Türkiye´de Demokrasi Ve Parlemento Tarihi

Yanıt Açıklaması: Parlamenter sistemin beşiği İngiltere’dir.  Yasama ve yürütme güçleri arasında uyumlu esnek bir güç dağılımının bulunmasıdır. Bu sistemde yürütme iki başlıdır. Bir kısmını kral, cumhurbaşkanı vb. adlarla anılan devlet başkanı, diğer bölümünü de başbakanın şahsında simgeleşen hükümet oluşturur. Verilen üç seçenek de doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Mart 1945’te  San Fransisco Konferansı’na resmen çağrılarak Birleşmiş Milletler Örgütü’nün kurucu üyeleri arasında yer aldı.

Yanıt Açıklaması: 27 Mayıs 1960'tan sonra Türkiye işçi eylemleri ile tanışmıştır. İlk işçi eylemi 1962 yılında İstanbul'da Kavel fabrikasındaki işçilerin greve gitmesi nedeniyle olmuştu. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Cemal Gürsel’in ‘ikinci Cumhuriyetin kuruluş yılı’ ilan ettiği 1961 yılı içinde siyasi parti faaliyetleri kısmen serbest bırakıldı. Yeni Anayasa hazırlandı. Seçim Kanunu yürürlüğe girdi.

Yanıt Açıklaması: Türkçülük açısından ikinci önemli dernek Yusuf Akçura, Mehmet Emin, Hüseyin Fikret, Ahmet Ferid, Emin Bülend, Ahmet Ağaoğlu, Fuad Sabit ve Remzi Osman’ın girişimleriyle 25 Mart 1912 yılında kurulan Türk Ocağı olmuştu.

Yanıt Açıklaması: Padişah, Tanzimat Fermanı’nda amacının eski dönemlerdeki anlayışlardan farklı olarak yalnız din ve devleti değil, ülkeyi ve milleti de kalkındırmak olduğuna dikkati çekmişti. Bu yaklaşım halkın devlet için değil, devletin halk için var olduğu düşüncesinin de ifadesiydi. Doğru cevap E dir.

Yanıt Açıklaması: 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesini gerçekleştirenler, 12 Haziran 1960’da 1 sayılı kanunu çıkarttılar. Yeni bir anayasa yapılacağının habercisi olarak değerlendirilebilecek bu kanun ile 1924 Anayasası’nın bazı hükümleri yürürlükten kaldırıldı. Aynı zamanda bir “Milli Birlik Komitesi (MBK)” kurulması öngörüldü. 37 subaydan oluşan bu komiteye Org. Cemal Gürsel başkanlık edecekti. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bütün yetkileri Milli Birlik Komitesi tarafından Meclis açılıncaya kadar kullanılacaktı. Yasama yetkisi doğrudan Milli Birlik Komitesi tarafından, yürütme yetkisi ise devlet başkanının atadığı ve MBK tarafından onaylanan Bakanlar Kurulu eliyle kullanılacaktı. Temmuz ayında ise siyasi partilerin il, ilçe merkezleri dışında her ne adla olursa olsun örgüt kurmaları yasaklandı. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 27 Mayıs 1960’tan sonra Türkiye işçi eylemleri ile tanışmıştır. İlk işçi eylemi 1962 yılında İstanbul’da Kavel fabrikasındaki işçilerin greve gitmesi nedeni ile olmuştur.

