Çağdaş Türk Dünyası

Yanıt Açıklaması: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), iç savaştan galip çıkan Bolşeviklerin girişimiyle Aralık 1922’de kuruldu.  Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: 26 Aralık 1991’de SSCB Yüksek Sovyeti, aldığı kararla resmen Sovyetler Birliği’ni sona erdirdi.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, Sovyetler Birliği’nin yıkılmasının ardından Orta Asya ülkeleri ile siyasi, ekonomik ve kültürel yakınlaşma yollarını aramış, bunu bir dış politika gündemi haline getirmiştir. Bu amaçla birçok kez Türk cumhuriyetleri zirve toplantıları düzenlemiştir. Antalya’da 2006 yılında yapılan Türk Zirvesi’nde işbirliği alanında önemli adımlar atıldı. Bu toplantıda Türk parlamenterler meclisi kurulması önerildi. Bu toplantının ardından ilişkilerin artık daha kurumsal bir yapıda devam etmesine karar verildi. Türkiye ve orta Asya cumhuriyetleri arasındaki ilişkilerin düzenlenerek belli hedefler konması ve somut önerilerle geliştirilmesi kararlaştırıldı. 2009 Nahçıvan Anlaşmasıyla siyasi ilişkileri düzenleyecek ve daimi bir sekreterya görevini üstlenecek olan Türk Konseyi kuruldu. Türk Konseyi’nin üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye’dir. Merkezi İstanbul’dadır. Ayrıca bu çerçevede merkezi Astana’da olan bir Türk Akademisi kuruldu. Parlamenterler asamblesi TÜRKPA’nın merkezi ise Azerbaycan’ın başkenti Bakü oldu. Türk cumhuriyetleri arasındaki kültürel ilişkileri düzenleyen kurum olan TÜRKSOY ise yine bu Türk Konseyi’ne bağlandı.

Yanıt Açıklaması: Stalin, gücünü pekiştirebilmek amacıyla 1936 yılında yeni bir anayasa hazırlattı. Bu anayasa çerçevesinde günümüzdeki Orta Asya siyasi coğrafyası nihai biçimine kavuştu. Orta Asya’da Kazak SSC, Kırgız SSC, Özbek SSC, Türkmen SSC ve Tacik SSC olmak üzere beş birlik cumhuriyeti kurulmuş oldu. Bu cumhuriyetlerin sınırları günümüzde değişmeden devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği’nin artan tahıl ihtiyacını karşılamak amacıyla Kazakistan bozkırları tarıma açıldı. Yüzbinlerce hektarlık bu dev proje, işlenmememiş, bakir, kullanılmayan anlamına gelen tselina sözcüğüyle tanımlandı ve Bakir Topraklar Projesi adı verildi. Bu projenin merkezi olarak Akmola şehri seçildi. Akmola’nın adı 1961’de Tselinograd olarak değiştirildi. Bağımsızlıktan sonra ise 1997’ de bu şehir bağımsız Kazakistan’ın yeni başkenti oldu ve adı bu sefer Astana olarak değiştirildi.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş Orta Asya bölgesi coğrafi olarak Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan’dan oluşan bölgedir. Bu cumhuriyetler arasında yer alan Tacikistan etnik ve kültürel olarak diğer Türk dilli cumhuriyetlerden ayrılmaktadır. Tacikler, Fars kökenlidir.

Yanıt Açıklaması: Haziran 1920’de ise Çuvaş Özerk Bölgesi kurulur. Yaklaşık 11 bin km2 alanı kaplayan bu küçük oluşumun toplam nüfusu 805 bin kişi olup, Çuvaşlar bu nüfusun % 80.5’ini oluşturmaktaydı (Ruslar % 11.5’ini ve Tatarlar % 3.9’unu).

