Türkçe Biçim Bilgisi

Yanıt Açıklaması: Dönüşlülük ifade eden -(X)n- eki, özellikle geçişli fiillere eklenerek cümlenin nesnesini ortadan kaldırır. Doğal olarak bütün çatı eklerinde olduğu gibi dönüşlülük anlamının ortaya çıkması için bir konunun, bir cümlenin olması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Bozuk kaldırımların üzerinde buz tutmuş çamur parçalarını kırarak erkenden işe gidenler özne, fabrikanın önünde dolaylı tümleç, bir parça zarf tümleci, dinlenirlerdi yüklemdir .

Yanıt Açıklaması: A seçeneğine, kumsal, görsel,vb , C seçeneğine tutsak, savsak,D seçeneğine sinsi, yatsı,E seçeneğine tükenmez, yaramaz  örnek verilebilir. Oysa B seçeneğindeki -mur tek örnekte görülen yapım eklerinden biridir: yağ-mur.

Yanıt Açıklaması: Kılınış, eylemin zamansal iç yapısıyla ilgili bir kategoridir. Kılınış, eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır.

Yanıt Açıklaması: Türetimin temel işlevi, özellikle dilin türetime elverişli kelimelerinden olan isim, sıfat, zarf ve fiil türleriyle yeni kelimeler yapmaktır. Diğer taraftan dildeki bazı kelime türleri diğerleri kadar türetime elverişli değildir. Zamirlerin türetime girmiş biçimleri, edat ve bağlaçlar bunlara örnektir.

Yanıt Açıklaması: -DXK eki sadece sıfatfiil ekleri arasında sayılmasına rağmen işlev açısından bakıldığında doğrudan ana cümlenin yüklemine bağlanabildikleri için isimfiil ekleri arasında da ele alınabilir. Bilmediğimi, geldiğini, olmadığının ve geçtiğine kelimeleri isimfiil olarak kullanılmışken, gittiğin kelimesi sıfatfiil olarak kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dönüşlülük, işteşlik, edilgenlik ve ettirgenlik ikinci grupta yer alan çatı eklerini oluşturur. Olumsuzluk eki ise birinci grupta yer alır.

Yanıt Açıklaması: Enklitikler; ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları, kuvvetlendirme ve pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar, birleşik çekimleri oluşturmakta kullanılan imek fiili gibi dil birliktelikleridir. Ek değillerdir ancak ek gibi davranırlar, mA, dA, ile, idi, imiş bunlara örnektir. Cümleleri incelediğimizde bisiklet ile, güzel idi, yolda imiş, arabası ile enklitik bir yapı teşkil eder. A seçeneğinde böyle bir yapıya rastlanmaz.

Yanıt Açıklaması: Soru kökü dönüşlü bir fiil aramamızı istemektedir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Süreçli eylemlerin bir kısmı kesintisiz bir sürece sahipken (sahip ol-) bir kısmı tekrarlayan daha küçük eylem parçalarından oluşabilir (ovala-, ufala-, silkele-). Bazı eylemler, oluşum süreci bakımından anlıkken (patla-, hapşur-) bazıları daha uzun bir sürece sahip olabilir (donmak).

Yanıt Açıklaması: A seçeneğindeki evi kelimesindeki –i hal eki görevinde kullanılmıştır. Diğer seçeneklerdeki ekler iyelik eki olarak kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: +CXk; isim, sıfat ve zarf işlevli kelimelere eklenebilen işlek bir ektir. İsimlere eklendiğinde küçültme ve sevgi ifade eden yeni kelimeler türetir. Sıfat ve zarf işlevli kelimelere eklendiğinde ise sıfat ya da zarfın anlamında pekişme ve kuvvetlenme sağlar, böylece sıfat ya da zarfla bildirilen nitelik ya da tarzın derecesini arttırmış olur.

Yanıt Açıklaması: -sA eki şart kipidir.

Yanıt Açıklaması: Zarffiillerin en yaygın işlevi, -(y)Xp ve -(y)ArAk ekleriyle gerçekleştirilen bağlama işlevidir.

Yanıt Açıklaması: -mXş ekli sıfatfiillerin oluşturduğu bağımlı cümleler; ana cümlenin farklı ögesi olabilirler. A seçeneğinde özne konumundayken diğer tüm seçeneklerde nesne konumundadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: -mXş ile ifade edilen geçmişte konuşurun, anlattığı eyleme dair bilgiyi edinme biçimi ‘dolaylı’dır. Konuşur bilgiyi i. başkasından duymuş olabilir, örneğin Okullar tatil edilmiş. ii. Eylemin sonuçlarını duyularıyla algılayarak elde etmiş olabilir, örneğin (Dışarı çıktığında yerlerdeki su birikintilerini gören birinin söylediği) Yağmur yağmış. iii. Sebepsonuç ilişkisi kurarak, tecrübeleriyle veya mantıksal yolla çıkarabilir, örneğin Çok yanılmışım., Yanlış bir karar vermişim. Bilginin elde edilme biçimindeki bu tür farklılıklardan dolayı –mXş daha teşhissel bir geçmiş anlatısı sağlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İsim soylu kelimeler yüklem olarak kullanıldıklarında, kelime türüne bakılmaksızın, aynı biçimde ekfiil veya bildirme eki adı verilen fiille çekimlenir. Ekfiil, isimden sonra gelerek onların yüklem olarak kullanılmasını sağlayan; isimlerin şimdiki zaman, geçmiş zaman, dolaylılık, şart kipi ve zarfiilini oluşturmaya yarayan, ekleşmiş veya ayrı biçimde kullanılabilen biçimlerin ortak adıdır.

Yanıt Açıklaması: A seçeneğinde eylem gönüllülük kipliğiyle ifade edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ama ve fakat birer bağlaç; ağaç ve taş ise isimdir.

Yanıt Açıklaması: Sayıca diğer yapım eklerinden az olan fiilden fiil yapım eklerinin dilbilgisel işlevleri birbirinden farklılaşır. Bazısının olumsuzluk eki gibi anlamsal işlevleri vardır ve bütün fiillere gelerek düzenli, tahmin edilebilir anlamlar oluşturur.