Çağdaş Türk Dünyası

Yanıt Açıklaması: Fergana vadisi

Yanıt Açıklaması: Kırgız edebiyatının "Selvi Boylum Al Yazmalım" adlı dünyaca ünlü romanın  yazarı Cengiz Aytmatov'dur. Doğru yanıt: D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ekonomi açısından Çuvaş Cumhuriyeti, bölgedeki en fakir bölgelerden biridir. Bunun en büyük nedeni, petrol ve gaz gibi yer altı kaynaklarına sahip olmamasıdır. 2000'li yıllarda özellikle tarım alanında iyileşme olmuş ve günümüzde tarım, Çuvaş Cumhuriyeti ekonomisinin en önemli kolunu oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Aralık 1922’de kuruldu SSCB’nin ilk aşamada 4 Sovyet Cumhuriyeti tarafından temelleri atıldı SSCB coğrafya ve siyaset alanlarında Rusya imparatorluğunun yerini aldı

Yanıt Açıklaması: Aral gölünün güney taraflarında yaşayan Karakalpaklar, Kazaklar gibi Kıpçak lehçesiyle konuşan bir Türk topluluğudur.

Yanıt Açıklaması: Sovyet Yönetimi, ilk yıllarından itibaren köklü bir kültür devrimi başlatır. Bu devrimin başlangıç aşamasını, okur-yazarlığı yayma kampanyası oluşturur. (Rusya ‹mparatorluğu’nda yüksek kültür düzeyine sadece soylu kesim sahipti, toplumun geri kalanında ise okur-yazarlığın oranı çok düşüktü.) Yetişkinlere okuma yazma öğreten okulların açılmasıyla başlayan ve 1930’lu yıllarda zorunlu ilk ve ortaöğretim sisteminin kurulmasıyla devam eden eğitim faaliyetleri sonucunda, örneğin Çuvaş cumhuriyetinde, Sovyet dönemi öncesinde % 18 olan okur-yazarlık oranı 1926 yılında % 54.2’ye, 1939 yılında % 91’e, 1959 yılında % 99.2’ye çıkacaktır. Eğitim herkes için ulaşılır ve ücretsiz hale getirilir. Çarlık döneminde Rus devletinin hiçbir şekilde eğitim olanağı sağlamadığı Rus olmayan halklar kendi ana dillerinde eğitime kavuşur. Örneğin, 1926 yılı itibariyle Tatar özerk cumhuriyetinde iki binden fazla ilk ve ortaokul faaliyet gösterir; bunların yarısı Tatarca eğitim verir. Eskiden daha ziyade soyluların okuyabildiği yüksek okulların kapıları herkese açılır. Sovyet yönetimi özellikle işçilerin ve köylülerin eğitilmesine özel önem verir. Yüksek okullar bünyesinde işçi ve köylü gençlerine yönelik olarak hazırlık fakülteleri açılır. Tatarlar, Çuvaşlar, Başkurtlar için de bu tür fakülteler kurulur. Dinî eğitim veren kuruluşlar kapatılırken yeni Sovyet okulları, yüksek eğitim kuruluşları, bilimsel ve kültürel kurumlar açılır. Ülkeyi terk etmeyip Sovyet Yönetimi şartlarında çalışmayı kabullenen eğitimciler ve bilim insanları bu gelişmelerde büyük rol oynar. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeltsin döneminde zaman zaman federal bütçeye vergi ödemelerini kesen Tataristan, artık bütçe ve vergi mevzuatı konusunda da Rusya standartlarını uygulamaktadır. Federe cumhuriyetlerin liderleri ile bölge valilerinin merkezden atanması durumuna Tataristan parlamentosu tepki göstermesine rağmen kabul etmiştir. Tataristan Anayasası, Rusya Federasyonu Anayasası ile uyumlu hâle getirilmiştir. Tataristan’ın ekonomi, ekoloji, kültür ve diğer alanlardaki meselelerle ilgili kararları Rusya Federasyonu Hükümeti ile Tataristan Bakanlar Kurulu ortak alacak; Tataristan Cumhuriyeti yetkileri dâhilinde uluslararası ve dış ticaret faaliyetlerinde bulunacak, ancak bu faaliyetleri yönlendirecek ikili anlaşmaları Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı ile danışarak imzalayacaktır. Tataristan Cumhuriyeti’nin resmî dili Rusça ve Tatarca olacak, Tataristan Cumhuriyeti vatandaşları, iç sayfası Tatarca olan ve Tataristan armasının yer aldığı kimlikler (pasaportlar) alma hakkına sahiptirler.

