Ekonomik Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Ekonomik faaliyetleri etkileyen faktörleri doğal ve beşerî şartlar olmak üzere iki grupta toplanır. Yeryüzü şekilleri, iklim, bitki örtüsü, su ve toprak gibi doğal ortamı oluşturan unsurlar, ekonomik faaliyetin konumunu, türünü ve özelliklerini belirlerler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Paul Krugman (1995) 1869 yılını küresel ekonominin başlangıcı olarak ifade etmekte­dir. En önemli gerekçesi ise Süveyş Kanalı’nın açılması ve Birleşmiş Pasifik (Union Pacific) Demir yolu tamamlanmasının bu yılda gerçekleşmesidir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul'un fethi ve Hindistan ticaret yolunun kontrolünün Osmanlı'ya geçmesi, Avrupalı tacir ve soyluların ticaretten elde etmiş oldukları gelirlerini azaltmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1204 tarihinde. Haçlı Seferi sırasında İstanbul işgal edilmiştir. İstanbul işgal edildiğinde, kent Asya (özellikle Hindistan) ile yapılan ticaretin merkezi konumundaydı. Buradaki ürünlerin büyük kısmı yukarı İtalya, Kuzey ve Güney Almanya’da üretilen ürünlerden oluşmaktaydı. Avrupalı soylular kontrol ettikleri köy ve kentlerden elde etikleri gelirlerden daha fazlasını kontrol ettikleri ticaret yollarından (İskandinav ülkelerinden Doğu Avrupa ve oradan da Kuzey Almanya’nın ticaret merkezlerine uzanır) elde etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Ürün piyasaları kapsamında; penisilin, Windows işletim sistemi, Para çekme makinesi, jet motoru, kablosuz teknolojisi Radikal (Yıkıcı) İnovasyonlara örnekti

Yanıt Açıklaması: Küresel ölçekte düşünürsek, dengesiz kalkınma açısından en belirgin örnek son otuz yılda dinamik bir büyüme bölgesi olarak ortaya çıkan Doğu Asya olmustur.

Yanıt Açıklaması: Organizasyonel inovasyon, bir firma veya endüstrideki iş uygulamalarında, iş yeri veya iş sahası yönetiminde ya da bir yöntemin gerçekleştirilmesi olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Mittelman küreselleşmeyi 3 dalgaya ayırmış, birinci dalga 16.yüzyıl öncesinde başlar (küreselleşmenin öncesi); ikinci dalga kapitalizmin başlangıcı ile 1970’lere kadar olan dönemi kapsar (küreselleşmenin gelişmesi); üçüncü dalga ise, 1970'li  yıllarda başlamaktadır (küreselleşmenin hızlanması).

Yanıt Açıklaması: Dünya sistem teorisini geliştiren Wallerstein, Üçüncü Dünya teorilerini reddeder ve ekonomik değişim ilişkilerinin oluşturduğu karmaşık bir ağ ile birbirine bağlı tek bir dünya olduğunu savunur. Dünya sistem teorisi, dünyanın merkez ve çevre olarak bölündüğünü savunur ayrıca bunlar arasında yarı çevre olarak adlandırılan ve tanımını diğerleri ile ilişkisine göre kazanan bölgeler de bulunmaktadır. Bu ayrışmada, merkez ve çevre arasında yapısal ve kurumsallaşmış bir "iş bölümü" bulunmaktadır. Merkez, yüksek düzeyde teknolojik ilerlemeye sahip ve ileri düzeyde ürünler üretirken; çevrenin rolü, merkezin temsilcilerine ham madde, tarımsal ürün ve ucuz iş gücü sağlamaktır. Merkez ve çevre arasındaki değişim eşit olmayan şartlarda gerçekleşir.

