Türkiye´de Demokrasi Ve Parlemento Tarihi

Yanıt Açıklaması: Bütün yasaklara ve sıkı denetimlere rağmen eski siyasi partilerin geleneğinden gelen siyasal oluşumların önüne tümüyle geçilemedi ve kısa zamanda siyasi parti kurma aşamasına geçildi. İlk aşamada 15 Mayıs 1982’de, 1980 sonrasının ilk siyasi partisi olarak Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) kuruldu.

Yanıt Açıklaması: Bütün yasaklara ve sıkı denetimlere rağmen eski siyasi partilerin geleneğinden gelen siyasal oluşumların önüne tümüyle geçilemedi ve kısa zamanda siyasi parti kurma aşamasına geçildi. İlk aşamada 15 Mayıs 1982’de, 1980 sonrasının ilk siyasi partisi olarak Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) kuruldu. Bu partiyi Anavatan Partisi (ANAP), Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP), Halkçı Parti (HP) ve Refah Partisi (RP) gibi siyasi partiler takip etti.

Yanıt Açıklaması: 7 Kasım 1982’de yapılan halkoylaması sonucu yüzde 91 civarında kabul oyu alan Anayasa yürürlüğe girdi ve aynı sonuca bağlı olarak Kenan Evren de Anayasanın geçici birinci maddesi gereğince Cumhurbaşkanı seçildi. Anayasanın bu denli yüksek bir oyla kabul edilmesinde; 1980 öncesindeki kaotik ortamın halkta derin izler bırakmasının, eski siyasi iktidarlara olan güvensizliğin devam etmesinin, basın-yayın organlarının sıkı bir denetim altında tutulmasının, Anayasa hakkında yorum ve değerlendirme yapma yasağının getirilmesinin etkili olduğu söylenebilir. Başlangıç, Genel Esaslar, Temel Haklar ve Ödevler, Cumhuriyetin Temel Organları, Mali ve Ekonomik Hükümler, Çeşitli Hükümler, Geçici Hükümler ve Son Hükümler olmak üzere toplam yedi bölümden oluşan 1982 Anayasası ile devletin yeniden düzenlenmesi hedeflendi. Özellikle yasama-yürütme ilişkileri açısından yeni bir anlayış geliştirildi ve 1961 Anayasası’nda yer alan iki meclisli yapı terk edilerek, yasamanın üstünlüğü yerine yasama-yürütme erkleri arasında denklik öngörüldü. Kanun koyma yetkisi doğal olarak yasama organının tekelinde kalırken, kanun hükmünde kararname uygulamasının genişletilmesiyle yürütme eskiye göre daha da güçlendirildi. Diğer yandan Cumhurbaşkanının yetkileri de arttırıldı. 1982 Anayasası ile yargı, yasama ve yürütme karşısında güç kaybına uğradı. Yüksek Hâkimler Kurulu yerine oluşturulan Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu başkanının Adalet Bakanı, Adalet Bakanlığı Müsteşarının da doğal üye olması, hâkimlerin ve savcıların özlük haklarını ve görev alanlarını düzenleyen söz konusu kurulun bağımsızlığı konusunda tartışmalara yol açtı. Cumhuriyet tarihinin en sert Anayasası olarak nitelenen ve her şeyi ayrıntısıyla düzenlemeyi amaç edinen ve bu yüzden de düzenleyici bir Anayasa olarak tanımlanan 1982 Anayasası ile yürütme güçlendirildi ve 1980 öncesindeki siyasal tıkanmaları önleyecek bazı tedbirler getirildi. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı ve Meclis Başkanının seçimi kolaylaştırılıp, toplantı ve karar yeter sayısında düzenlemeler yapıldı ve siyasi partilerin grup kurabilmesi için 20 milletvekiline sahip olma koşulu getirildi.

