Türkiye´de Demokrasi Ve Parlemento Tarihi

Yanıt Açıklaması: Parlamenter sistemin belirgin özelliği ulusal iradenin temsil edildiği yer olan ve seçimle oluşan parlamentoya karşı yürütme gücünü oluşturan hükümetin sorumlu olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bir devlet şekli olarak Cumhuriyet düşüncesi ilk kez Romalılarla birlikte ortaya çıkmıştır. Fransız İhtilâli ile birlikte modern bir içerik kazanmış; halk/ulus egemenliğine dayanan ve demokrasiyi de içeren bir kavram olarak kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Mustafa Kemal Paşa, “devrimci zihniyete sahip” milletvekilleriyle gruplar halinde vilayet konağında görüştükten sonra, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu adı altında meclis içinde büyük bir grup kurmaya karar verdi. 10 Mayıs 1921’de TBMM’de Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu (I. Grup) adı altında kitlesel bir meclis grubu kuruldu.

Yanıt Açıklaması: I. TBMM açılışından hemen sonra halkın sorunlarına eğilip ona, olanakları ölçüsünde çözüm üretmeye çalıştı. Bu yönüyle “Halkçı” bir meclisti. Bunun en açık örneği de Ağnam Resmi[Koyun Vergisi] ile ilgili yapılan düzenlemeydi. Son Osmanlı Meclisi Mebusanı’nda 8 katına çıkarılması önerilen bu vergi, yasalaşmamasına rağmen; bazı valiler vergiyi halktan 8 katı olarak toplamaktaydı. Bu ise uzun yıllar süren savaşlar nedeniyle iyice yoksullaşan halkın tepkisine ve şikâyetlerine neden oluyordu.

Yanıt Açıklaması: Mustafa Kemal Paşa’nın Müdafaa-i Hukuk Grubu’nu (I. Grup) kurması karşısında muhalefet de birleşerek II. Müdafaa-i Hukuk Grubu’nu (II. Grup) kurmuştu. Teşkilat-ı Esasiye Yasası’nın benimsenmesine karşı çıkan II. Grup üyeleri, Mustafa Kemal’in Başkomutan olması, Sakarya Savaşı’ndan sonra ordunun bir süre savunmada kalması, İcra Vekilleri Heyetinin görev ve yetkileri, Ankara İtilafnamesi, Lozan’da süren konferans gibi konularda I. Gruba muhalefet etmiş, etkili de olmuştu. Bununla birlikte ülkenin ölüm kalım savaşı verdiği bu günlerde iktidar ve muhalefet, vatanın kurtuluşu yolunda ortak hareket etmeyi başarmıştı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti'nde her erkeğe askerlik yükümlülüğü Tanzimat Fermanı ile getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Seçim, yönetenlerin yönetme yetkisini görünmez soyut güçlerden değil, somut güçlerden yani yönettiği halktan almasını öngören sistemdir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Mustafa Kemal’in 24 Nisan’da Meclisin yetkilerini belirleyen ve hükümetin kurulmasını öngören bir önerge sundu. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: I. TBMM'nin nitelikleri arasında güçler ayrılığı değil güçler birliği vardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: II, ve IV. seçenekte verilen bilgiler çeldirici olarak kullanılmıştır. Selamet-i Umumiye Komitesi I. Grubun içinde Mustafa Kemal Paşa tarafından oluşturulmuştur. II. grup Grup mensuplarının kökeni incelendiğinde, esas itibarıyla Karadeniz ve Doğu Anadolu temsilcilerinden oluşmaktaydı. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde ilk ve etkin muhalefet örgütü 1865’te kurulan Yeni Osmanlılar Cemiyeti’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti'nde mahalli düzeyde ülke yönetimine katılmasına dair ilk örnek seçimle oluşan Muhasıllık Meclis'leridir.

Yanıt Açıklaması: Mustafa Fehmi Efendi

Yanıt Açıklaması: 7 Ekim 1808’de Alemdar Mustafa Paşa’nın liderliğindeki âyanlarla padişah arasında Sened-i İttifak adlı bir belge imzalandı. Sened-i İttifak Osmanlı tarihinde kuvvetler ayrılığı ilkesinin ilk örneklerinden biri oldu. Çünkü merkezi otorite konumunda olan Padişah ile yerel otorite konumundaki âyanlar arasında yetki paylaşımını öngörüyordu. Padişah ve âyanlar birbirlerini kontrol etmeleri ve güvenliğin sağlanması konularında karşılıklı yükümlülük altına giriyorlardı. Bu belgeye göre âyanlar padişaha bağlı kalacaklar, vergi ve asker toplanmasına yardımcı olacaklar, halktan ağır vergiler alınmasına ve zulüm yapılmasına engel olacaklardı. İstanbul’da bir isyan durumunda hareketin bastırılmasına yardımcı olacaklardı. Bu özelliği ile Sened-i İttifak kimi hukukçularca hukuk devletine doğru gidişin bir belirtisi, monarşinin meşrutiyete doğru gelişmesi, biçimsel anlamda da olsa kişisel yönetime karşı halk egemenliğine doğru gelişmenin kapısını aralayan belge olarak tanımlandı.