Yanıt Açıklaması: İnovasyon sistemleri içerisinde bir alt sistem olarak karşımıza çıkan bölgesel inovasyon sistemleri genel olarak; • Bir ulusa, bir ekonomik birleşme veya bütünleşmeye ait, bölge olarak nitelendirilebilecek coğrafi sınırlar içerisinde ortaya çıkmış, • Birbiriyle ilişkili katma değeri yüksek ve yaratıcı alanlardaki ortak öğrenme süreçlerine katkıda bulunan, • Bilgi, teknoloji ve uzmanlığın bölge içi ve bölgeler arası hızla yayılımına olanak veren, • Ekonomik, sosyal, politik ve kurumsal faktörlerin ve bunlar arasındaki ilişkilerin oluşturduğu ağlardır. Bölgesel inovasyon sistemleri ve inovatif bölgelerin bünyelerinde bulundurdukları farklı bileşenler ve etkileşimler mevcuttur (s:111 Şekil 4.6). Bölgesel inovasyon sistemlerinin yapısına bağlı olarak inovatif bölgelere ait 5 temel bileşen bulunmaktadır. • Kamu Kurumları • Yenilikçi Firmalar • Ar-Ge Kuruluşları • Üniversiteler • Tedarikçiler İnovatif bölgelerin oluşumunda önemli bir başka etken de coğrafi yakınlıktır. Mekânsal uzaklıklar çoğu zaman bireyler ve firmalar arasındaki etkileşimin derecesini azaltabilmektedir. Bölgesel çevredeki yakınlıklar ortaklaşa öğrenme süreçlerinin etkinliğini artırmakta ve belirli bir endüstriye özgü kümelenme faaliyetlerinde üretime yönelik bazı avantajlar ve pozitif dışsallıklar yaratmaktadır Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir üretim veya teslimat yönteminin gerçekleştirilmesidir. Süreç inovasyonları, birim üretim veya teslimat maliyetlerini azaltmak, kaliteyi artırmak, yeni ya da önemli derecede iyileştirilmiş ürünler üretmek veya teslim etmek üzere geliştirilen teknikler, teçhizatlar veya yazılımları içermektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birinci aşama 1780-1870 arası dönemi kapsar. Bu aşamada teknolojik yenilikler, yoğunlukla pamuklu dokumada (tekstilde) kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Adam Smith (1723-1790) “Milletlerin Zenginliği” adlı eserinde ulusal zenginlik ve gücün temelinde ekonomik büyüme olduğunu belirtmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Ölçek; yerel, bölgesel, ulusal ve küresel boyutta ortaya çıkan faaliyetlerin değişik coğrafi seviyelerini belirler. Ekonomik coğrafyacılar tarafından sıkça kullanılan altı mekânsal ölçek vardır. Bunlar; Küresel ölçek, Makro bölgesel ölçek (Örneğin Güneydoğu Asya, Orta Avrupa, Kuzey Amerika), Ulusal ölçek (Örneğin Türkiye, Almanya, İtalya, Fransa, Japonya), Bölgesel ölçek (Örneğin Doğu Anadolu, Kaliforniya), Yerel ölçek (Örneğin Çukurova, Ihlara Vadisi, Silikon Vadisi), Yaşam yerleri (Örneğin iş yerleri ve yaşam alanları).

Yanıt Açıklaması: Ekonomik küreselleşmeyi kendi içinde ticari küreselleşme, mali küreselleşme ve üretimin küreselleşmesi olarak üçe ayırabiliriz. Ticari küreselleşme 1947’de imzalanan ve 1948’de yürürlüğe giren Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) ile başlar. GATT, dış ticaretin önündeki başta tarifeler olmak üzere diğer engelleri kaldırmayı hedeflemektedir. Mali küreselleşme, sermaye hareketlerinin önündeki engellerin azalması (hatta ortadan kalkması) ile gerçekleşmiş, bu noktada Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD), GATT, Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) ve diğer uluslararası kuruluşların faaliyetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisindeki yenilikler sayesinde ulusal para ve sermaye piyasalarının dünya piyasalarına tam entegrasyonunu ifade eder. Üretimin küreselleşmesinde doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının önündeki engeller azalması, çok uluslu şirketlerin (ÇUŞ) faaliyetlerinin yaygınlaşması ve ticaretin serbestleşmesi önemli role sahiptir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşme sürecinde en önemli dalgalardan biri de II. Dünya Savaşı sonrası dönem­dir. Bu dönemde ticaretin önündeki özellikle tarife engellerinin kaldırılması ve bölgesel düzeyde ekonomik iş birliği ve/veya bütünleşme hareketlerinin yaygınlaşması, uluslarara­sı ticaretin önündeki engellerin azalmasına ve gümrük duvarlarının yavaş yavaş ortadan kalkmasına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bireysel veya toplumsal refahın maksimizasyonu daha çok refah ekonomisinin konusudur. Diğer şıklardaki konular ise ekonomik coğrafyanın inceleme alanına girmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi devrimi ile birlikte ortaya çıkan yenilikler, üretim süreçlerinde kas gücünün yerini alarak ciddi bir üretim artışına neden olmuştur. Talebi aşan üretim artışı beraberinde yeni pazar arayışlarını getirmiştir. Bu durumda iktisadi liberalizm sanayileşmesini en erken başlattığı için İngiltere’nin en çok faydalanacağı bir durum oluşturur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bretton Woods Anlaşması ile ülkelerin ödemeler dengesinde sorunlarla karşılaşan ülkelere yardım etmek için Uluslararası Para Fonu (IMF) kurulmuştur. Böylece ödemeler dengesinde sorunlarla karşılaşan ülkelerin gümrük vergilerini yükseltmelerinin önüne geçilerek uluslararası ticaretin gelişmesi sağlanmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik cografyacılar tarafından sıkça kullanılan mekânsal ölçekler sunlardır: • Küresel ölçek, • Makro bölgesel ölçek (örneğin Güneydoğu Asya, Orta Avrupa, Kuzey Amerika), • Ulusal ölçek (örneğin Türkiye, Almanya, İtalya, Fransa, Japonya), • Bölgesel ölçek (örneğin Doğu Anadolu, Kaliforniya), • Yerel ölçek (Çukurova, Ihlara Vadisi, Silikon Vadisi), • Yaşam yerleri (işyerleri ve yaşam alanları)