XVIII. Yüzyıl Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: “Âşık” yerine onun çoğulu “uşşâk” sözcüğünün kullanılması, sevgili bir tane olduğu hâlde âşıklarının çok olması nedeniyledir.

Yanıt Açıklaması: Uşşakizade Seyyid İbrahim Hasib’in, Nevizade Atayî’nin bıraktığı yerden devam ederek yazdığı Zeyl-i Şakayık’ta, 1633-1703 arasındaki olaylar anlatılır. Tarihsel olarak IV. Murat, İbrahim, IV. Mehmet, II. Süleyman ve II. Ahmet dönemlerini kapsayan eserde, her bölümün sonunda o dönemde yetişen bilgin, kadı, vezir, şeyh ve şairler tanıtılmıştır. Eserin yazılmasını teşvik eden Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin Edirne Vakası’nda (1703) öldürülmesiyle eser yarım kalmıştır. Bu bilgi doğrultusunda bakıldığı zaman doğru cevabın B şıkkı olduğu anlaşılacaktır.

Yanıt Açıklaması: Hoş geldin eyâ berîd-i cânân Bahş et bana bir nüvîd-i cânân Cân ola fedâ-yı îd-i cânân Bî-sûd ola mı ümîd-i cânân Yârin bize bir selâmı yok mu cânân: sevgili / berîd: haberci, posta. / nüvîd: müjde, güzel haber. / bî-sûd: faydasız, yararsız. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Lale Devri diye de adlandırılan dönemde Kâğıthane Deresi’nin yatağının genişletilmesi ve iki kıyısına mermer sütunlar dikilmesi, Kasr-ı Humayun inşa edilmesi diğerlerine göre en az eleştirilen bir durumdur?

Yanıt Açıklaması: Tasavvufta ‘berk’ yani şimşek, manevi yolculukta velilik makamının başlangıcındaki ilk nurun açığa çıkmasını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Beyitte şair aşk kavramını şem-i ilahiye, kendini onun etrafında dönen bir pervaneye; şevk kavramını zincire, gönlünü o zincire vurulan bir deliye benzetmiştir. Benzetme edatı ve yönü bulunmadığı için burada yapılan benzetme, teşbih-i beliğdir. Şem ile pervane, zencir ile divane arasında ayrı ayrı tenasüp vardır.

Yanıt Açıklaması: Uşşakizade Seyid İbrahim Hasib. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hikmetli söyleyişin en önemli isimleri, Raşit, Seyyit Vehbî, Münif ve Koca Ragıp Paşa’dır. Kami ise klasik üslup şairleri arasında yer alır. Doğru cevap B.

Yanıt Açıklaması: Giritli Ali Aziz Efendi’nin bu yüzyıl sonlarında yazmasına rağmen 1852 yılında basılan Muhayyelat-ı Aziz Efendi adlı eseri, Binbir Gece ve Binbir Gündüz Hikâyeleri’nden ilham alınarak yazılan bir hikâyeler külliyatıdır. Eser, muhtevanın değişkenliğine göre kimi bölümlerinde müellifin “dervişler dili” dediği konuşma diline oldukça yaklaşan bir dille, kimi bölümlerinde münşiyane bir edayla kaleme alınmıştır. Halk hikâyeleri, masal, hikmet ve roman karışımı bir eser olan Muhayyelat’ı farklı ve orijinal kılan da bu özelliğidir. Bu bilgiden de anlaşılacağı üzere doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Şeytan’ın Hz. Âdem’e secde etmekten kaçınması

Yanıt Açıklaması: Darüssaade. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mahlastaşı Osman Nevres’ten ayırmak için Kadim unvanıyla anılan Nevres (Abdürrezzak) (ö. 1175 / 1761-62), yaşadığı zorlukları ve sıla hasretini dile getirdiği lirik şiirleriyle tanınan bir şairdir (› Nevres-i Kadîm). Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Duzah (cehennem) ile ateş ve gülzârlar ile diraht, nihal, berg ü bâr sözcükleri arasında da leff ü neşr sanatı vardır.

Yanıt Açıklaması: Bir çok eser kaleme alan Kami'nin, Tuhfetü’z-Zevra, Behçetü’l-Feyha, Firuz-name adlı küçük hacimli manzum mesnevileri ile mensur Mehamü’l-Fukaha adlı Hanefî fakîhlerle ilgili Arapça eseri ve yine fıkıhla ilgili Farsçadan tercüme ettiği Nefisetü’l- Uhreviyye’si vardır. Gazve-i Bedir ise şair Nevres-i Kadim' e aittir. Doğru cevap E.

Yanıt Açıklaması: Nedim’in yukarıda verilen şiirinde hüsn-i talil söz sanatı kullanılmıştır. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Koca Ragıp Paşa

Yanıt Açıklaması: Enderunlu Fazıl'ın asıl adı Hüseyin’dir. Filistin’in Akka kalesine bağlı Safed kasabasında dünyaya geldi. Asi (=öldürülmüş) ve maktul Akka muhafızı Tahir Ömer Bey’in torunudur. Babası da dedesi ile aynı akıbete uğrayınca Kaptanıderya Cezayirli Gazi Hasan Paşa tarafından kardeşi Hasan Kâmil’le birlikte İstanbul’a getirildi. Enderun’a verilerek eğitim görmesi sağlandı. Fakat ele avuca sığmayan Fazıl, Enderun’daki uygunsuz davranışları ve çapkınlıkları sebebiyle buradan uzaklaştırıldı. III. Selim döneminde affedilerek Rodos vakıflarıyla ilgili bir göreve getirildi. Halep defterdarlığında memuriyet, Maden-i Hümayun emaneti, Erzurum ve yöresini teftiş gibi görevlerden sonra bir şikâyet üzerine Rodos’a sürüldü. Kendisiyle birlikte Rodos’ta sürgün hayatı süren Ebubekir Ratip Efendi’nin idam edilmesinden veya III. Selim’in öldürülmesinden duyduğu üzüntüden ötürü uzun süre ağladığı için gözlerini kaybetti. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Divan şiiri geleneğinde ‘ağyâr’, âşık ile sevgili arasında bozgunluk çıkarmaya çalışan kişilere karşılık gelir. Âşık, çektiği acıları gizlemesini bilmeli, düşmanlarını sevindirmemelidir.

Yanıt Açıklaması: Mısralarda geçen "nüvîd" kelimesinin anlamı "Mujde"dir. Doğru yanıt: A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1712 yılında Tokat’ta doğdu. Asıl adı Ebubekir’dir. Öğrenimini memleketi Tokat’ta yapan Kânî ilk gençlik yıllarından itibaren çevresinde gerek nazım, gerekse nesir sahasında yazdıklarıyla ve özellikle nükteli üslubuyla tanındı.Doğru cevap A'dır.