Bireysel İş Hukuku

Yanıt Açıklaması: Çıraklar, çıraklık sözleşmesi ile çalıştıkları için işçi sıfatı taşımaz. İşçi benzeri bir diğer grup, stajyerlerdir. Stajyerler, teorik bilgilere sahip oldukları bir mesleğin uygulamasını izleyerek o mesleğin uygulamasını öğrenmek üzere işyerinde bulunan kişilerdir.

Yanıt Açıklaması: İşverenin yönetim hakkı kaynaklar hiyerarşisinde en alt sırada yer alıp, işverenin emir ve talimatları, anayasa, yasalar, yönetmelik ve tüzükler, toplu iş sözleşmeleri ve iş sözleşmelerine aykırı olamaz.

Yanıt Açıklaması: Psikolojik taciz (mobbing);çalışanlara üstleri, astları veya eşit düzeydeki çalışanlar tarafından sistematik olarak uzunca bir süre uygulanan her türlü kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışları içeren, kişiyi sosyal ortamdan uzaklaştıran davranışları ifade eder. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İşçinin iş görme borcuna karşılık işverenin ücret ödeme borcu temel borçlar niteliğindedir.

Yanıt Açıklaması: 95 sayılı ILO Sözleşmesi’ne göre, ücretlerin iş günlerinde ödenmesi zorunlu değildir.

Yanıt Açıklaması: Temel ücret sadece parayla ve banka hesabına yapılabilir.Ancak ek ücretler eşya ya da para üzerinden yapılabilir. Ücret ödemesi en geç ayda bir yapılmalıdır. Çalışan kişiler yaptıkları hizmet karşılığında orantılı olarak avans alma hakkına sahiptirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Mesleki Eğitim Kanunu 25. maddesinde yirmi ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde çırağa asgari ücretin %30’undan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde % 15’inden aşağı olmamak üzere bir ücret ödeneceğini hükme bağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Deniz, göl ve akarsulardaki gemilerde iş sözleşmesiyle çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkında 854 sayılı Deniz İş Kanunu hükümleri uygulanır. Diğer işler İş Kanunu’na tabidir . Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İş hukuku işverenin kendi işyerinde kendi işçileri ile mal veya hizmet ürettiği fabrika modeli üzerinde şekillenmiştir. Ancak 20. yüzyılın sonunda istihdamın dışsallaşması politikalarının yaygınlaşması ile giderek artan bir biçimde üretimin bir bölümünün bir başka işveren tarafından üstlenildiği görülmeye başlanmıştır. Örneğin bir inşaatın elektrik tesisatının veya bir fabrika ya da bankanın temizlik veya güvenlik işlerinin bir başka işverene gördürülmesi gibi. Taşeronluk olarak da adlandırılan alt işverenlik uygulamalarının gerisinde uzmanlıktan yararlanma, maliyetlerin düşürülmesi, sendikalaşmanın önüne geçilmesi gibi çeşitli amaçlar yatmaktadır.  İşin işyerinde başka bir işverene gördürülmesi çok çeşitli biçimlerde gerçekleşebilir. Ancak İş Kanunu’nda belirtilen koşulları taşıyan ilişkiler İş Kanunu anlamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi olarak nitelendirilip kanunda belirlenen hukuki sonuçlara tabi tutulur. O hâlde, uygulamada her taşeron olarak nitelendirilen kişi İş Kanunu anlamında alt işveren olarak değerlendirilmeyebilir. Önemli olan ilişkinin İş Kanunu’nda belirlenen koşulları taşımasıdır.

Yanıt Açıklaması: Teorik bilgilere sahip oldukları bir mesleğin uygulamasını izleyerek o mesleğin uygulamasını öğrenmek üzere işyerinde bulunan kişilere stajyer denir.

Yanıt Açıklaması: İşyerlerinde vasıflı işçi ihtiyacının karşılanması günümüzde mesleki eğitimin önemli bir hedefidir. Çıraklık kurumu vasıflı işgücü ihtiyacının karşılanmasında temel bir önem taşımaktadır. Bu nedenle çıraklık ülkenin istihdam politikaları arasında önemli bir yer işgal eder. Ülkemizde çırakların hukuki durumu 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri çerçevesinde düzenlenmiştir. Ancak Mesleki Eğitim Kanunu ülkemizdeki bütün çırakları kapsamayıp bu kanun kapsamında bulunan il ve mesleklerde faaliyet gösteren işyerlerinde uygulanır. Mesleki Eğitim Kanunu kapsamı dışında kalanlara Türk Borçlar Kanunu’nun hükümleri uygulanır. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu uyarınca çırak, “Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştirilen kişi” olarak tanımlanmıştır. Kanunda tanımlanmamış da olsa çıraklık sözleşmesi uyarınca iş sahibi bir meslek veya sanatı öğretmek, çırak da bu meslek veya sanatı öğrenmek amacıyla işgörmekle yükümlüdür. Mesleki Eğitim Kanunu’na göre çırak olabilmek için kişinin en az ortaokul veya imam-hatip ortaokulu mezunu olmak, bünyesi ve sağlığı gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olması gerekir (m.10). Kanunda on dokuz yaşından gün almış olanların da yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabileceği belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İşverenin yönetim hakkı çalışma koşullarını belirleyen kaynaklar arasında en alt sırada yer alıp, anayasa, yasalar, toplu iş sözleşmesi ve bireysel iş sözleşmesi ile belirlenmiş düzenlemelere aykırı emir ve talimatlar işçiyi bağlamaz.

Yanıt Açıklaması: Çıraklar çıraklık sözleşmesi ile çalışırlar. İş sözleşmesi ile çalışmadıklarından çıraklar işçi olmayıp, İş Kanunu’na tabi değildirler

Yanıt Açıklaması: Kanunda ceza olarak işçi ücretlerinden yapılacak kesintinin miktarı sınırlandırılmamıştır.

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesi, belirli veya belirsiz bir süre içinde işçi ve işverene hak ve borçlar yükleyen, taraflar arasında kişisel ilişkiler kuran, iki taraflı ve sürekli borç ilişkisi doğuran bir özel hukuk sözleşmesidir.

Yanıt Açıklaması: İş görme borcuna aykırılık, aykırılığın ağırlığı ve niteliğine göre bir haklı veya geçerli fesih nedeni oluşturabilir. İş Kanunu’nun 25. maddesinde, “İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi” işveren için bir haklı fesih nedeni olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kısmi süreli iş sözleşmesinde haftalık iş süresi, o işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar olabilir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’nun 2. maddesi uyarınca işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir. Şirket, dernek, vakıf gibi özel hukuk tüzel kişileri işveren olabileceği gibi üniversite, belediye, devlet gibi kamu tüzel kişileri de işveren olabilir.

Yanıt Açıklaması: Çağrı üzerine çalışmalarda hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır.

Yanıt Açıklaması: Bireysel iş ilişkileri hukukumuzda esas itibariyle, İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Toplu iş ilişkileri ise Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda düzenlenmiştir.