Yeni Türk Edebiyatına Giriş 1

Yanıt Açıklaması: Edebiyat eserlerini değerlendirmede bir ölçüt oluşturma fikri, sanıldığı kadar yeni değildir. Antik Yunan Dönemi’nde edebiyatın ne olduğu, işlevi ve etkisi üzerine Platon ve Aristoteles düşünmüştür. Aristoteles, biçim ve öz bakımından tragedyaların ve komedyaların nasıl olması gerektiğine dair düşüncelerini Poetika adlı kitabında dile getirmiştir. Daha çok tragedya üzerinde yoğunlaşan Aristoteles, tiyatroya nesnel ölçütler getirmeyi amaçlamıştır. Kendisi eserini bitirene dek yazılmış/sahnelenmiş oyunları izleyerek vardığı sonuçlar bütününü yöntemli olarak açıklamış, böylece iyi bir tragedyanın kurallarını belirlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Deyiş bilim, Charles Bally’nin çalışmalarıyla bağımsız bir bilim dalı hâlini almıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Modern anlamda edebiyat tarihi çalışmaları Avrupa’da ve Türkiye’de 19. yüzyılda başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ’da büyük rağbet gören eserlerden İngiliz edebiyatında en ünlü olanı XIV. yüzyılda yazılan Sir Gawain ve Yeşil Şövalye’dir.

Yanıt Açıklaması: Pastiş bir sanatçının bütün bir eserini veya onun bir bölümünü alıp üslup bakımından taklit edilmesi ve ona benzer bir eser yazılması esasına dayalıdır. Aslında postmodernizm öncesinde bir yazma kusuru olarak kabul edilen bu durum, postmodernizmin özgünlüğü ortadan kaldırmak amacıyla bilinçli bir biçimde kullandığı bir teknik hâlini almıştır. Postmodern romancı pastişi, taklit ettiği sanatçının kusurlarını göstererek alay etme veya takdir ettiği bir sanatçının üslubunu örnek alarak metnini zenginleştirme amacıyla kullanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: James Cooper Lawrence, öyküleri içerik olarak: A. Gerçek öyküler B. Hayalî öyküler şeklinde sınıflamıştır.

Yanıt Açıklaması: Gılgamış,  Orta Çağ Avrupa edebiyatının manzum anlatılarından biri değildir. Gılgamış, Mezopotamya'da ortaya çıkmış tarihteki ilk yazılı destandır. Gılgamış, Orta Çağ Avrupa edebiyatına ait bir manzum anlatı değildir. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Modernitenin tanımını yaparak sanatla arasındaki ilişkiye ilk değinen sanatçı Fransız şairi Baudelaire’dir. 1863’te yayımlanan “Modern Hayatın Ressamı” yazısında, sonradan hep tekrarlanacak olan şu tanımı verir: “Modernite sözüyle, bir yarısı sonsuz ve değişmez olan sanatın, gelip geçici, ele avuca sığmaz, koşullara bağlı olan diğer yarısını kastediyorum”. Baudelaire’in geçmişin sanatı ile modern sanat arasındaki farkı belirttiği bu yazısı “modernist” sanat anlayışının başlangıcı kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Pastiş, bir sanatçının bütün bir eserinin veya bir bölümünün alınıp üslup bakımından taklit edilmesi ve ona benzer bir eser yazılması esasına dayalıdır.

Yanıt Açıklaması: Kısa öykü tanımlamalarında karşımıza çıkan yönelimlerden biri türü ifade etmeye çalışırken onun ne olduğundan çok ne olmadığının tartışılmasıdır. Söz konusu eğilim zorunlu olarak ortaya çıkıyor görünmektedir. Türün ilk tanımlayıcılarından Edgar Allan Poe’dan itibaren görülen bu tanım sorunu yine en genel-geçer ifadesini bu yazarın satırlarında bulur. Poe bu tanımda kısa öykünün bir oturuşta okunabilecek uzunlukta olduğunu ifade eder. Kısa öyküdeki bu “kısalık” vurgusunun anlatılanlar kadar, hatta belki daha da çok anlatılamayanların etkisiyle oluştuğu tür eleştirmenlerinin birleştikleri konulardandır. Öykü yazarı çeşitli seçim ve elemelerle öyküde anlatılanları kurgusallaştırır.

Yanıt Açıklaması: Calvino

Yanıt Açıklaması: Genette’in bakış açısı tasnifinde sıfır, dış ve iç odaklayım olmak üzere üç tasnif yer alır. Çevresel odaklayım tasnifi yoktur. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Mekânın sahne oluşturmasının dışındaki bir diğer işlevi ise insanın eylemlerini ve iç dünyasını aydınlatmada görev üstlenmesidir. Öykü kişisinin mekân hakkındaki düşünceleri, mekândaki konumu onun iç dünyasına dair ipuçları sunar. Bu da kısıtlı bir biçimde çok şey anlatmak isteyen yazar için mekânı işlevsel bir öge yapar. Mekân sadece sahne işlevini üstleniyorken onu iç ve dış mekân olarak iki temel kategoriye ayırırız. Ancak mekân-insan ilişkilerinde bu ayrım tümüyle farklılaşır. Burada mekâna has nitelikler değil insanın algısı asıl belirleyicidir. Buradaki temel kategori ise kapalı-açık mekândır. Ramazan Korkmaz mekânı fiziksel özelliklerinin yanında olgusal anlamda da değerlendirmekte ve yeni anlam kategorileri önermektedir.

Yanıt Açıklaması: Sanatçının kendi içine çekilerek topluma yabancılaşması modernist romanların başlıca temasıdır.

Yanıt Açıklaması: Batılı literatürde “short-short story” olarak anılan tür bizde ise “küçürek öykü” terimiyle karşılanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yeniden yazma (re´ecriture) yöntemi, yazarın bir başka metnin parçalarını yeniden yorumlayarak yazması ve kendi metninin bütünlüğü içinde harmanlaması yoluyla gerçekleşir.

Yanıt Açıklaması: Modern öyküdeki içerik ve estetik değişimlerin üç önemli tarihi kesitte değiştiğine dair ortak bir kabul bulunmaktadır. Bu değerlendirmeye göre 1920 öncesindeki öykülerde olaylar, düşünceler ve temalar daha açıkça ifade edilir; öykü kahramanları ayırıcı vasıflara sahiptir; genel tutum realisttir; öykünün anlamı, dile getirdiği olayla bağlantılıdır ve bunlar çoğunlukla kronolojiye sadık kalınarak anlatılır. 1920’lerden itibaren olay örgüsü içermeyen öyküler ortaya çıkar. Bu dönemde duygusal karmaşa ve sunumun kısalması öykü yazarlarını sembolik anlatıma yöneltmiş; öykü kahramanları ise ayırıcı niteliklerini yitirerek sıradan insanlara dönüşmüşlerdir. Asıl dramatik değişimin başladığı  1960’larda ise olaydan ve kronolojiden tümüyle uzaklaşılmış; öykülere “izlenimler” hâkim olmaya, bilinçaltı açığa çıkmaya ve metinler kısalmaya başlamıştır. Öykü kahramanlarının bir önceki dönemin sıradanlığından marjinalliğe doğru evrildiği bu dönem, ayrıca öyküde sembolizmin etkin biçimde görüldüğü evre olarak da kabul edilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Bir romanda kurmaca ve gerçeklik ilişkisini sorgulama, roman kuramını kurmacanın içinde tartışma, romanın yazılışını roman içinde konu etme, yani yazma eylemini metnin parçası hâline getirme gibi tutumlar üstkurmaca olarak adlandırılır.