Çağdaş Türk Edebiyatları 1

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan aydınları, Rusların kendilerini “Tatar”, “Kafkasya Tatarı” “Azerbaycan Tatarı” veya sadece “Müslüman” olarak adlandırmalarını doğru ve yeterli bulmamış, eskiden beri kullandıkları, tarihî derinliği olan “Türk” nitelendirmesini tercih etmişlerdir. Bu konuda özellikle Hüseyinzade Ali Bey’in “Türkler Kimdir ve Kimlerden İbarettir” (Hayat gazetesi, 1905-1906) adlı büyük makalesi çok etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Sovyet döneminde alfabe değişikliği yapılırken bir basamak daha ileriye götürüldü. Latin alfabesine geçişte bütün Türk boylarının aydınları,bilim adamları büyük ölçüde “alfabe ortaklığı”a, alfabelerde ortak harf ve seslerin bulunmasına özen gösterseler de 1938’de Kiril alfabesine geçişte, alfabe birliği tam olarak bozuldu.Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Millet Dostları (1905), Ebdürrahim Bey Hagvérdili'nin (1870-1933) bir eseridir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1883’te Bahçesaray’da yayımlanmaya başlanan Tercüman gazetesi.

Yanıt Açıklaması: Seyit Azim Şirvani. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Arap harfleriyle herhangi bir şey basma, Arap harflerinin yapısı itibarıyla uzun zaman alıyor, dizgi işleri basım masrafının büyük bir kısmını oluşturuyordu. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Rıza Han’ın kurduğu “Pehlevi” hanedanı, 1979’da “İran İslâm Devrimi” ile ortadan kaldırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Anar, çok yönlü bir yazar olarak dikkati çeker. Çok iyi bir öğrenim görmüş, mükemmel bir ortamda yetişmiştir. Sadece Azerbaycan’ın değil Rus ve Batı dünyasının da belli başlı eserlerini incelemiş, okumuş; geniş bilgi ve derin kültürü onun insan problemleri üzerinde yoğunlaşmasını sağlamıştır.Dede Korkut hakkında senaryo yazmış ayrıca Dede Korkut Dünyası adlı incelemesiyle, konuya tamamen yeni bir gözle bakmış, Dede Korkut araştırmaları üzerindeki Sovyet yasak ve korkusunun dağılmasına sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap a şıkkıdır, çünkü diğer yazar ve eserler başka konuları ele alırlar ve başka konuları içermektedirler.

Yanıt Açıklaması: G·asımbey Za^kir, Azeri^ şiirinde Va^kıf ve Vidadi^ ile başlayan realizm çığırının, mahalli^leşme cereyanının XIX. yüzyıldaki en önemli temsilcisidir. Sözlü edebiyattaki “a^şık tarzı şiir”den başarıyla yararlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1910’lı yıllardan itibaren Hüseyin Cahit Yalçın, Celal Nuri İleri, Abdullah Cevdet, Kılıçzade Hakkı gibi Türk aydınları açık açık Latin harflerini kabul etmenin gerektiğini öne sürdüler.

Yanıt Açıklaması: Bazı Türk aydınları da misyonerlerin etkisinde kalarak ve eğitimde kolaylık sağlaya- cağına inanarak Kiril alfabesini kullanmaya başladılar. Kazaklardan Ibıray Altinsarin 1879’da “Kirgizkaya Hrestomatiya” adlı okuma kitabını Kiril alfabesiyle yazıp bastırdı.

Yanıt Açıklaması: Celil Memmedguluzade ile aynı dönemde eserler veren Ebdürrahim Bey Hagvérdili (1870-1933) de “Molla Nesreddin” ekolü mensuplarındandır. Küçük yaşlarından itibaren sahne tecrübesi edinmiş, Tiflis ve tahsilini tamamladığı Petersburg’da tiyatro görgüsünü geliştirmiştir. On beşten çok tiyatro eseri yazan Hagvérdili’nin en tanınmış eserleri arasında Dağılan Tifag (1896), Behtsiz Cavan (1900), Ağa Mehemmed Şah Gacar (1907), Millet Dostları (1905) ve 1920’de Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra yazdıkları arasında da Ağaç Kölgesinde, Edalet Gapıları, Yoldaş Koroğlu sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Anamın Kitabı, Celil Memmedg·uluzade’nin edebiyat anlayışını, siyasi^-sosyal görüş- lerini bütün açıklığıyla ortaya koyar. Piyesteki üç kardeş, üç ayrı memlekette okumuştur: Biri Türkiye’de, biri Rusya’da ve biri de İran’da. Bacıları ise Azerbaycan’da annelerinin yanında terbiye görmüştür. Kardeşler tahsillerini tamamlayıp ana ocağına dönünce geçinemezler, ne yapacaklarını şaşırırlar. U¨ç ayrı insan, üç ayrı dünya görüşü karşı karşıyadır. Kızkardeşleri doğru olan yolu bulur; yani Azerbaycan’ın yolunu. Bu yazarın kendisinin de benimsemiş olduğu bir sentezdir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kırım’daki modernleşme hareketleri, doğrudan doğruya İsmail Gaspıralı’nın 1881’de yayımlanan Rusya Müslümanları adlı eseriyle ve 1883’te Bahçesaray’da yayımlamaya başladığı Tercüman gazetesiyle başlar.

Yanıt Açıklaması: 1879’da Tiflis’te Mehemmedağa S¸ahtahtlı, Rusça ve Azerbaycan Türkçesiyle “Tekmil- leştirilmiş Müselman Elifbası” ve 1902’de de “Savti^ S¸ark Elifbası” adlı kitaplarını bastırır.

Yanıt Açıklaması: Türk boyları, dünyadaki coğrafî dağılımlarına göre basit bir şekilde Güneybatı Türklüğü, Kuzeybatı-Kuzeydoğu Türklüğü ve Doğu Türklüğü olmak üzere üç büyük grupta toplanabilir. Bu değerlendirme yapılırken Hazar Denizi merkez alınmaktadır. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Necef Bey, 1896’da ilk trajedi (facia) olan Müsibet-i Fe h reddin ’i yazdı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mirza Kazım Bey Kiriş Alfabesi ile yazmanın yaygınlaştırılmasına katkı sağlamıştır.Azerbaycan’da 1857’de Mirze Feteli Ahundzade, Türkiye’de 1862’de Münif Efendi bir konferansında bu meseleyi ele aldı. Kısa bir süre sonra, İngiltere’de İranlı Mirza Melküm Han, Arap harflerinin aslî biçimlerini koruyarak onları Latin harfleri gibi tek tek yazmayı ve metinleri bu şekilde basmayı teklif etmişlerdir.Namık Kemal Arap harflerinin ıslahına yönelik bu hareketlere şiddetle karşı çıkmıştır. Doğru cevap A'dır.