Yanıt Açıklaması: TBMM, öneriyi 5 Aralık 1934 günü yapılan birleşiminde öncelik ve ivedilikle gündemine aldı. Öneri ile ilgili ilk sözü alan Başbakan İsmet İnönü; “kadınlarımızın Türk tarihindeki haklı yerleri, erkek ile beraber, daima memleketin ve milletin geleceği üzerinde söz ve etki sahibi olmalarıdır. Türk kadını tarihte ne vakit haklı ve itibarlı yerini bulmuş, milletin geleceği üzerinde etkisini gösterebilmişse, erkeklerle beraber karışık ve güç yurt işlerinde el ele çalışabilmiş ise, işte o zaman büyük Türk Ulusu, gücü ile, uygarlığı ile bütün dünyayı kaplamıştır” diyerek, bu hakkın Türk kadınına bir lütuf olarak verilmediğini, Türk ailesinin gelenek ve göreneklerinin bunu gerektirdiğini belirtti. Türk kadının Kurtuluş Savaşı’ndaki katkısına işaret ettikten sonra kadınların bu haktan yoksun kılınması ile ulusun kötürüm kalacağını vurguladı. Kimi milletvekillerinin Türk kadınını öven, yasayı destekleyen konuşmalarının ardından gerekli değişiklikler oybirliği ile kabul edilerek yasalaştı. Yeni yasa ile 22 yaşını bitiren kadın, erkek her Türk milletvekili seçme hakkına sahiptir (madde 10). Otuz yaşını bitiren kadın, erkek her Türk de milletvekili seçilebilecektir (madde 11). Milletvekili Seçim Yasası’nın kimi maddelerindeki “erkek” kaydının yerine de “kadın, erkek” kaydı eklenerek kadınların seçme ve seçilme hakkının önündeki tüm engeller kaldırıldı. Böylece Türk kadını Fransa, İsviçre, İtalya gibi pek çok Avrupa ülkesindeki hemcinslerinden önce seçme ve seçilme hakkına kavuşturuldu. 1935 seçimlerinde 17 kadın TBMM’de yer buldu, ara seçimlerde bir kadın milletvekili seçildi. Böylece 18 kadın milletvekili ile Türk demokrasisi önemli ve büyük bir adım daha atmış oldu. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Dönem TBMM, çalışmalarına 6 Kasım 1991’de başladı ve Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel’i hükümeti kurmakla görevlendirdi. DYP ile SHP arasında koalisyon hükümeti kuruldu. Süleyman Demirel Başbakan ve SHP’nin Genel Başkanı Erdal İnönü de Başbakan Yardımcısı oldu. 12 Eylül sonrasında kapatılan siyasal partilerin yeniden açılabilmelerinin önündeki son yasal engeller de, 19 Haziran 1992’de TBMM’de kabul edilen yasayla ortadan kaldırıldı. 24 Ocak 1993’te Cumhuriyet gazetesi yazarı Uğur Mumcu’nun arabasına yerleştirilen bombayla öldürülmesi, ülkeyi yeni toplumsal çatışmaların eşiğine getirirken, Şubat ayında dönemin Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis’in de içinde bulunduğu askeri uçağın Ankara’da düşmesiyle hayatını kaybetmesi, Kürt Sorununun demokratik yollardan çözümü konusundaki umutların azalmasına yol açtı. 17 Nisan 1993 tarihinde Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ani ölümü, siyasetin zirvesinde ciddi bir dalgalanmaya ve taşların yerinden oynamasına neden oldu. 16 Mayıs’ta TBMM’de yapılan oylamada yeterli oy çoğunluğuna ulaşan Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı seçildi ve Tansu Çiller başbakan oldu.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan iç mücadele toplumu kral yanlıları ve kral karşıtları olmak üzere ikiye bölmüştü. Din ve siyasi özgürlükler yanında ticari özgürlüğü de savunan kral karşıtlarına Whigs’ler dendi. Bunlar gelişerek Liberal Parti’ye dönüştü. Başta Feodal sistemin asli unsuru olan büyük toprak sahipleri ve kilise mensupları olmak üzere kral yanlıları da Tory’ler olarak adlandırıldı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ali Fethi Bey Serbest Cumhuriyet Partisi’ni kurmadan önce Büyükelçi olarak görev yapmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Başta Refet Bele ve Adnan Adıvar olmak üzere hükümete güvenoyu vermeyen milletvekillerinden kimileri oylamanın yapıldığı gün Halk Partisi’nden istifa ettiler. Sonraki günlerde de istifalar sürdü. Kısa sürede istifa ederek bağımsız kalan milletvekili sayısı 29’a yükseldi. Bu 29 milletvekili 17 Kasım 1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’ni (TpCP) kurdu. TpCP, 27 Kasım’da yaptığı toplantısında Başkanlığa Kazım Karabekir’i, ikinci Başkanlıklara Rauf Orbay ile Adnan Adıvar’ı, Genel Sekreterliğe ise Ali Fuat Cebesoy’u seçti. Partinin Merkez Yönetim Kurulu İsmail Canbulat, Halis Turgut, Rüştü Paşa, Ahmet Şükrü, Necati ve Faik beylerden oluşmuştu. Bu isimler eski İttihat ve Terakki’nin önde gelen isimleriydi ve şimdi yeni partinin yönetim kurulunda egemen olmuşlardı.

