Çağdaş Türk Dünyası

Yanıt Açıklaması: Günümüzde Orta Asya dendiği zaman Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan cumhuriyetlerinin kapsadığı coğrafi alan akla gelmektedir. Bu durumun nedeni bölgedeki Rus ve Sovyet politikalarının tarihsel etkileridir. Yani Orta Asya tabirinin günümüzde bu beş cumhuriyetle sınırlandırılmış olması özellikle Sovyet politikalar›n›n bir sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Abay Kunanbayulı, modern yazılı kazak edebiyatının kurucusudur. Abay, hem edebiyat hem de sosyal yaşamla ilgili yenilikçi düşünceleriyle kendinden sonra gelen kazak aydınlarının örnek aldığı bir kişi olmuştur. Üslup ve konu bakımından pek çok yenilik getiren Abay’ın eserleri kazak edebiyatının klasikleri arasında yer alır. Kazak Akını, İbrahim Kunanbay Oğlunun Öleni şiirlerinin derlendiği eserdir.

Yanıt Açıklaması: Gülistan-ı İrem kitabının yazarı Abbaskulu Ağa Bakıhanov'dur.

Yanıt Açıklaması: 1953’te Stalin’in ölmesiyle Sovyetler Birliği tarihinde bir dönem kapanır. Ülkenin ekonomisinde, siyasal ve toplumsal hayatında bazı önemli değişimler meydana gelir. “Buzların Erimesi” olarak bilinen ve nispeten kısa süreli olan bu dönemde yaşanan önemli gelişmeler şunlardır: Stalin dönemindeki kovuşturmaların ilk defa resmî olarak dile getirilmesi ve yerilmesi; öldürülen ve sürgün edilenlerin en azından bir kısmının aklanması, hayatta olanlarının serbest bırakılması; kovuşturma organlarının yeniden yapılandırılarak Stalin tarzı terör uygulamalarının tekrar yaşanmaması için önlemler alınması; ifade özgürlüğü bakımından nispeten ılımlı bir ortamın oluşmasıdır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Rusça yeniden yapılanma anlamına gelen kavram, perestroyka’dır. 1985 yılında Komünist Partisinin yeni genel sekreteri Mihail Gorbaçov tarafından Sovyet sistemini kısmen yenilemek amacıyla başlatılan ekonomik ve siyasal reform sürecidir. Çok geç kalındığı ve yeterli gelmediği için komünist rejimin düşmesi ve Sovyetler Birliği’nin çözülmesi ile sonuçlandı.

Yanıt Açıklaması: Karabağ sorunu için barışçıl bir çözüm bulunması amacıyla, 1992’de AGİT Minsk Grubu kurulmuştur. Minsk süreci için eşbaşkanlık kurumlarının oluşturulmasına ve bu eşbaşkanların ABD, Fransa ve Rusya Federasyonu olmasına karar verildi. Eşbaşkanlara ek olarak, AGİT Minsk Grubu’nda Beyaz Rusya, Almanya, İtalya, Portekiz, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Türkiye ve sorunun tarafları olan Azerbaycan ve Ermenistan yer almaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: 1988’de Dağlık Karabağ Sovyeti bölgeyi Ermenistan’a katma kararı vermiştir. Uluslararası kurumlar Karabağ'ın Azerbaycan toprağı olduğunu kabul etmektedir. 1990’da Ermenistan bağımsızlığını ilan etmiş ve Karabağ'ı Ermenistan toprağı saymıştır. 1994 yılında imzalanan ateşkes antlaşması ile sorun dondurulmuştur. Karabağ Meselesi ile ilgili yukarıda verilenlerden hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1922 yılında Başkurt özerk cumhuriyetine Ufa vilayeti eklenerek toprakları genişleyecektir (yaklaşık olarak 143 bin km2 olacaktır). Genişlemiş Başkurt cumhuriyetinde toplam nüfus 3 milyona ulaşacaktır.