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan’da yüksek bir müzik kültürü vardır. Halk müziği ve profesyonel sanatkârlarca ifa edilen muğam (makam) müziği oldukça gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkistan kelimesi “Türklerin yaşadığı ülke” anlamına gelmektedir. Bu bölgeye İran yazılı kaynaklarında Turan da deniyordu. Asya’da hâkim olan iki gücü temsilen İran Turan karşılaştırması Farsça kaynaklarda sıkça kullanılıyordu. Sonraki yıllarda Turan yerine Türkistan adı kullanılmaya başladı ve günümüze kadar ulaştı. Ayrıca Türklerin yurdu hakkında en eski bilgileri XI. yüzyılda yazılmış olan Kaşgarlı Mahmud’un Divan-u Lugati’t- Türk adlı ünlü sözlüğünden öğrenebilmekteyiz.

Yanıt Açıklaması: Doğu Türkistan, günümüzde Çin sınırları içerisindedir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki seçeneklerin tamamı Kazakistan'da Kazak nüfus artmasında etkili olan sebeplerdir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1937 Anayasası’na göre cumhuriyetin resmî dili yalnızca Rusça kabul edilmiş, Stalin’in ölümünden sonra bu alanda yumuşama olmuş ve 1956’da Azerbaycan Türkçesi de resmî dil olarak anayasaya eklenmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Başkurt özerk cumhuriyeti 11 Ekim 1990 tarihte hangi tarihte egemenliğini ilan etmiştir

Yanıt Açıklaması: Sovyet devleti, Alman düşünür Karl Marks’ın kurucusu olduğu komünizm öğretisinin hayata geçirildiği dünyadaki ilk ülke oldu. “Bolşevikler” adıyla iktidara gelen, daha sonra “Sovyetler” olarak anılmaya başlayan Rusyalı komünistler eski Rusya İmparatorluğu topraklarında dünyanın geri kalanından tamamen farklı yeni bir düzen kurdular.

Yanıt Açıklaması: Kazakistan bir cumhuriyet olarak ilk defa 1920 yılında Kırgız (Kazak) Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla tarih sahnesine çıkmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1939 yılında Stalin, Azerbaycan ve diğer Türk cumhuriyetlerine zorunlu olarak Kiril alfabesini kabul ettirmiştir. Bunun yanı sıra Rusça, hâkim konuma gelmiş, eğitimde yerini sağlamlaştırmış, üniversitelerdeki öğretim yalnızca Rusça olmuştur. Buna karşın Azerbaycan Türkçesinde eğitim veren okullar kapatılmıştır. Sovyetleştirmenin önünde bir engel olarak görülen din alanında büyük değişiklikler yaşanmıştır. Ateizm propagandasının yapıldığı SSCB’de yalnızca camiiler değil kiliseler de kapatılmış, din adamları sürgün edilmiştir. Azerbaycan bu bağlamda bir istisna teşkil etmemiştir. Sovyet öncesinde Azerbaycan’da 2.000’den fazla camii bulunurken, 1980’lerin sonunda bu sayı 18’e kadar düşmüştür. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Rusya’nın Kafkasya Genel Valiliği’nin merkezi Tiflis'di. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: I. Dünya Savaşı başladığında, Türk-Rus savaşlarının yaşandığı ana cephe Kafkasya olmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sovyetler Birliği döneminde Orta Asya’da uygulamaya konulan politikaları üç ana kategoride toplamak mümkündür. Yeni kurulan Sovyet yönetimi siyaset, ekonomi ve kültür alanlarında köklü değişiklikler yaptı. Siyaset alanındaki en önde gelen politika yerelleştirme (korenizatsiya) olarak bilinen siyasi kadrolarda yerel halka da yer verilmesi sürecidir. Ekonomideki en kapsamlı politika göçebelerin yerleşik hayata geçirilmesi ve tüm tarımsal faaliyetin özel teşebbüsün elinden alınarak sovhoz ve kolhoz adı verilen büyük devlet çiftlikleri eliyle yürütülmesi oldu. Kültür alanındaki en büyük değişiklik tabii ki alfabe değişiklikleri ve eğitimin Rusçalaştırılmasıdır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Aralık 1999’da, ilk yerel seçimler yapılmış ve belediye sisteminin uygulamasına geçilmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti, Türkiye idari sisteminde il ve ilçelere karşılık gelen rayon adı verilen idari birimlere ayrılmıştır. Rayonlar, Başkan tarafından atanan icra başçıları (vali/kaymakamlar) tarafından yönetilmektedir.