Diplomasi Tarihi

Yanıt Açıklaması: Petrol ithalatçısı ülkeler herhangi bir şekilde söz sahibi değildi. Hatta İran’da petrolleri devletleştirmeye teşebbüs eden Musaddık’ın 1953 yılında CIA destekli bir darbeyle devrilmesi örneğindeki gibi petrol kaynaklarının sahibi ülkeler dahi Batılı şirketlerin arkasındaki devletlerin rehinesi gibiydi.

Yanıt Açıklaması: TÜRKİYE CUMHURİYETİ DIŞİŞLERİNİN KISA TARİHÇESİ Anavatan Partisi iktidarıyla dışişleri yepyeni bir döneme girmiştir. Turgut Özal’ın dış politikadaki farklı yaklaşımı bakanlık diplomatlarını önce bir bakıma şaşırtmış ve dirence sevketmiştir. Aslında başlangıçta Özal da dışişlerine kuşkuyla yaklaşmış, dış politika projelerini engelleyebilecekleri endişesini taşımıştır. Bununla beraber, çok geçmeden karşılıklı bir çalışma “modus vivendi”si ve güven ortamı oluşmuş­tur. Özal iktidarı Türk diplomasisinin nisbeten en etkin olduğu dönemlerdendir. 1987’de Avrupa Birliği’ne tam üyelik başvurusu, Yunanistan’la ilişkileri düzeltme girişimleri, Sovyetler Birliği’nin dağılması ardından Kafkasya ve Orta Asya’ya açı­lım, Türkiye’nin Soğuk Savaş sonrası dünyasında yerini bulma arayışları Dışişleri Bakanlığı’nın her zaman yoğun olan çalışma temposunu daha da yükseltmiştir.

Yanıt Açıklaması: Diplomatların siyasi ve ekonomik konular ötesinde, çevre sorunla­rı, insan hakları, toplumun etik değerlerini de derinden etkileyen yeni teknolojik gelişmeler gibi yepyeni alanlarda uzmanlık kazanmaları zorunlu hâle gelmiştir. Nihayet, deprem gibi doğal afetler veya iç savaşların yarattığı insani felaketlerde diplomatların müdahaleleri giderek daha fazla gerekli olmakta ‘olay yeri diplo­masisi’ diplomatları büyükelçiliklerin nispeten korunaklı dünyasından, dünyanın ücra köşelerinde mülteci çadırlarına göndermektedir.

Yanıt Açıklaması: 1980’lerin başı dışişlerinin 12 Eylül darbesinin özellikle Batı Avrupa ülkeleriyle ilişkilerimizde açtığı yaraları tamire çalışmasıyla geçmiştir. Avrupa Konseyi üyeliğinden çıkarılma tehlikesi Bakanlığın yoğun çalışmaları sayesinde atlatılabilmiştir. Buna karşı, zaten 1970’lerde çeşitli bunalımlara sahne olan Avrupa topluluklarıyla ilişkiler donma noktasına gelmiş, bakanlıktaki Avrupa Toplulukları Dairesi’nin kadrosu bile küçülmüştür. Öte yanda, birçok bağlantısız ülke nezdinde yeni büyükelçilikler açılması durumu 1974 Kıbrıs Harekatı sürecinde meydana gelen bir gelişmedir.

Yanıt Açıklaması: Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) çerçevesindeki 1997 tarihli Kyoto Protokolü imzalanmıştır. 2005 yılında yürürlüğe giren bu protokolü imzalayan ülkeler, karbondioksit ve sera etkisine neden olan diğer beş gazın salınımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa salınım ticareti yoluyla haklarını arttırmayı taahhüt etmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1970’lerde Dışişleri yönünden en önemli -ve hazin- gelişme 1973’te Los Angeles başkonsolosumuz Mehmet Baydar ve Yardımcısı Bahadır Demir’in katlinden sonra 1975’te Viyana Büyükelçimiz Daniş Tunalıgil’in şehit edilmesiyle başlayan ve 1980’lerin sonuna kadar devam eden Ermeni terörist saldırıları olmuştur. Bu cinayet dalgası sonucu, beşi büyükelçi olmak üzere toplam 39 Türk diplomatı şehit olmuş, onlarcası da saldırılara hedef teşkil etmiştir. Bu gelişmeyle birlikte, büyükelçiler ve misyon şefleri ile dış misyonlarımızın güvenlikleri öncelik kazanmıştır. Güvenlik önlemleri harcamaları bakanlık bütçesinde ön sıralara çıkarken bir yandan misyon binaları yeni güvenlik donanımlarına kavuşturulmuş, diğer yandan misyon şeflerinin ve misyonların korunması için İçişleri Bakanlığından gelen güvenlik memurları atanması uygulaması başlatılmış, misyon şeflerine zırhlı makam otomobilleri tahsis edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1919-20 yıllarında toplanan Paris Konferansı Viyana Konferansı’ndan farklı olarak sadece galip ülkelerin katıldığı konferanstan önce bir gündem üzerinde anlaşmaya varılmamış olduğu için delegeler hangi konuların hangi sırayla ele alınacağını bilmiyorlardı. Konferans Versailles Antlaşması’yla sona erdi