Yanıt Açıklaması: Sovyet idarecileri, Türk milliyetçiliği ve siyasal İslamcılık hareketlerini tümüyle ortadan kaldırmak amacındaydı. Bu nedenle Rusya iç savaşının sürdüğü yıllarda Harezm ve Buhara cumhuriyetleri kurulmuş olmasına rağmen sınır belirleme sürecinin sonucunda Buhara, Harezm ya da Hokand merkezli bir idari yapıya kesinlikle izin verilmedi. Çünkü bu merkezler eski milliyetçi hareketleri hatırlatıyordu. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sonuçta Rusya, Mart 1918’de imzalanan Brest Litovsk antlaşmasıyla savaştan çekildi.

Yanıt Açıklaması: Türkiye ile Azerbaycan arasında Trans Anadolu Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) anlaşması 2012’de İstanbul’da imzalandı.

Yanıt Açıklaması: Ahıska Türkleri 1944 yılında sürgün edilmişler ve bir daha kendi topraklarına dönememişlerdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte 15 yeni cumhuriyet ortaya çıktı. Bunlar arasında 5 cumhuriyet Orta Asya bölgesinde yer alıyordu. Kırgızistan 31 Ağustos’ta, Özbekistan 1 Eylül’de, Türkmenistan 27 Ekim’de ve Kazakistan 16 Aralık 1991’de bağımsızlıklarını ilan etti.

Yanıt Açıklaması: Sovyet ülkesinin kenarlarında olan, yani dışarıya sınırları olanlara birlik cumhuriyeti statüsü verildi. Sadece birlik cumhuriyetlerine SSCB’den ayrılma hakkı tanındı.

Yanıt Açıklaması: 1954-1959 yılları arasında ise Azerbaycan Komünist Partisi Birinci Sekreterliğini İmam Mustafayev yapmıştır. Mustafayev, Azerbaycan Türkçesinin resmî kurumlarda kullanılması konusunu ortaya atan ilk Azeri lider oldu. Nitekim bu görüşü ortaya attıktan hemen sonra görevinden alındı. III. maddede verilen "Resmi kurumlarda Azerbaycan Türkçesi kullanılmaktadır." doğru değildir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Çok kısa sürede gerçekleştirilen sanayileşmenin ve kollektifleştirmenin toplumsal bedeli olağanüstü ağır oldu. Milyonlarca insan sürüldü, ağır şartlarda çalıştı, birçoğu öldü, sayısız acılar yaşandı. İnsafsız kollektifleştirmenin tarıma ve hayvancılığa vurduğu darbe sonucunda Avrupa Rusya’sında 1932-33 yıllarında yine açlık felaketi patlak verdi. Stalin hükûmetinin bu durumu gizlemeye çalışması, açlık çekenlere yardımda bulunmak için hemen harekete geçmemesi ve yurt dışından gelen yardım tekliflerini de geri çevirmesi yüzünden açlık felaketinin boyutları büyüdü. Açlık sebebiyle yaklaşık olarak 7 milyon kişi öldü. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1991-1994 yılları arasında Gayri Safi Yurtiçi Hasılası %58 oranında düşen Azerbaycan, 1994'te Ermenistan ile yapılan ateşkes anlaşmasından sonra ekonomik zorlukları geride bırakmaya başlamıştır?

Yanıt Açıklaması: Türkistan kelimesi Türklerin yaşadığı ülke anlamına gelmektedir. Bu bölgeye İran yazılı kaynaklarında Turan da deniliyordu. Asya’da hâkim olan iki gücü temsilen İran-Turan karşılaştırması Farsça kaynaklarda sıkça kullanılıyordu. Sonraki yıllarda Turan yerine Türkistan adı kullanılmaya başladı ve günümüze kadar ulaştı. Ayrıca Türklerin yurdu hakkında en eski bilgileri XI. yüzyılda yazılmış olan Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı ünlü sözlüğünden öğrenmekteyiz.

Yanıt Açıklaması: Açlık ve sefalete yol açan iç savaş 1918-1922 yılları arasında gerçekleşti Ak Ruslar Kızıl Ordu’ya karşı savaşmaya başladı Dış müdahale Kızıl Ordu’ya desteği daha da arttırdı

Yanıt Açıklaması: Petersburg Orta Asya Türklerinin önemli merkezlerinden biri değildir.