Çağdaş Türk Dünyası

Yanıt Açıklaması: 1993 yılında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan’ın kültür bakanlarının ortak kararıyla kurulmuştur. Kuruluşun amacı, Türk dili konuşan halklar ve ülkeler arasında dostane ilişkiler kurarak, ortak Türk kültürünü, dilini, tarihini, sanatını, gelenek ve göreneklerini araştırarak ortaya çıkarmak, geliştirmek, korumak, gelecek kuşaklara aktarmak ve kalıcı kılmaktır.

Yanıt Açıklaması: 1990’da O¨zbekistan’ın Sovyetler Birliği içindeki egemenliği kabul edildi.

Yanıt Açıklaması: Tatar nüfusunun % 70'i Tataristan dışında yaşamaktadır. Bunun nedenleri ise şöyle sıralanabilir: Çarlık rejiminin uyguladığı politikalar sonucunda çok sayıda Tatar'n göçe zorlanması; 1917 İhtilali'nden sonra Tatarlara yönelik uygulanan baskı politikaları, 1920 yıllarında bölgede yaşanan açlık, 1950'li yıllarda Tataristan'ın endüstri ülkesine dönüştürülerek buraya çok sayıda Rus işçisinin yerleştirilmesi. Tataristan ekonomisi ise az gelişmiş olmayıp aksine Rusya Federasyonu'nun en gelişmiş bölgelerinden biridir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Gagavuzların kökeni, çok tartışılan bir konudur; onlarn Oğuzlardan geldiklerini savunanlar olduğu gibi, kökenlerini Tuna Bulgarlarına bağlayanlar da vardır. Yine araştırmacıların bir kısmına göre Gagavuzlar; Oğuz, Peçenek, Kıpçak ve Anadolu Selçuklu Türklerinin karışımından meydana gelmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: En ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'dur.

Yanıt Açıklaması: Nisan 1920’de  iktidarı İngilizler değil Bolşevikler devralmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti 11 Ekim 1990 egemenliğini ilan etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kırgız edebiyatının en ünlü destanı tüm dünyada tanınan Manas Destanı'dır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kırgızistan'ın en önemli ihraç ürünü altındır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Stalinci kuşak siyasetçilerin himayesinde yetişen Özbek lider Şeref Raşidov’un Özbekistan tarihinde ayrı bir yeri vardır. Uzun yıllar (24 yıl) hüküm süren Raşidov, statükocu tavırlarıyla Çarlık dönemindeki Buhara emirlerine benzetilir. Raşidov, bir taraftan Moskova politikalarıyla uyumlu gibi hareket ederken, diğer yandan devlet kademelerinde sessiz bir Özbekleştirme siyaseti izlemiştir. Raşidov dönemi, Sovyetlerde rüşvet ve adam kayırmacılık (nepotizm) ile özdeşleştirilmiştir. Moskova’dan gelen aşırı pamuk talebine karşılık, Raşidov hükûmeti rakamları abartarak sanki çok büyük üretim yapılıyormuş görüntüsü yaratmış, bunun karşılığı olarak merkezden geniş bir tahsisat koparmıştır. Diğer cumhuriyetlerde de benzeri uygulamalar olmakla birlikte, Özbekistan ve Raşidov dönemi bu özelliğiyle ünlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkmenistan ekonomisi, yeraltı kaynaklarına dayanmaktadır. Başlıca doğal kaynakları doğalgaz ve petroldür. Türkmenistan’da madencilik ve enerji sektörü oldukça gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1920’lerde ve 30’larda gelişen yeni Özbek edebiyatında Hamza Hakimzade Niyazi (1889-1929), Abdullah Kadirî ve Süleyman Çolpan gibi genç kuşak Ceditçiler kültür hayatında etkili oldular. Daha ziyade romanlarıyla tanınan Abdullah Kadirî (1894-1938), toplumunun geri kalmasından duydu¤u rahatsızlı¤ı dile getirdi. Ötken Künler (Geçmiş Günler, 1922) ve Mihrabdan Çayan (1929) adlı tarihî romanlarıyla kendini kabul ettirdi. Kadirî, Rus işgali öncesindeki Özbek toplumunu bu romanlarda, Türkistanlıların kendi aralarındaki mücadelelerini, toplum hayatındaki bozulmaları işledi. Bu romanlar di¤er bazı edebiyatçıları (mesela Kazak edebiyatçılarından Muhtar Avezov’u) etkiledi.

Yanıt Açıklaması: Kırgızca dili Türk dil ailesinin Kıpçak koluna aittir. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1962-1986 yılları arasında Kazak SSC’ni Dinmuhammed Konayev yönetiyordu.

Yanıt Açıklaması: Kırgızistan’ın Oş şehrinde Kıgız ve Özbek gençleri arasında çatışmalar oldu. Fergana bölgesinde patlak veren etnik çatışmalarla baş edemediği gerekçesiyle Özbekistan’ın başındaki Refik Nişanov görevinden alındı; yerine İslam Kerimov parti birinci sekreteri olarak atandı.

Yanıt Açıklaması: Bağımsızlıkla beraber Kırgız tarihi yeniden yazılmaya başlandı. Yeni cumhuriyetin ihtiyaçları doğrultusunda, Kırgız milletinin yeniden inşaası için tarihsel unsurlar kullanıldı. İlk cumhurbaşkanı Akayev bu konuya özel önem verdi. Bu amaçla 1995 yılı Manas destanının 1000'i yılı ilan edildi ve çeşitli ülkelerde etkinlikler düzenlendi. Bu çabalar Kırgız halkının ne kadar eski ve köklü bir millet olduğunu göstermeye yönelik devlet politikalarıydı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Tataristan Parlamentosu 30 Ağustos 1990 ülkenin egemenliğini ilan etmiştir

Yanıt Açıklaması: Kendilerine “Ak Ruslar” adı verilen muhafazakar ve liberal güçler ortak düşmanları komünist “Kızıl Ordu”ya karsı savaşmaya başladı. Dış güçler Ak Ruslara yardım etmeye çalıştı. Böylece Komünistler, iç savası eski çarlık rejimini geri getirmeye çalışan dış güçlere karsı ulusal bir kurtuluş mücadelesi olarak sunma imkanı buldu. Sonuçta dış müdahale komünist Kızıl Ordu’ya desteği daha da arttırdı.

Yanıt Açıklaması: Türkmenistan'ın ilk devlet başkanı (türkmenbaşı) Saparmurat Niyazov olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Orta Asya etnik esasa göre bölünürken, Karakalpakistan doğrudan Rusya Federasyonu’na bağlı bir özerk bölge haline getirildi. 1932 yılında ise özerk cumhuriyet statüsü kazandı. 1936’da özerkliğini koruyarak Özbek SSC’ne dâhil edildi.