Genel Dilbilim 1

Yanıt Açıklaması: Dilbilimde tek bir sözlük maddesinin sözlükçede listelenmeyen değişik biçimleri sözcükbiçim olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 'Alır mısınız?' anlamının oluşması için yükselen ezgi kullanılmalı. Evet/ örneğinde de yükselen ezgi gösterilmiştir ama o, 'buyurun, dinliyorum' anlamında kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Türkçede ötümsüz patlamalı sesler olan /p/, /t/, /k/ sesleri doğal bir ses sınıfı oluştururlar. Sözcük başında ya da sözcük içinde seslem başında bulunan bu ünsüzler, soluklu olarak söylenmektedirler. Öyleyse, tek - teke çiftinde /t/ başta bulunduğundan her ikisinde de soluklu [t?] olarak, tek - etek çiftinde sözcük başında ve sözcük içinde hece başında olduğu için her iki sözcükte de soluklu [t?] olarak, ata - atak ile ütü - otağ çiftlerinde sözcük ortasında hece başında olduğundan yine soluklu [t?] olarak söylenmektedir. Sat - tak çiftinde ise /t/ sesi ilk sözcükte sözcük sonunda [t] olarak, ikinci sözcükte ise sözcük başında [t?] olarak sesletilmektedir. Buna göre,  [t] ve [t?] seslerinin bütüncül dağılımı E seçeneğinde görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sözdizimsel ölçüt ise sözcüklerin sıralanması ve konumuna ilişkindir. Bu ölçütü etkili kullanmanın bir koşulu, sözcüklerin oluşturduğu biçim düzenini fark etmektir.

Yanıt Açıklaması: Nedensizlik, dilde ses ve anlam arasındaki bağın rastlantısal olduğunu gösteren ilkedir. Dilde nedensizliğin en güçlü kanıtı aynı gerçekliğin farklı dillerde başka başka sözcüklerle gösterilmesi durumudur: Türkçede ağaç sözcüğüyle ifade edilen nesne, İngilizcede tree, Almancada Baum, Latincede arbor, Fransızcada arbre ve Lazcada mca sözcükleriyle gösterilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Son sesleminde [a, o, u, ı] ünlülerinden biri olan sözcüklere eklendiğinde çoğul eki [lar] olarak söylenmekte; son sesleminde [i,e,ü,ö] ünlülerinden biri olan sözcüklere eklendiğinde ise çoğul eki [ler] olarak söylenmektedir

Yanıt Açıklaması: Dilin nedensizlik temelinde barındırdığı öğeleri listeleyen soyut bir sistemdir. Girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içerir. Doğru seçenek A' dır.

Yanıt Açıklaması: Genelde doğada bulunan seslere benzeyen sözcükleri tanımlayan sözcükler ses simgesel ve yansıma sözcüklerdir.

Yanıt Açıklaması: Verilen cümlelerde açık bir şekilde anlam, ses ve yapı ile ilgili ifadeler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkçede son sesi ötümlü sürtünmeli ünsüz olan bir kökten sonra ötümsüz bir ünsüz ile başlayan sonek geldiği durumlarda, kökün son sesi ötümsüzleşir. Bu kurala ötümsüzleşme denir. Doğru cevap 'E' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: [O] sesi ağız boşluğu, dilin konumu ve dudakların durumu açısından 'orta arka yuvarlak' ünlü olarak betimlenir.

Yanıt Açıklaması: Sözlükçede, yani zihin sözlüğünde, kaydı bulunan her girdi, kendi tanınabilirliğini sağlayacak sesletim, sözdizim ve anlam özelliklerine ilişkin bilgilerle donatılmıştır (Chomsky, 1965, Lyons 1977: 517).

Yanıt Açıklaması: Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece işlemleme denir. Doğru cevap 'D' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Genizsil ünsüzler hava akımının burun boşluğundan dışarı çıkması ile oluşur. Hava akımının engellenme noktası, patlamalı ünsüzlerin oluşmasında olduğu gibi ağız boşluğundadır.r. Ağız boşluğundaki engelleme dudaklar tarafından gerçekleştirildiği için [m] ünsüzü çiftdudaksıl genizsil bir sestir.

Yanıt Açıklaması: Sesi frekans, format ve hız açısından inceleyen alt alanın adı, akustik sesbilgisidir.

Yanıt Açıklaması: Dillerin tümce uzunluğunda bir kısıtlama yoktur, tümce yapısı özyineleyicidir. Tümcelerde içeyerleştirilmiş yantümcelerin sayısı sonsuzdur. 'gördüklerime' sözcüğünün içinde bir eylem vardır ve bu içeyerleştirilmiş bir yantümce görevi görür. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kuramsal Dilbilim, dile belli bir kuramın çerçevesinde yaklaşır ve bütün dillere özgü evrensel ilkelerin, dil evrensellerinin o dildeki yansımasını inceler.

Yanıt Açıklaması: En küçük ikilide iki ses birbirinin yerine geçme ilişkisi içinde değilse aralarındaki dağılım bütüncül dağılımdır. Doğru cevap 'C' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: /u/ (uzun, un) Türkçe dilinin arka kapalı yuvarlak tek ünlüsüdür. /y/ ön kapalı yuvarlak ünlü, /o/ arka yarı kapalı yuvarlak ünlü, /µ/ arka kapalı düz ünlü, /e/ ise ön yarı-kapalı düz ünlü

Yanıt Açıklaması: Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece işlemleme denir. Bunu müzikal bir eserin notalarına ayrıştırılmasına benzetebiliriz. Ancak müzikte bu işlem yalnızca eğitimini almış olanlara özgü bir kodlamadır. Dilde sözcük tanıma ise alan yazında okuryazar olmayan anadili konuşucularının bile sahip olduğu doğal bir duyarlık olarak kabul edilir