Çağdaş Türk Dünyası

Yanıt Açıklaması: Çar II. Aleksandır XIX. yüzyıl ortalarında “Büyük Reform” hareketini başlatmıştır

Yanıt Açıklaması: Nahçıvan, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin himayesine Gümrü Antlaşması ile girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kızların okula gitmesinin yasaklanması, Sovyet yönetiminin uyguladığı hücum politikalarından biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Rusya İmparatorluğu dahilindeki Orta Asya bölgesinde iki genel valilik ve iki hanlık vardı. Bozkır ve Türkistan Genel Valilikleri, Hive Hanlığı, Buhara Emirliği. Çok küçük bir alana sıkışmış durumdaki Türkistan hanlıkları tam olarak bağımsız değildi. Rusya’nın koruması altında hüküm sürüyorlardı. Ayrıca bu coğrafyada beş siyasi merkezden söz edilebilir: Orenburg, Hokand, Hive, Buhara, Taşkent. Söz konusu dönemde Türkistan halklarının siyasi ve kültürel tarihiyle ilgili kararlar bu beş merkezde şekillenmiştir. Almatı (Almaata) Kazakistan’ın en büyük kenti ve eski başkentidir.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan’ın yerleştiği coğrafya tarih boyu büyük devletlerin hâkimiyeti altında kalmıştır. Bu coğrafyada kurulan en büyük devlet, Şirvanşahlar Devletidir. Ondan sonra buraya bir süre kısmen veya tamamen Safevi Devleti, Osmanlı Devleti, Azerbaycan hanlıkları ve Çarlık Rusya’sı hâkim olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynayan, yukarıda sözü edilen şahsiyet Ebulfez Elçibey'dir.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı sonrası ağır sanayi dallarının ve savunma sektörünün gelişmesine öncelik verilirken, halkın ihtiyaçlarını karşılayan ekonomi dalları (hafif sanayi, konut ve sosyal altyapı tesisleri inşaatı, tarım ve hayvancılık) gittikçe ihmal edilir. Bu sebeple Sovyet vatandaşların hayat standartları Batılı ülkelerle kıyaslandığında çok düşük seviyede kalır; gıda çeşitliliği, barınma koşulları, tüketim maddelerine ulaşım ve sosyal hizmetlerin kalitesi açısından büyük sıkıntılar yaşanır.

Yanıt Açıklaması: Sovyet yönetimi geri adım atmak zorunda kalır ve Mart 1921’de ekonomide yeni bir politikaya geçildiğini ilan eder. NEP olarak bilinen bu politika çerçevesinde ticaretin ve özel teşebbüsün yeniden canlanmasına izin verilir, zorunlu hizmet yükümlülüğü kaldırılır, para yeniden kullanılmaya başlar. Köylerde müsadereler (el koymalar) yerine miktarı sabit tutulan vergi yöntemi getirilir ve köylüler üzerindeki baskı hafifletilir. Bununla birlikte ekonominin büyük kısmında, yani bankacılık, sanayi ve ulaşım sektörleri üzerinde devletin kontrolü korunur ve Komünist Partisinin siyasal alandaki otoriter yaklaşımı devam eder.

Yanıt Açıklaması: Kazakistan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından Kazakça ön plana çıkmış olup Rusça geri plana itilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kazakistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte 1991 yılında bağımsız olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ebulfez Elçibey'in önderliğinde 16 Haziran 1989'da Azerbaycan halk Cephesi oluşturuldu. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Hruşov’un yerine ülkenin yöneticiliğine getirilen Leonid Brejnev bu görevinde tam 18 yıl kalır. Brejnev dönemi ve ondan sonraki birkaç sene Sovyet tarihinde “durgunluk” dönemi olarak adlandırılır. Bu dönem yönetimin dizginlerini elinde tutan üst düzey parti ve devlet yöneticilerinin ve sayıca gittikçe çoğalan bürokrasi tabakasının “altın çağı” olur. Halk tarafından hiçbir şekilde kontrol edilemeyen ve hesaba çekilemeyen bu imtiyazlı grup, yolsuzluğu hayat tarzı haline getirir ve normal vatandaşların hayat şartlarının çok ötesinde lüks bir hayat sürdürür. Soğuk Savaş yıllarına rastlayan Brejnev döneminde ülke yönetiminde ordunun ve savunma sanayi yöneticilerinin ağırlığı ve KGB’nin etkisi artar. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bu çağrıya rağmen Başkurtlar 20 Aralık 1917- 4 Ocak 1918 tarihleri arasında III. Başkurt Kurultayını gerçekleştirirler. Kurultayda özerk Başkurdistan’ın kurulduğu ilan edilir ve Başkurt hükûmeti oluşturulur.

Yanıt Açıklaması: Ağustos 2001 yılından itibaren Haydar Aliyev'in yayınladığı bir kararname ile Kiril Alfabesi kullanmak yasaklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Milliyetçi hareketlerin siyasal alanda faal varlık gösteren kuruluşlar olarak şekillenmeye başladığı yıllarda, Tatar Cumhuriyetinde Tatar İçtimai Merkezi, Çuvaş Cumhuriyetinde Çuvaş Kültür Merkezi, Başkurt Cumhuriyetinde Ural Başkurt Halk Merkezi kurulur. 1990 yılında Tatar milliyetçi hareketinin en radikal üyelerini birleştiren İttifak Partisi ve Tatar gençliğinin Azatlık birliği oluşur. Aynı yılda Başkurt Halk Partisi ve Başkurt Gençlik Birliği kurulur. Tatar ve Başkurt milli hareketleri kendi cumhuriyetleri için birlik cumhuriyeti statüsü talebini öne sürer.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan’ın yeniden bağımsızlığını kazanmasında, hapislerde yatarak mücadele eden ve daha sonra 1989’da Azerbaycan Halk Cephesini kuran Ebulfez Elçibey’in çok büyük rolü olmuştur. Elçibey, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin sonuncu ve bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin 1. başkanı (1991-1992) olan Ayaz Niyazi Mutallibov’u istifaya zorlayarak Haziran 1992’de Azerbaycan’ın ikinci başkanı olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Rusya tarihinin en kapsamlı göç ve sömürge hareketi Stolıpin Reformu ile Kazak toprakları sömürgeleştirildi ve Rus çiftçilerin akınına uğradı.

Yanıt Açıklaması: kazak edebiyatının kökenleri müzik eşliğinde söylenen aşk hikayeleri, kahramanlık destanları ve öğüt veren öyküler içeren sözlü edebiyat örneklerine dayanır. Akın ve jırav adı verilen kazak halk ozanları, özellikle batır denilen halk kahramanlarının savaşları ve mücadelelerinin anlatıldığı destanlar anlatırdı. Bunlar arasında Alpamıs Batır, Kobılandı Batır, Er Tarğın, Er Edige, Kambar batır, kabanbay Batır öne çıkan destanlardır. Aşk hikâyeleri arasında ise Kız Jibek, Kozı Körpeş Bayan Suluv en ünlüleridir.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan'da sadece latin alfabesi kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 25 Ekim 1917’de Rusya tarihinin ve bütün dünya tarihinin gidişatını radikal bir şekilde değiştirecek olan bir olay gerçekleşir: Bolşevikler, geçici hükûmeti silahlı darbe yöntemi ile devirerek ülkedeki iktidarı ele geçirirler.