Bireysel İş Hukuku

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesinde, işçinin temel borç olarak üstlendiği iş görme borcunun karşılığını, işverenin ücret ödeme borcu oluşturmaktadır. Temel borçların yanı sıra, tarafların üstlendikleri yan borçlar da bulunmaktadır. İşçinin üstlendiği yan borçlar; sadakat borcu, teslim ve hesap verme borcu, düzenlemelere ve talimatlara uyma borcudur.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’nun 71. maddesine göre onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

Yanıt Açıklaması: 39. madde

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu kapsamına giren bir işyerini kuran veya devralan bir işveren işyerini bir ay içinde Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’nun 10. maddesinde işin niteliği dikkate alınarak iş sözleşmeleri sürekli ve süreksiz iş sözleşmeleri olarak ikiye ayrılmıştır. Madde uyarınca, “Nitelikleri bakımından en çok otuz işgünü süren işlere süreksiz iş, denir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa yasama kaynağıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Çıraklar, işyerinde işgörmekle yükümlü olmakla beraber, bu işgörme iş sözleşmesinde olduğu gibi ekonomik bir değer yaratma amacı taşımayıp bir meslek veya sanatı öğrenme amacıyla sınırlı bir işgörmedir. İşverenin çıraklık sözleşmesinden doğan borcu bir meslek veya sanatın öğretilmesidir. Ücret iş sözleşmesinin temel bir unsuru olmasına rağmen, bir sözleşmenin çıraklık sözleşmesi olarak nitelendirilebilmesi için iş sahibinin çırağa ücret ödeme yükümlülüğü bulunması gerekmez. Ancak Mesleki Eğitim Kanunu 25. maddesinde yirmi ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde çırağa asgari ücretin % 30’undan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde % 15’inden aşağı olmamak üzere bir ücret ödeneceğini hükme bağlamıştır. Buradaki ücret borcu yasadan kaynaklanan bir ücret borcu olup, çıraklık sözleşmesinin temel bir unsuru değildir.

Yanıt Açıklaması: Kanunda; • Belirli süresi 1 yıl veya daha fazla olan iş sözleşmeleri (İK m.8, f.2), • Çağrı üzerine çalışma sözleşmesi (İK m.14, f.1), • Uzaktan çalışma sözleşmesi (İK m.14, f.4), • Takım sözleşmesi (İK m.16, f.2), • Ondört yaşını doldurmamış çocukların sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalıştırılması amacıyla yapılacak sözleşme (İK m.71, f.1),

Yanıt Açıklaması: Türk Borçlar Kanunu’nun 396. maddesinde, “İşçi, yüklendiği işi özenle yapmak zorundadır” ifadesiyle öncelikle özen borcu düzenlenmiş, maddenin ikinci fıkrasında ise “İşçi, işverene ait makineleri, araç ve gereçleri, teknik sistemleri, tesisleri ve taşıtları usulüne uygun olarak kullanmak ve bunlarla birlikte işin görülmesi için kendisine teslim edilmiş olan malzemeye özen göstermekle yükümlüdür” hükmüyle borcun içeriği somutlaştırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Devletin öncülüğünde ulusal sanayinin oluşmaya başlaması ile 1936 tarihinde yürürlüğe giren 3008 sayılı İş Kanunu bu alandaki ilk özel kanun olup 30 yıldan fazla süreyle uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde çıkarılan ilk İş Kanunu 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunu’dur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Devir hâlinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludur. Devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yılla sınırlanmıştır (İK m.6, f.3).

Yanıt Açıklaması: 6331 sayılı Kanunda iş sağlığı ve güvenliğinin önlenmesi için işyeri örgütlenmesine önem verile­rek, bu konuda işverenlere bir takım yükümlülük­ler getirilmiştir. İSGK m.6/1-a uyarınca işveren, iş­yerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve 10 ve daha fazla çalışanı olan ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için diğer sağlık personeli görevlendir­mekle yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: Alt işveren işçileri asıl işverene ait işyerinde çalışmaları hâlinde İş Kanunu anlamında bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinden bahsedilebilir. Asıl işveren kendi işçileri ile yan yana birlikte çalışan alt işveren işçilerinden de sorumlu kılınmıştır.

Yanıt Açıklaması: İç yönetmelik veya personel yönetmeliği olarak adlandırılan düzenlemeler hukuken iş sözleşmesinin eki niteliği taşır.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’nun 2. maddesine göre iş sözleşmesiyle çalışan gerçek kişiye işçi denir. Kişinin işçi sıfatı taşımasında belirleyici olan iş sözleşmesi ile çalışmasıdır,  yaptığı işin niteliği önem taşımaz. Kol gücü ile çalışan kişiler işçi olabileceği gibi, zihin emeği ile çalışanlar, hatta sanatsal bir yetenek gerektiren bir işte çalışanlar da işçi olabilir. Teknisyen, temizlikçi, duvar ustası işçi olduğu gibi, mühendis, avukat, genel müdür veya bir özel tiyatrodaki sanatçı da işçi sıfatını taşıyabilir. Uygulamada şirketlerde üretimde çalışan kişiler işçi olarak nitelendirilirken yöneticiler için bu sıfat kullanılmamaktadır. Bu nitelendirme hukuki bir değer taşımayıp iş sözleşmesi ile çalışan herkes işçidir. Sosyolojik anlamdaki işçi kavramı ile işçinin hukuki tanımı birbirinden farklıdır. Kişinin işçi olması için mutlaka özel sektörde çalışması gerekli olmayıp kamu sektöründe de iş sözleşmesiyle çalışan kişiler de işçi sıfatı taşırlar. Örneğin, Bakanlıklar bünyesinde iş sözleşmesi ile çalışan çok sayıda işçi bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bağımlılık unsuru, iş sözleşmesini diğer işgörme borcu doğuran sözleşmelerden ayırt eden en önemli unsurdur.

Yanıt Açıklaması: Yargıtay antrönerle­rin İş Kanunu’nun uygulama alanına girdiğine karar vermiştir. İş Kanunu hükümleri uygulanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yasada aranan koşulların varlığına rağmen işveren sözleşme yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

Yanıt Açıklaması: şveren vekili olabilmek için işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev almak gerekir. İş Kanunu anlamında işveren vekili sayılmak için işyeri yönetiminin herhangi bir seviyesinde görev almak yeterlidir. Usta, ustabaşı, posta başı, formen, fabrika müdürü, nihayet şirketin genel müdürü de işveren vekili sıfatı taşır.