Yanıt Açıklaması: Diplomasinin amaçlarına ulaşabilmesi, yani ülkeler arasında güce başvurmadan karşılıklı çıkarları üzerinde uzlaşı sağlayabilmesi için çeşitli araçlara gereksinmesi vardır. Bu araçlar zorlayıcı-caydırıcı olabileceği gibi teşvik edici de olabilir. Bunları havuç ve sopa diye adlandırmak mümkündür. Sopaların başında, “güç politikasının” baş aracı olan güce başvurmaktan bir adım geride olan güce başvurma tehdidi gelir. Bunun yanında, diplomatik ilişkilerin kesilmesi ile ambargo, boykot ve abluka (blocus) gibi ekonomik yaptırımlar da zorlayıcı önlemlerdir. Zorlayıcı olmayan araçlar, yani havuçlar olarak, ekonomik ve teknik yardımları, ticari tavizleri, en çok kayrılan ülke muamelesi yapmayı veya uluslararası forumlarda destek vaatlerini saymak mümkündür. Nihayet, diplomasinin en olumlu aracı işbirliği ve dayanışma esası üzerinden ilişkilerin geliştirilmesidir. Bu durumda, zorlayıcılık-sopa ve teşvik-havuç araçlarının yerini karşılıklı ortak çıkarlar alır. Bu yaklaşım kazan-kazan ilişkisi şeklinde de adlandırılabilir.

Yanıt Açıklaması: Diplomatik temsilcilerin bulundukları ev sahibi ülkede istenmeyen adam-kişi-şahıs ilan edilmelerine persona non grata denir.

Yanıt Açıklaması: Enerji dış politikanın belki de -askerî güç kullanımı dışındaki- en önemli araçlarından biridir. İki veya daha fazla sayıda ülke ilişkilerinde hidrolik enerji veya nükleer enerji gibi yenilebilir enerji kaynakları zaman zaman öne çıkmakta ise de uluslararası ilişkileri derinden etkileme kabiliyetine sahip en önemli enerji kaynağı petrol ve -giderek daha fazla ölçüde- doğal gazdır. Uzun süre petrol politikası güç politikası ile eş anlamlıydı. Uluslararası petrol sanayi başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin olağanüstü güce sahip, kar maksimazyonu peşinde özel şirketlerinin hâkimiyetinde idi. Petrol ithalatçısı ülkeler herhangi bir şekilde söz sahibi değildi.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Henry Kissinger’e göre uluslararası istikrarı sürdürmenin en etkili yolu işlerliği olan bir güç dengesi kurulmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin çok yönlü, gerçekten bilinçli ve uzun dönemli bir ‘enerji diplomasisi’ni benimsemesinin başlangıcı Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı projesi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bu anlaşmaların akıbeti ve Sevr için iki, Versailles ve diğerleri için yirmi yıl geçmeden Paris’te varılan mutabakatların nasıl havada kaldığı ve Versailles’ın nasıl İkinci Dünya Savaşı’nı hazırladığı, diplomasi tarihinden çok, siyasi tarihin konusudur. “Bütün savaşları sona erdirmek için” yapılan bu barış Birinci Dünya Savaşı galiplerinin kısa görüşlülüğü kadar, insanlığın uzun dönemli kalıcı barış özlemini kısa dönemli çıkarlara feda etmesinin bir örneğini teşkil etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kültür, Eğitim ve Bilim Teşkilatı (UNESCO) afetlerden doğan krizlerde devreye giren BM kuruluşlarından değildir.

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler üyesi olmak evrensel bir tanınma işaretidir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası siyasette “müzakere” terimi, dar anlamıyla ülkelerin resmen atanmış temsilcilerinin hükûmetleri arasındaki ortak çıkarlar veya uyuşmazlıklar konusunda resmî bir anlaşmaya varmak için yaptıkları görüşmeleri ifade eder.

Yanıt Açıklaması: TÜRKİYE CUMHURİYETİ DIŞİŞLERİNİN KISA TARİHÇESİ Soğuk Savaş döneminde teşkilatla ilgili en önemli değişiklik, 1952’de Türkiye’nin NATO’ya üye olması üzerine bu örgütle ilişkilerin, askerî niteliği ya­nında siyasi ağırlığı gözönünde tutularak NATO işlerinin büyük ölçüde Hariciye Vekaletine bağlanmasıdır. Bunun sonucu olarak Vekalette kurulan NATO Dairesi özel önem kazanmış, o zaman merkezi Paris’te olan NATO Teşkilatı nezdinde bir Daimi Delegasyon görevlendirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kamuoyu diplomasisi uygulamasında başlıca aktör ve koordinatör dışişleri bakanlıklarıdır. Bu bakanlıklar esasen eskiden beri rutin olarak bugün kamuoyu diplomasisi çerçevesine giren faaliyetler yürütmektedir.