Uygur Türkçesi

Yanıt Açıklaması: Cümlesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi A seçeneğinde verildiği gibi “Benden sonra başka bir kimse ile evlenmeden, evimi idare edip, oğlum Altmış-Kaya’nın terbiyesi ile meşgul olsun.” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: yarat- ‘donatmak, hazırlamak’ < yara- ‘uygun olmak’ -t [ettirgenlik eki] -tı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki] turgur- ‘durdurmak, sabitlemek’ < tur- ‘durmak’ -gur [ettiegenlik eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]

Yanıt Açıklaması: PYRY “YWR X’ZX’NC N’NK T’RYX T’RYM’XD’ ‘DKW YWX KYM PYR T’RYS’R MYNK TWYM’N PWLWR biri ayur kazganç neng tarıg tarımakda edgü yok kim bir tarısar ming tümen bolur Biri (şöyle) der: “Kazanç konusunda tarla ekip biçmekten iyisi yoktur, bir ekildiğinde, milyonlarca olur.”

Yanıt Açıklaması: yol ‘yol, güzergah’ +(u)ġ [belirtme durumu eki]

Yanıt Açıklaması: “minte kin erke begke tegmetin evimni tutup oglum altmış ?ayanı asrap yorızun” cümlesinde geçen asra- fiili metinde “ terbiye etmek ”anlamında kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1. T’YW ‘DKW ‘WYKLY TYKYNYK ‘WZ tayu edgü ögli tiginig uzlayarak İyi Düşünceli Prensi yola koy 2. ‘TY ‘WYNTWRWP T’LWY Q’ atı öntürüp taluy-ķa up uğurlayarak okyanusa 3. ‘YDTY L’R X’LTY T’LWY ‘WYKWZ K’ ıdtı-lar ķaltı taluy ögüz-ke gönderdiler. Ne zaman ki okyanusa 4. T’KYP YYTY KWYN TWRWP tegip yitti kün turup varıp ulaştı, (orada) yedi gün kalıp 5. KMY Y’R’TY YYTY TYMYR SW kemi yarattı yitti timir son gemiyi donattı. Yedi zincirle 6. KMY SWL’P TWRXWRDY YYTYNC kemi solap turġurdı yittinç gemiyi bağlayıp, yerine sabitledi. Yedinci 7. KWYN T’NK T’NKL’YWR ‘RK’N kün tang͡ tang͡layur erken gün tan atarken 8. ‘DKW ‘WYKLY TYKYN ‘WLWX KWYV edgü ögli tigin uluġ küvİyi Düşünceli Prens heybetli da

Yanıt Açıklaması: tın- ‘dinlenmek, nefes almak’ -tılar [3. çoğul kişi belirli geçmiş zaman] Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: atlıg ‘tanınmış, meşhur’ < at ‘ad, şöhret’ +lıg [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlaştırır.] yüzlüg ‘tanınmış, önemli kişi’ < yüz ‘yüz, çehre’ +lüg [isimden isim yapım eki. İsimleri sıfatlaştırır] Doğru cevap C.

Yanıt Açıklaması: Uygurca tranliterasyonu TNKRYM QWRQM’NK PWS’NM’NK olan sözlerin transkripsiyonu " teng͡rim ķorkmang͡ busanmang" şeklindedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: ilit- ‘(yanına) almak, götürmek’ < il- ‘iliştirmek’ -(i)t [pekiştirme fonksiyonlu ettirgenlik eki] -mez men [1. tekil kişi olumsuz geniş zaman

Yanıt Açıklaması: İlk Türk şairi olarak bilinen Aprın Çor Tigin’in Türk lirik şiirinin ilk ve en eski örneği olarak gösterilen aşk konulu bir şiiri bulunmaktadır. Bu şiir Maniheist yazmalar arasındadır, şairin adı şiirin sonundaki ‘’tükedi aprın çor tigin kügi’’ ifadesinde geçmektedir.

Yanıt Açıklaması: neglük ‘nasıl, niçin’ < ne ‘ne, hangi’ +gü [isimden isim yapım eki] +lük [isimden isim yapım eki]

Yanıt Açıklaması: TYP YRLX Q’DY TYDW ‘WM’DYM tip yarlığ-kadı tıdu umadım Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: kasınçıgımın 'yavuklu’ +(ı)m [1. tekil kişi iyelik eki] +(ı)n [belirtme durumu eki] Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: odu g ‘uyanık’ < * od- ‘uyanık olmak’ -(u) g [fiilden isim yapım eki] sa k lan- ‘dikkat etmek’ < sa- ‘saymak, hesap etmek’ -k ‘dikkatli, uyanık’ [fiilden isim ya-pım eki] -madın [olumsuz zarf-fiil eki] Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Eski Türklerin inançlarına göre bir nevi kıble sayılabilecek yön ‘doğu’ idi.Yüzün, güneşin doğuşuna doğru çevrildiği doğu istikametinin adı bu sebeple ‘ ön ? g, ön ? gre , ön ? gdün, ön ? gtün’ gibi kelimelerle adlandırılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: tokıt- ‘vurdurmak, çaldırmak’ < tok ‘vurma sesi’ +ı- [isimden fiil yapım eki] -t [ettirgenlik eki] -(ı)p [zarf-fiil eki] küçe- ‘zorlamak, güç kullanmak’ < küç ‘güç, zor’ -e [isimden fiil yapım eki] -p [zarf-fiil eki] ilit- ‘(yanına) almak, götürmek’ < il- ‘iliştirmek’ -(i)t [pekiştirme fonksiyonlu ettirgenlik eki] -mez men [1. tekil kişi olumsuz geniş zaman] ünte- ‘seslenmek, bağırmak’ < ün ‘ün, ses’ +te- [isimden fiil yapım eki] -me [olumsuzluk eki] -diler [3. çoğul kişi belirli geçmiş zaman] so ‘zincir’ (< Çince suo) +la- ‘zincirlemek’ [isimden fiil yapım eki] -p [zarf-fiil eki]

Yanıt Açıklaması: yarat- ‘donatmak, hazırlamak’ < yara- ‘uygun olmak’ -t [ettirgenlik eki] -tı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki] turgur- ‘durdurmak, sabitlemek’ < tur- ‘durmak’ -gur [ettiegenlik eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]

Yanıt Açıklaması: MN TYP TYDY X’LTY “LTY KWYN men tip tidi k altı altı kün im.” diye konuştu. Ne zaman ki, altı gün Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Metinde geçen igid- fiili Eski Uygur Türkçesinde metin içinde “yetiştirmek, beslemek” anlamında kullanılmıştır.