, dokümante edilebilen, arşivlenen belirli bir formattaki bilgidir; bilimsel formüller, metin, grafik, resim, tablo vs. örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Kaynağına göre  bilgi, örtülü ve açık olmak üzere ikiye ayrılır. Örtülü bilgi, insan zihninde yer alan ve diğerleri tarafından ulaşılamayan bilgidir. Bireylerin deneyimleri, fikirleri, değerleri, duyguları ve sezgileri örnek olarak verilebilir. Açık bilgi ise belirli bir yerde saklanan diğer insanların kullanımına hazır, dokümante edilebilen, arşivlenen belirli bir formattaki bilgidir; bilimsel formüller, metin, grafik, resim, tablo vs. örnek olarak verilebilir. Misenformasyon, gerçek bir bilginin eksik, yanlış ya da yanlı bir şekilde iletilmesidir. Dezenformasyon ise, herhangi bir konuda bilinçli olarak gerçeği saptırarak organize bir şekilde kişileri veya kurumları yanlış bilgilendirmedir. Bazen kitle, bilginin kaynağı hakkında bilgilendirilir, bazen de bilgi kaynağı hakkında ya kimlik tanımlaması yapılmaz ya da yanlış kaynak sunulur. Bilgi kaynağının verildiği durumlara açık dezenformasyon, verilmediği ya da yanlış verildiği durumlara ise örtük dezenformasyon denir. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Web ortamında eserler son derece kolay çoğaltılabilmekte ve dağıtılabilmektedir. Herhangi bir eser, çok kısa bir süre içerisinde binlerce ve hatta milyonlarca kişi tarafından kopyalanabilmektedir. Bu kopyalama yapılırken asıl nüsha ile çoğaltılan nüsha arasında hiçbir kalite farkı da bulunmamaktadır. İnternet’in hiçbir hukuki kişiliğe ya da kuruma ait olmayan bir yapıda bulunması ve bu şekilde gelişmesi yapılacak düzenlemeleri zorlaştırmaktadır. İnternet’in bir özgürlük ortamı olarak fazladan yasal ya da teknik düzenlemelerle gelişiminin kısıtlanması istenmemektedir.