Yanıt Açıklaması: 1945 yılında Türkiye’ye nota veren Sovyetler Birliği, 1925 Dostluk ve İşbirliği Anlaşması’nın II. Dünya Savaşı sonrasında oluşan yeni şartlara uymadığı gerekçesiyle süresinin uzatılmayacağını bildirdi. Türkiye’den Boğazlarda üs ve doğu sınırından bir miktar toprak vermesini talep etti. Sovyetler Birliği’ni askerî yöntemlerle ikna edebilecek güce sahip olmadığını düşünen Türkiye, çözümü diplomaside yani bir kez daha denge politikasında görerek, acil bir şekilde Batı ittifakı içerisinde yer alma çabası içerisine girdi.

Yanıt Açıklaması: Fahri Korutürk 6 Nisan 1973’te Türkiye’nin 6. Cumhurbaşkanı olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Kadınların TBMM'ne seçme ve seçilme hakkı 5 Aralık 1934'te tanınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bütün yasaklara ve sıkı denetimlere rağmen eski siyasi partilerin geleneğinden gelen siyasal oluşumların önüne tümüyle geçilemedi ve kısa zamanda siyasi parti kurma aşamasına geçildi. İlk aşamada 15 Mayıs 1982’de, 1980 sonrasının ilk siyasi partisi olarak Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) kuruldu. Doğru cevap E dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Halk Fırkası, 1931 Kurultayı’ndan sonra da Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyeti, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin 1925 yılında kapatılması ile tek partili düzene geri dönmüştü. Ancak CHP’ye, örgütüne ve hükümetin yetersizliklerine yönelik eleştiriler dinmemişti. Örneğin Ağaoğlu Ahmet, 1926’da sunduğu raporda hükümetin denetimsiz olmasının yaratacağı olumsuzluklara dikkati çekmişti. İçte ve dışta hükümete ve ülkeye yönelik giderek artan eleştiriler çok geçmeden Serbest Cumhuriyet Partisi (SCP)’nin kurulmasını ve Türkiye’nin ikinci kez çok partili demokrasiye geçmesini sağladı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası 27 Mayıs’tan önce ülkenin yüz yüze kaldığı rejim sorunlarına cevap veren, demokratik anayasa yapma amacına uygun bir anayasa olarak ortaya çıkmıştır. Çok partili döneme geçildikten sonra özellikle 1950-1960 arasındaki tüm sorunlar bir anayasa sorunu olarak görüldüğünden bu tür sorunların çözümü anayasada aranmış, bu nedenle 1961 Anayasası 1924 Anayasası’na göre daha uzun ve ayrıntılı olmuştur. Temel hak ve özgürlükler konusunda Anayasa son derece liberal ve demokratik eğilime sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye 2 Ağustos 1944’te Almanya ile siyasal ve ekonomik ilişkilerini kesti. Sovyet Rusya’nın Balkanlardaki girişimleri ve Müttefiklerin 1 Mart 1945’ten önce Almanya’ya savaş ilân eden ülkelerin San Fransisco Konferansı’na katılabileceğini belirten muhtırasını da dikkate alarak 23 Şubat 1945’te Almanya ve Japonya’ya savaş ilân etti.

Yanıt Açıklaması: Ülke 1961 yılında sivil yönetime geçti. İsmet İnönü Başkanlığındaki birinci koalisyon hükümeti döneminde Yassıada mahkûmlarının bir kısmına özgürlük yolunu açan af yasası çıkarıldı. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in de kimi mahkûmlarla ilgili tasarrufları oldu. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar sağlık nedeniyle 1964 yılında serbest bırakıldı. 1966’da çıkarılan Af Kanunu ile de Demokrat Partili hükümlülerin kamu hakları yeniden tanındı, siyasi hakları da geri verildi.

Yanıt Açıklaması: Ülke 1961 yılında sivil yönetime geçti. İsmet İnönü Başkanlığındaki birinci koalisyon hükümeti döneminde Yassıada mahkûmlarının bir kısmına özgürlük yolunu açan af yasası çıkarıldı. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in de kimi mahkûmlarla ilgili tasarrufları oldu. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar sağlık nedeniyle 1964 yılında serbest bırakıldı.

