XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı

Yanıt Açıklaması: Fahreddin Bin Mahmud. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Fâtih, “Sahn-ı Semân” adı verilen sekiz büyük medreseyi kurmuş ve bu medreselerde Ali Kuşçu (öl. 1474), Hayâlî Şemseddin (öl. 1470), Molla Hüsrev (öl. 1480), Hocazâde Muslihiddîn Mustafa (öl. 1488), Hatîbzâde Muhyiddîn Mehmed (öl. 1495) gibi devrin en büyük âlimleri ders vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Edebiyatımızda şuara tezkireleri gibi önemli eserlerden olan “nazire mecmuaları”nın Anadolu’da yazılan ilk örneğine II. Murâd devrinde rastlanır. Ömer b. Mezîd tarafından derlenen ve II. Murâd’a sunulan Mecmû’atü’n-nezâ’ir, II. Murâd devrine kadar Türk şiirinin değerlendirilmesini sağlayan önemli bir kaynaktır.

Yanıt Açıklaması: I. Bâyezîd’in büyük oğlu Emir Süleyman (1403-1410), edebiyata ve şiire meraklı olup Osmanlı sarayında şairleri ilk defa o toplamıştır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da mesnevi nazım şekliyle yazılan ilk müstakil Türkçe eserler, XIV. asra aittir. Bu geleneğin ilk müstakil eseri ise asrın başlarında 707/1307 tarihinde Yu^nus Emre tarafından kaleme alınan Risa^letü’n-nushiyye’dir.

Yanıt Açıklaması: Fâtih Sultan Mehmed , Avnî mahlasıyla şiirler yazan ve Osmanlı’da Divan’ı olan ilk padişahtır.

Yanıt Açıklaması: Şeyhî, Anadolu sahası Türk edebiyatının XV. yüzyılın ilk yarısında yaşayan en önemli şairidir. O, her ne kadar tasavvufla ilgilenmiş ve gazellerinde tasavvufî unsurlara yer vermiş olsa da mutasavvıf bir şair değildir. Şeyhî, Anadolu sahası dindışı edebiyatının kuruluşunda önemli rol oynamış, özellikle lirizm yanı öne çıkan manzumeleriyle tanınmıştır. Şeyhî, Anadolu sahasında gelişen klasik şiirin kurucu şairlerinden biridir. Bu sebeple, eski kaynaklarda kendisinden “şeyhü’ş-şu’arâ”, “serdâr-ı şu’arâ” ve “hüsrev-i şu’arâ” şeklinde söz edilmiştir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Halîl-nâme: Türk edebiyatında İbrahim pey­gamberin hayatının anlatıldığı bilinen tek eserdir.

Yanıt Açıklaması: Türk dilinin Fâtih devrine kadar geçirdiği tarihî süreç, Altay, En Eski Türkçe, İlk Türkçe, Eski Türk­çe ve Orta Türkçe şeklinde dönemlere ayrılır. Bun­lardan ilk üç döneme ait metinler ele geçmemiştir. Bu sebeple bu devirler, faraziye (=varsayım) olarak görülür. Elde bulunan en eski metinler ise, Eski Türkçe (VII–XI. yüzyıllar) ile Orta Türkçe (XII-XV. yüzyıllar) dönemlerine aittir. Bu tasnife göre Fâtih devri, Orta Türkçenin son yüzyılını meyda­na getirir. Türkçenin bundan sonraki dönemleri­ne, Yeni Türkçe (XVI–XIX. yüzyıllar) ve Modern Türkçe (XX. yüzyıldan sonra) adları verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: II. Murâd zamanında Emîr Sultan (öl. 1429), Hacı Bayram-ı Velî (öl. 1429-1430) ve Kaygusuz Abdal’ın (öl. 1444) devamı olarak Türk milletinin gönlünde yaşayan, şahsı ve şiirleri ile günümüze kadar gelen, milletin velî olarak bildiği şairler de vardır. Akşemseddîn (1389-1459), Eşrefoğlu Rumî (öl. 1469), Kemâl Ümmî (öl. 1475?), Dede Ömer Rûşenî (öl. 1486), Cemâl-i Halvetî (öl. 1496), İbrahim Tennûrî (öl. 1482) ve İbrahim Gülşenî (1426-1533) bunların başında gelmektedir. Ebulhayr-i Rûmî ise Fâtih devrinin önde gelen eserlerinden biri olan Saltuk-nâme’nin yazarıdır. Saltuk-nâme, Cem Sultan’ın emri ile gaza ruhunu canlandırmak için derlenmiş bir eserdir.

Yanıt Açıklaması: Çelebi Mehmed’in himaye ettiği şairlerden biri de Şeyhî’dir. Aynı zamanda hekim (doktor) olan şair, padişahın hastalığını tedavi ettikten sonra takdirini kazanarak büyük ihsan görmüştür.

Yanıt Açıklaması: 1415’te Çelebi Mehmed’in Karaman Savaşı sırasında hastalanması üzerine Ankara’ya getirilen Şeyhî, padişahı tedavi etmiş, bunun karşılığında kendisine birçok hediyeyle birlikte Dokuzlar köyü tımar olarak verilmiş, ayrıca padişahın özel doktoru olarak görevlendirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: XV. yüzyılda Doğu Türk edebiyatının Horasan ve Maveraünnehir’de, Batı Türk edebiyatının ise Irak, Azerbaycan ve Anadolu’da eserler verdiği görülür. Bu yüzyılda Herat ve Semerkand merkez olmak üzere Timur’un çocuklarının ve torunlarının hâkim oldukları bu yerlerde, Doğu Türkçesi ile çok parlak bir edebiyat (Çağatay edebiyatı) meydana gelmiştir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında ilk nazire mecmuasını "Ömer b. Mezîd" yazmıştır. Doğru yanıt: C'dir.

Yanıt Açıklaması: Âşık Ahmed, 1430-1451 yılları arasında yazdığı Câmi’u’l-ahbâr adlı manzum bir evliya tezkiresi olan mesneviyi, II. Murad’a takdim etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Şeyhî, Anadolu sahasında gelişen klasik şiirin kurucu şairlerinden biridir. Bu sebeple, eski kaynaklarda kendisinden “şeyhü’ş-şu’arâ”, “serdâr-ı şu’arâ” ve “hüsrev-i şu’arâ” şeklinde söz edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sinan Paşa, Türk nesrinin gerçek kurucularındandır. Cumhuriyet edebiyatına kadar gelen süslü nesrin yazarıdır.Tazarru-nâme eseriyle ün yapmıştır. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: Şeyhi’nin öküzlere özenen bir eşeğin başına gelenleri anlattığı ünlü mesnevisi ‘’Har-nâme’’ nin aruz kalıbı Feilâtün mefâilün feilün biçimindedir.

Yanıt Açıklaması: Süleyman Çelebi Mevlid şiirini Aşık Paşa'nın yazdığı "Garipname" şiirine nazire olarak yazmıştır. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Paşa, 15. yüzyıl tasavvuf şairi değildir. Divan edebiyatı çizgisinde eserler vermiştir. Doğru yanıt: C'dir.