Yanıt Açıklaması: Üç buçuk yıllık Kurtuluş Savaşı dönemini kapsayan Birinci Meclis, bağımsızlığı gerçekleştiren ve sonraki anayasal ve siyasal gelişmelere temel oluşturan önemli ve özgün bir girişimdir. Anayasa hukuku bakımından dikkat çeken özelliği, güçler ayrılığı değil, güçler birliği ilkesinin benimsenmesidir

Yanıt Açıklaması: III. Selim (1789-1807) iyi yetişmiş ve ileri görüşlü bir padişahtı. Devletin kötü gidişini durdurmak için devrinin ileri gelen âlimlerine ve yabancı uzmanlara raporlar (layihalar) hazırlattı. Yenilikleri de bu raporlar ışığında uygulamaya koydu. Böylece III. Selim ıslahat hareketini bir tek kişiye değil, devlete mal etmeye çalıştı. Raporlar ışığında yapılan düzenlemelere Nizam-ı Cedid adı verildi Yenilikler, önce ihtiyacın en fazla hissedildiği askeri alanda yapıldı. Yeniçeri Ordusu yanında, 1794’de Nizam-ı Cedid Ordusu denilen eğitimli ve donanımlı modern bir ordu kuruldu. Bu yeni ordunun subay ihtiyacını karşılamak üzere 1795’de Mühendishane-i Berr-i Hümayun açıldı.

Yanıt Açıklaması: I. TBMM,sadece bir yasama organıydı.

Yanıt Açıklaması: Sened-i İttifak kimi hukukçularca hukuk devletine doğru gidişin bir belirtisi, monarşinin meşrutiyete doğru gelişmesi, biçimsel anlamda da olsa kişisel yönetime karşı halk egemenliğine doğru gelişmenin kapısını aralayan belge olarak tanımlandı. Doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası iki temel ilke üzerinde inşa edilmiştir. “Cumhuriyet” ve “Güçler Birliği” esasları baş ilkelerdir. Cumhuriyet ilkesi üzerine kıskançlıkla durulmuş, devlet biçiminin “Cumhuriyet” olduğu yolundaki maddenin değiştirilmesinin, hatta değiştirilmesinin önerilmesinin bile olanaklı bulunmadığı vurgulanmıştır. (Madde 102) Ulusal Cumhuriyetin güçler birliği esası üzerinde yükselmesinin en önemli sonucu ise, egemenliğin kayıtsız şartsız Türk Ulusuna ait bulunduğu ve ulusa ait bu hakkı kullanacak tek makamın TBMM olduğudur. Meclisin üstünlüğü mutlaktır. Yasama Gücü açısından; güçler birliğinin doğal sonucu olarak yasaları yapma ve onları yorumlama yetkisi TBMM’ye aittir. Yasama organı olarak Meclis’in seçimine bütün Türk Ulusu katılırsa da kadınlara bu hak verilmemiştir. Anayasa tasarısında kadınları seçme ve seçilme hakkına kavuşturacak hüküm mecliste kabul edilmediği için egemen olan ulus erkek ulustur. Anayasa, seçimlerin nasıl yapılacağının özel yasa ile saptanacağını hükme bağlamıştır. Anayasaya aykırı yasaları saptayarak onları geçersiz kılacak bir mekanizma (günümüzdeki Anayasa Mahkemesi) bulunmadığı için TBMM Anayasa’ya aykırı yasa koyabilir. Yalnız Meclis’in kendisi bir yasasını Anayasaya aykırı gördüğünde onu kaldırabilir. Cumhurbaşkanı bir yasayı ancak bir kez “yeniden görüşülmek üzere” Meclis’e geri gönderebilir. Meclis’in ısrarı karşısında hiçbir yetkisi yoktur. Meclis, yasama gücünü aşan yetkilerle de donatılmıştır. Savaş ilanı, barış ve diğer uluslararası antlaşmaların yapılması, para basımı, akçalı yüklenme sözleşmelerinin ve ayrıcalıkların onaylanması gibi yetkiler tümüyle TBMM’ye aittir.

Yanıt Açıklaması: Demokrasi devleti yönetecek kişilerin yetkilerinin sınırlandırılmasını öngörür. Sınırsız yetkiyle donatılmış yöneticilerin olduğu yerde demokrasiden söz edilemez. Yetkiler genellikle anayasa dediğimiz pozitif hukuk metinlerinde belirlenmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.