Yanıt Açıklaması: ANAP’ın birinci iktidar döneminde siyasi açıdan belki de en önemli olay, 12 Eylül askeri darbesi sonrasında siyasi yasaklı duruma düşen 1980 öncesinin siyasetçileriyle ilgili olarak yapılan halk oylamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Kamalizm(Kemalizm) 1935 yılında yapılan Kurultay’da Cumhuriyet Halk Partisi programına girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye II. Dünya Savaşına katılmamasına rağmen, etrafını saran bu büyük savaşın etkilerini her alanda hissetti. Tek parti yönetimiyle idare edilen ülkemizde büyük ekonomik sorunlar çıktı. Ülkede siyasal idareye karşı memnuniyetsizlik ve sisteme karşı muhalefet iyice belirginleşti. Toplumda büyük oranda bir değişim ve dönüşüm talebi başladı. II. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan uluslararası şartlar, Türkiye’nin iç ve dış politikasını derinden etkiledi. Bu yıllarda Türkiye’nin en önemli dış meselesi, Türk Sovyet ilişkilerinin bozulması hatta iki ülkeyi savaşın eşiğine kadar getirmesiydi. Avrupa’da demokratik cepheyi temsil eden ülkelerin, totaliter ve tek partili rejim sahibi ülkelere karşı savaşı kazanmış olması, serbest seçim esasına dayalı demokrasilerin yaygınlaşmasına sebep oldu. Tek parti idareleri iyice gözden düştü ve terk edilmeye başlandı. Türkiye’nin tercihini Batı ittifakından yana yapması aynı zamanda Batı’daki yeni değişimi ve gelişimi peşinen kabul etmesi, iç siyasetteki dönüşümü bir an önce gerçekleştirmesi anlamına geliyordu. Batı dünyasının kapısını çok partili demokrasi açacaktı. Aksi takdirde uluslararası alanda yalnız kalma ihtimali kuvvetlenecek ve Sovyetler Birliği karşısında oldukça zor duruma düşülebilecekti. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Bütçe Kanunu görüşmeleri CHP’de tek parti yönetiminden farklı gerekçelerle rahatsız olan bir grubun daha da belirginleşmesini sağladı. Bu grubun birlikte ve ortak bir şekilde hükümete yönelik ilk talebi hak ve hürriyetlerin genişletilmesi isteği yani “Dörtlü Takrir” ile oldu. Haziran 1945’te Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü’nün imzaladığı bu önerge, CHP Meclis Grup Başkanlığı’na verildi. Kısaca “Dörtlü Takrir” olarak bilinen önergeyle; 1924 Anayasası’nın demokratik ruhuna vurgu yapılarak, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 19 Mayıs konuşması referans gösterilerek, bireysel siyasi hak ve hürriyetlerin genişletilmesi talep ediliyordu. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1939 Tüzüğü’nün en büyük yeniliği Müstakil Grup’un kurulmuş olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası, “anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı” ilkesini (m.8) kabul eden katı bir anayasadır. Bir başlangıç bölümü, 157 madde ve 22 geçici maddeden oluşan 1961 Anayasası o tarihe kadarki Osmanlı-Türk Anayasalarının en uzun metnidir. Yine hacim bakımından II. Dünya Savaşı sonrasının demokratik anayasalarının (İtalya, Fransa, Federal Almanya vb.) ortalamasının üzerindedir.

Yanıt Açıklaması: Halkevleri aynı zamanda bölgeyi her yönüyle inceleyen araştırma ve derlemeleri içeren dergiler de yayınladı. Merkez olan Ankara’da Ülkü, Bursa’da Uludağ, İzmir’de Fikirler, Manisa’da Gediz, Afyon’da Taşpınar,Kars’ta Doğuş, Diyarbakır’da Karacadağ, Sinop’da Dranaz gibi isimler alan bu dergiler 1930’lu yılların Türkiye'sini anlatan ve çok önemli inceleme ve derlemeleri içeren önemli birer kaynak oldular. Doğru yanıt A seçeneğidir.