Yanıt Açıklaması: CHP, çok partili hayatın ilk genel seçimlerinin 21 Temmuz 1946’da yapılmasına karar verdi. DP, zamansızlıktan teşkilatlanamadığı 16 vilayetten milletvekili adayı gösteremezken, milletvekili adaylarını ağırlıklı olarak; avukat, çiftçi ve iş adamları oluşturdu. 21 Temmuz 1946 seçimlerinde CHP, ezici bir çoğunlukla zafer kazandı. DP’liler; seçimlerde açık oy-gizli tasnif ve kullanılan oyların hemen yakılması yönteminin uygulanmış olmasından, taşra bürokrasinin CHP lehindeki zorlamalarına kadar birçok şekilde seçim usulsüzlüklerinin yapıldığını iddia ederek 37 vilayette seçimlere itiraz ettiler. Demokrasi açısından ilk kez tek dereceli bir seçim olması yönünden olumlu bir adım olan 1946 Genel Seçimleri, DP muhalefetinin seçimlerde usulsüzlükler yapıldığı yönündeki şiddetli itirazları nedeniyle Cumhuriyet tarihinin en çok tartışılan seçimi oldu.

Yanıt Açıklaması: Adnan Menderes kısa sürede teknokrat ağırlıklı bir hükümet kurarak, programını Meclis’e sundu. Programda; CHP iktidarının son dönemlerine yöneltilen eleştiriler, sosyal ve toplumsal rahatlama sağlayacak ekonomik hedefler ve özel sektörün teşvikine ilişkin konular yer alıyordu. DP programında, “devr-i sabık” olunmayacağı, yani geçmiş dönemlerden intikam hissiyle hesap sormak gibi bir niyet güdülmediği özellikle vurgulandı.

Yanıt Açıklaması: Fransa'da 1792-1848 dönemi Birinci Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dördüncü Büyük Kurultayın 13 Mayıs 1935’teki toplantısında “Kamâlizm (Kemalizm)” ilk kez CHP Programı’na girmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1935 Büyük Kurultayı'nda Atatürk ilkeleri CHP'nin ana vasıfları olarak parti programına dahil edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 29 Nisan’da çıkarılan Vatana İhanet Yasası’ndan sonra, “Askerlikten Kaçışların Önlenmesi” için Dr. Tevfik Rüştü Aras ile Mustafa Necati beylerin önerisi ile 18 Ağustos 1920’de “Telkin ve Tedhiş Kanunu” (Uyarma ve Yıldırma) Meclis’e getirildi. Asker kaçaklarının evlerinin yakılması, kendilerinin de idamları gibi ağır hükümler içeren bu öneri Meclisçe kabul edilmedi.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Halk Partisi’nin dördüncü Büyük Kurultayı 9-16 Mayıs 1935’te Ankara’da TBMM binasında yapılmıştır. Atatürk’ün katıldığı son kurultaydır. Bu kurultaya 384’ü milletvekili ve 160’ı vilayetlerden gelen temsilciler olmak üzere 544 kişi katılmıştır. Doğru cevap C'dir.