Yanıt Açıklaması: Kazakistan, Orta Asya’nın ortasında yer alan bir Türk cumhuriyetidir. Batıda Hazar Denizinden doğuda Çin ve Moğolistan’a uzanan ülkenin kuzeyinde Rusya, güneyinde ise Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan yer almaktadır. Kazakistan oblıs adı verilen 14 idari bölgeye ayrılmıştır. Bu oblastlar rayon adı verilen 175 ilçeye bölünmektedir. Tüm bu idari birimler mali açıdan 5 ekonomik bölge çerçevesinde yönetilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kırgızca yazılan ilk tarih kitabı Osman Ali Sıdıkulu’nun Ufa’da 1913’te yayınlanan Muhtasar Tarih-i Kırğıziye adlı kitabıdır.

Yanıt Açıklaması: Abdurrauf Fıtrat’ın başı çektiği bu grup 1919’da Çigatay Gurungi (Çağatay Grubu) adında bir edebiyatçılar derneği kurdu. Çolpan, Elbek, Batu, Gazi Yunus gibi şair ve yazarlar bu grup içinde yer alıyordu. Dernek, pan-Türkist amaçlar taşıdığı gerekçesiyle 1922’de kapatıldı.

Yanıt Açıklaması: Gurbangulı Berdımuhammedov döneminde yaşanan önemli bir gelişme ise siyasi partilerle ilgili kanunun kabul edilmesi, yani çok partili hayata geçilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Halk Maslahatı: “Halk Kurulu” anlamına gelen bu kurum, 1992-2008 yılları arasında faaliyet gösteren en yüksek iktidar kuruluşuydu.

Yanıt Açıklaması: 1928-33 yıllarında Sovyetler Birliği’nde kollektifleştirme politikası uygulanması sonucunda bireylere ait topraklar devletleştirilmiştir (kolhozlar çatısı altında birleştirilmiştir). El konulan topraklar kollektif bir şekilde işlenmeye başlanmış, köylüler kolhozlarda çalışmaya başlamışlardır. Çok ısa süre içerisinde Sovyetler Birliği’ndeki bütün topraklar, devletin eline geçmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkmenistan’ın önemli bir kısmı Karakum Çölü ile kaplıdır.

Yanıt Açıklaması: Kırgızistan Bilimler Akademisi başkanlığını yapan bir fizik profesörü, Askar Akayev Kırgızistan lideri olmuştu. Bu devrim niteliğinde bir karardı, çünkü ilk defa olarak Komünist Parti yönetiminde üst sıralarda yer almayan bir bürokrat Komünist Parti Birinci Sekreterliğine, yani ülkenin liderliğine geliyordu.

Yanıt Açıklaması: Özbekistan’ın batısında yer alan ve özerk statüde olan Karakalpakistan’ın büyük bir kısmı çöllerle kaplıdır ve nüfus bakımından ülkenin en tenha bölgesidir.

Yanıt Açıklaması: Stalinci kuşak siyasetçilerin himayesinde yetişen Özbek lider Şeref Raşidov’un Özbekistan tarihinde ayrı bir yeri vardır.

Yanıt Açıklaması: Gorbaçov’un uygulamaya başladığı daha demokratik ve şeffaf siyaset Türkmenistan’da da etkisini gösterdi. 1990’da Türkmenistan’da parlamento seçimleri yapıldı, Türkmen Türkçesi cumhuriyetin resmi^ dili olarak kabul edildi. Türkmenistan, bu yılın Ağustos ayında egemenliğini, Ekim 1991’de ise bağımsızlığını ilan etti.

Yanıt Açıklaması: Kırgızistan, 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Orta Asya Türk cumhuriyetlerinden biridir. Doğusunda Çin, güneyinde Tacikistan ve Çin, batısında Özbekistan ve kuzeyinde Kazakistan yer almaktadır. Yüzölçümü yaklaşık 200.000 km2 olan ülke, Türkiye’nin dörtte biri büyüklüğündedir. Ülkenin yarısından fazlasını dağlık alanlar oluşturur.. Kırgızistan’da yüksekliği 7 bin metreden fazla iki, 4 bin metrenin üzerinde yirmi beş dağ vardır.

Yanıt Açıklaması: Totaliter Devlet: İktidar yetkisinin tek partinin ve onun diktatör liderinin elinde toplandığı, toplumsal hayatın tüm yönlerinin devletin katı kontrolü altında tutulduğu, vatandaş hak ve özgürlüklerinin fiili olarak uygulanmadığı bir devlet düzenidir.