Halk Edebiyatına Giriş 1

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türk halk hikâyelerinin kökenleri itibariyle dört önemli kaynaktan teşekkül ettiği kabul edilir ve hikâyeler de bu kabule göre oluşturulur. Burada verilen seçenekler bu kabule göre verilen konu başlıkları ile ilgilidir. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Halk edebiyatı ürünleri ilk kuramsal çalışmalarda ulusal kimliği yansıtan ve oluşturan anonim eserler olarak görülmüştü. Bu bakış açısı, içerik, değerler ve geleceğe ait ideallerde aracılık etme kapasitesi açısından halk edebiyatı ürünleri değerlendirir. Ama iletişim biçimi, aracı ve anlam aktarmak için kurulan türler olarak düşünmek, sürece, konuşma eylemi ve eylem anına, bağlamına dikkat çeker. Yani “konuşmalık tür” ifadesi kurumsal değişimin de bir ifadesidir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Türk Destanları Son yüzyıllarda sözlü kaynaklardan derlenerek yazıya geçirilmiş bu destanlar, sahip oldukları tematik ve yapısal özellikler bakımından kendi aralarında arkaik, kahramanlık ve tarihî destanlar olarak üçe ayrılırlar. 1) Arkaik Destanlar : Daha ziyade Altay, Hakas, Tıva, Saha (Yakut), Teleüt, fior gibi İslâmiyeti kabul etmemiş ve ağırlıklı olarak şamanist dünya görüşüne sahip Sibirya’da yaşayan Türk boyları arasından derlenmiş, içerisinde yaygın olarak mitolojik motişer yer alan tematik destanlar bu gruba girmektedir. Bu destanlar, içlerinde birçok eski veya arkaik temalar ve motişer nedeniyle arkaik destanlar olarak adlandırılmaktadır. Bu tür destanlara, Altın Arığ Destanı, Alıp Manaş Destanı, Maaday Kara Destanı, Ural Batır, Er Töştük, Yaratılış Destanı, Ucocoş Destanı, Olonhoy Destanı, Altın Cüs Destanı, Kula Mergen Destanı, Abat Destanı, Koğutay Destanı, Duha Kocaoğlu Deli Dumrul Destanı, Basat ve Tepegöz Destanı, Ay Manıs Destanı, Akbuzat Destanı, Altın Taycı Destanı, Er Samır Destanı ve Oğol Han Destanı örnek olarak verilebilir. 2) Kahramanlık Destanları: Kahramanın yerini, yurdunu düşmanlara karşı koruduğu ve âşık olduğu kızı elde ederek evlendiği çoğunlukla çok epizotlu bu destanlar asıl kahramanlık destanları olarak bilinir. Türk epik destan geleneğinde en yaygın olan bu tür destanlardır. Kahramanlık destanlarına, Manas Destanı, Köroğlu Destanı, Alpamış Destanı, Kambar Batır Destanı, Bozoğlan Destanı, Kobılandı Batır Destanı, Kurmanbek Destanı, Çora Batır Destanı gibi örnekler verilebilir. 3) Tarihî Destanlar: Konu ve kahramanlarını tarihî şahsiyetler ve tarihî olayların oluşturduğu kahramalık destanlarına tarihî destanlar adı verilir. Tarihi destanlara, Battal Gazi Destanı, Danişmend Gazi Destanı, Sarı Saltuk Destanı, Edigey Destanı, Karasay Kazi Destanı, Orak Mamay Destanı, Nözüğüm Destanı, Abdurrahman Han Destanı, Timur Destanı, Osman Batır Destanı ve Genç Osman Destanı örnek olarak verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Halk hikâyelerinin icrası, anlatıldığı çevreye ve anlatan âşığa göre farklılıklar gösterir. Pertev Naili Boratav’ın tespitlerine göre halk hikâyesi anlatma geleneği genel olarak fasıl, döşeme, asıl konu (hikâye), duvak kapamayla dört ve bazen bunlara eklenen efsanelerle beş bölüm hâlinde tertip edilir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türk kültüründeki büyük Sufilerin, evliyaların, hayatlarından, kerametlerinden bahseden efsanelere “menkıbe” ve bu tür menkıbeleri toplayan eserlere de “menakıb-nâme” adı verilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Menkıbe

Yanıt Açıklaması: Deyimler birkaç kelimeyle kurulmuş ve kendi anlamlarından sıyrılarak yepyeni bir anlam kazanmışlardır. “Kellesi koltuğunda” veya “kaşla, göz arasında” gibi deyimleri asıl anlamlarıyla anlayamayız. Kimsenin kellesi koltuğunda olmaz ve kaşla göz arasında ne işimiz olabilir? Fakat, gerçeğe uymayan bu anlamları dışında mecazi anlam diye adlandırılan daha başka ve daha derin anlamları vardır. Bu anlamlar, ancak sözün gelişinden ve sunumuyla birlikte konuşmanın yer aldığı bağlamdan anlaşılabilir. “Hem suçlu, hem güçlü” ve “iyiye iyi kötüye kötü demek” deyimlerinde olduğu gibi bazı deyimlerse sadece kendi gerçek anlamlarında kullanılırlar ve başka bir anlam taşımazlar. Bazı deyimlerse, mecazi anlamlar oluştururken gerçek anlamlarından da tamamen sıyrılmazlar ve bazen tamamen kendi gerçek anlamlarında da kullanılabilirler. “Baltayı taşa vurmak” deyimi yerine göre gerçekten de baltanın taşa vurulması anlamında da kullanılabilir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Mitler kalıplaşmış tekerlemelerle başlar ve biter.

Yanıt Açıklaması: Mensur Bilmeceler

Yanıt Açıklaması: Masalların diğer sözlü edebiyet türlerine göre en önemli farkı kurmacaya bolca yer vermesi ve kurmacayı merkeze alan ilk sözlü edebiyat türü olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye dışında yaşayan diğer Türk topluluklarında ise masal yerine Türkistan’da “erteği”, “ertek”; Azerbaycan’da “nagıl”; Çuvaşlarda “hallap”; Uygurlarda “ötünç” (öğüt verici hikâye) terimleri kullanılmaktadır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mitlerin, yaşadıkları kültürlerde “gerçek hikâye” olduğuna inanılır. Bu tür toplumlarda mitler şu yapısal özellikleri gösterirler: 1) Mit, tanrısal ve olağanüstü varlıkların eylemlerinin öyküsüdür. 2) Mitlerde anlatılan bu öykü, kesinlikle gerçek ve kutsal olarak kabul edilir. 3) Mit, her zaman için bir “yaratılış” ve “köken”le ilgilidir. Bir şeyin nasıl hayata geçtiği ya da bir davranışın, bir kurumun, bir çalışma biçiminin nasıl yaratılmış olduğunu anlatır. Bu nedenle de mitler, insana özgü her anlamlı eylemin örnek tiplerini oluşturur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Manzum Bilmeceler

Yanıt açıklaması yok