Çağdaş Türk Edebiyatları 2

Yanıt Açıklaması: Kırgızlarda yazılı edebiyat 1920’lerden sonra gelişmeye başlamıştır. 20’li yılların ilk yarısında gazeteler yayınlanmaya başlanmış ve bu gazetelerde de Kırgız yazılı edebiyatının ilk örnekleri görülmeye başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: “Al yazmalım selvi boylum” hikâyesi de Aytmatov’un Türkiye’de en çok okunan ve bili- nen eseridir. Aysel, küçük oğlu ile birlikte sevdiği erkek İlyas’ı değil, zor zamanlarda onlara kol kanat geren Baytemir ile kalmayı tercih eder.

Yanıt Açıklaması: Toktogul Satılganov ve Togolok Moldo, Sovyet Kırgız Edebiyatı’nın ilk şairleridir. Şi- irlerinde yeni Sovyet ideolojisini överek, rejim doğrultusunda eserler vermişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Kırgızlarda yazılı edebiyat 1920’lerden sonra gelişmeye başlamıştır. Ekim 1917’deki Bol- şevik İhtilâlinden sonra alınan önemli kararlarla Orta Asya coğrafyasında okullaşmaya önem verilmiş ve halkın eğitimden geçirilmesi kararlaştırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Uygurlar Arap esaslı Uygur alfabesini 1983 yılında kullanmaya başlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Kant rayonunda 1911’de doğan ve 1978’de ölen Kubanıçbek Malikov’un ilk şiirleri de Erkin Too gazetesinde yayınlandı. Dönemin diğer yazar ve şairleri gibi Malikov da Kırgız kadınlarına toplumun gereken değeri ve önemi vermediğinden, yeterince ilgi gösterme- diğinden yakınıyordu.

Yanıt Açıklaması: Kırgız halk şiirlerden, defin törenlerinde okunanlara “koşok”; hasret ve şikâyet konulu olanlara “koştoşu”; medhiyelere “maktoo”; taşlamalara “korgoo” denir. Bunların dışında emgek (emek), beşik, oyun, aşk, nasihat, aytış şiirleridir.

Yanıt Açıklaması: 2006 yılında bağımsızlığını kazanan Kosova’da, Mamuşa halkı belediye başkanı Arif Bütüç’ün önderliğinde ısrarlı bir mücadeleden sonra Kosova parlamentosun özel kararı ile Mamuşa belediyesinin resmi dilinin Türkçe olmasını sağladılar. Mamuşa belediyesi bu gün Kosova’da ve Avrupa ülkelerinde resmi dili Türkçe olan tek belediyedir.

Yanıt Açıklaması: Uygurlar, zengin bir sözlü edebiyata da sahip olmuşlardır. Tahir ile Zöhre, Yusuf ve Ahmed, Oguzname, Çın Temir, Nazugum gibi destanlar bunlardan bazılarıdır. Manas, Kırgızların ünlü destanıdır.

Yanıt Açıklaması: Kosova bölgesinde, 1951 yılında Yugoslavya parlamentosunun aldığı özel bir kararla ilk ve ortaokullarda Türkçe okutulması kararlaştırıldı. Priştine’de “Gerçek”, Prizrende “Doğru Yol” dernekleri kuruldu.

Yanıt Açıklaması: Abdurrehim Ötkür Tanrı Dağı isimli şiirinde Tanrı Dağı için Yüce Dağ sıfatını kullanmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Kahraman Manas için nelerin önemli olduğuna bakıldığında bir halkın millet olması yolunda gerekli olan her türlü özelliği onda görmek mümkündür. Yiğit Manas için her şeyden önce şunlar önemlidir, kıymetlidir, kutsaldır: Atayurt yani ülke kutsaldır, onun bağımsızlığı, özgürlüğü, kendi kendine yeterliği kutsaldır. Aladağ’ın birlik ve bütünlüğü, çalışkan halkın ihtiyaçları önemli ve kutsaldır. Ana dil kutsaldır. Gerçek dostluk ve fedakârlık kutsaldır. Atayurtta yürütülen helâl işler kutsaldır. Memleketin, halkın önündeki farz, ar ve namustur. Geçmişten beri süzülüp gelen örf ve âdetler kutsaldır. Ana kutsal, baba kutsaldır. Büyüğüne hürmet gösteren, kadınların kadir kıymetini bilen, misafirperverlik kutsaldır. Dağların ak zirveleri gibi temiz edep ve iman kutsaldır.

Yanıt Açıklaması: Haydar Harezmi Nizami’nin Mahzenü’l – Esrar adlı mesnevisini yazdığı nazireyle tanınır.

Yanıt Açıklaması: İbray Altınsarin ilk Kazak eğitimcisidir. İbray, zamanının en büyük pedagoji âlimlerinden birisiydi. Kazak çocuklarının skolâstik yani dinî eğitimlerinin yanında fen derslerini almaları için yeni usulde mektepler açtı. “Kazak elin karangılık bugavınan alıp şıgıp, közin aşıp, kökiregin oyatuvdı közdegen halık kamkorşısı” yani “Kazak yurdunu ka- ranlık zincirinden kurtarıp, gözünü açıp fikrini uyandırmak için uğraşan bir halk aydını” (Süyinşaliyev, 1997: 836) olarak bilinen İbray, folklorla yakından ilgilendi.

Yanıt Açıklaması: Kırgızlarda yazılı edebiyat 1920’lerden sonra gelişmeye başlamıştır. Ekim 1917’deki Bolşevik İhtilâlinden sonra alınan önemli kararlarla Orta Asya coğrafyasında okullaşmaya önem verilmiş ve halkın eğitimden geçirilmesi kararlaştırılmıştır. Bu kararın uygulanması ile halk arasındaki okuma-yazma oranı önemli derecede artmıştır.

Yanıt Açıklaması: “Balıkşınıñ Kızı” (Balıkçının Kızı) Asan Begimov’un eseridir.

Yanıt Açıklaması: Aybek romanlarıyla Özbek edebiyatının zenginleşmesine büyük katkı sağladı. Onun Ḳutluġ ḳân (1940) adlı romanında 1916 yılında Çarlık Rus yönetimine karşı ortaya çıkan halk ayaklanması anlatılmıştır. Bununla birlikte hem ülkenin siyasal, sosyal ve ekonomik durumu, hem halkın hayat şartları etkileyici olay örgüsü ve realist bir bakış açısı ile anlatılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Emek şiirleri – uz, hayvancılık, çiftçilik ve buna benzer işlere bağlı şiirler içerir. Emek şiirleri iş zamanında işi daha kolaylaştırmak amacıyla söylenir.Doğru cevap A'dir.

Yanıt Açıklaması: Kültür devrimi dönemi Uygur edebiyatı üzerinde var olan baskıların azaldığı oldukça çok yayınevinin açıldığı, birçok tarihi romanın yazıldığı bir dönemdir. Bu dönemde Komünist Çin’in baskıları azalmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kırgız halk şiirlerden, defin törenlerinde okunanlara “koşok”; hasret ve şikâyet konulu olanlara “koştoşu”; medhiyelere “maktoo”; taşlamalara “korgoo” denir. Bunların dışında emgek (emek), beşik, oyun, aşk, nasihat, aytış şiirleridir. Sorudaki şiir nasihat ile ilgilidir.