Osmanlı Tarihi (1876–1918)

Yanıt Açıklaması: Adadaki durumun kontrolden çıktığını anlayan Osmanlı Devleti mevcut kuvvetlerle durumun çözülemeyeceğini bildiğinden, yaklaşık bin kişilik bir kuvveti adaya ilave askeri güç olarak gönderdi. Ancak, Adaya asker gönderilmesi, Yunanistan’ı rahatsız etmişti. Zaten bir bahane ile Girit olaylarına müdahil olma fırsatını kolluyordu. Bu sırada, Ada’nın Estiye şehrindeki Türkleri kurtarmak için adaya gelen gemiye Yunan askeri ateş açtı. Yunan hükümetine çekilen notaya, Yunan kralı ve hükümeti Girit’e gönüllü ve silah taşımaya başlayarak karşılık verdi. Hatta büyük bir gösterişle yardım gemilerini Pire Limanı’ndan Girit’e gönderdiler. Milliyetçi sloganların atıldığı gösteriye kral da bizzat katılmıştı. Bunun iki sebebi vardı: Birincisi kendisi Yunan asıllı olmayıp (Danimarka asıllı idi) Yunan milliyetçiliği yapmadığı yönündeki tepkileri dindirmek. İkincisi ise, bizzat kral tarafından güya Rum halkına yardım için gemiler gönderildiğini, başka bir amacı olmadığı yönündeki beyanlarla batılı devletleri ikna etmekti. Aslında ikisinde de başarılı olmuş görünüyordu. Özellikle batılı devletler sözden öteye gitmeyen basit tepkiler gösterdiler. Bu arada gemiler de yola çıkmıştı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti Girit’i kontrol altına almak için adadaki ileri gelenlerle, daha doğrusu asilerle bir antlaşma yaptı. Bu antlaşma maddeleri bugün bile ilginç denilebilecek hükümleri ihtiva ediyordu. Örneğin, atanacak genel vali ve yardımcısının mensup olacağı din tespit edilmişti. Genel vali Müslüman ise yardımcısı Hıristiyan olacak, Vali Hıristiyan ise yardımcısı Müslüman olacaktı. 80 kişilik vilayet meclisinin 49’u Hıristiyan, 31’i de Müslümanlardan oluşacaktı. Memurlar yerlilerden tercih edilecekti. Adada yaşayanların çoğunun Hıristiyan olması nedeniyle memur kadrolarını ele geçirecekleri düşüncesi yaygındı. Rumca, Türkçe gibi resmi dil olacaktı. Kağıt para kullanılmayacaktı. Basın hürriyeti sağlanacaktı. Bu maddenin propaganda amaçlı kullanılmak için konulduğu ortada idi. Gümrük ve vergi gelirlerinin yarısı doğrudan adaya tahsis edilecekti. Bu madde de adanın kendi maliyesini oluşturma çabasına destek idi. Jandarma ve adliye teşkilatının kurulması maddesiyle de, bağımsız devletin asayişi sağlama noktasındaki temelleri atılmış oluyordu.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamid’in ihtiyatlı yaklaşımları adada bir sükûnet hali getirmiş olsa bile, 1890’lı yıllardan itibaren Girit, Yunanistan’ın artık doğrudan hedefi haline gelmişti. Bundan sonra, ada Yunan generallerin işgal rüyalarını süslemeye başladı. Aslında 1885’te Doğu Rumeli’nin Bulgaristan’a ilhakından sonra adadaki konsoloslar vasıtasıyla 1878 Halepa fermanının sağladığı özerkliğin genişletilmesi isteği ayyuka çıkmıştı. Sürekli adanın ilhakını isteyen ve bu doğrultuda faaliyet gösteren Yunanların tavrı Osmanlı-Yunan savaşının çıkmasına neden olmuştu. 1896 yılı baharında Kandiye ve Hanya’da Müslüman ve Hıristiyan halk arasında çatışmalar çıktı. Halepa misakının yenileneceği vaadi, Hıristiyanları tatmin etmezken Müslüman ahalinin de öfkesine neden oldu. Bir nevi ada içi savaş, hem İstanbul’da hem Atina’da heyecan yarattı. Yunanistan’ın adaya asker çıkarma isteği, Osmanlı Devleti’nin vereceği tepkiyi bilen Rusya’nın araya girip itidal tavsiye etmesiyle de sorun yatışmadı. Ardından Yunan General Vassos, adaya asker çıkarıp işgali gerçekleştirdiği gibi adanın Yunanistan’a ilhakını da ilan etti. Yunanistan’ın bu davranışı, İngiltere, Rusya, Fransa ve İtalya’nın Akdeniz ve ada üzerindeki dengeleri açısından çatışmaktaydı. Yunan hükümetine nota vererek adanın Osmanlı Devleti’ne kalacağını bildirdiler. Ancak ada halkına da muhtariyet verileceği müjdesini verdiler. Yunanistan’ın tutumundan vazgeçmemesi üzerine söz konusu büyük devletler adayı önce ablukaya aldılar. Sonra da fiilen el koydular. Ada tarihinde ilginç bir durum ortaya çıktı. Ada bir yandan Yunanlılarca işgal edilmiş ancak kazanılamamıştı. Diğer yandan ada işgal edilmiş, ancak Osmanlı Devleti’nin toprağı olduğu halde elinden çıkmıştı. Bu iki yönlü durum, adada gelecekti sorunların da habercisi idi. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Girit, 1897’den beri yarı özerk bir statüde olan ve güvenlik gerekçesi ile dört devletin (İngiltere, Rusya, Fransa ve İtalya) işgali altındadır.

Yanıt Açıklaması: Bu durum karşısında alınacak en uygun tedbir, savaştan uzak durarak, savunma tedbirlerine başvurmaktı. Bu maksatla askeri yatırımlara hız verildi, modern askeri okullar açıldı, silah sistemi yenilendi, Çanakkale, Trablusgarp ve benzeri stratejik yerlerde güçlü istihkâmlar yaptırıldı. Bu arada iç güvenliğin sağlanmasına dönük tedbirler alındı. Özellikle Doğu Anadolu, Trablusgarp ve Yemen’de kurulan Hamidiye Alayları, hem devletin gücünü hissettirdi hem de güvenliğin sağlanmasına önemli katkılar sağladı. Bütün bu tedbirlere rağmen mümkün mertebe askeri güç kullanmaktan kaçınan II. Abdülhamid, Tunus’un Fransızlar; Mısır’ın İngilizler tarafından işgali karşısında savaş yerine diplomasiyi yeğledi.

Yanıt Açıklaması: Rusya Sivastopol ve Odessa olaylarının ardından 1 Kasım’da 1914 tarihinde savaş ilan etmeden Kafkaslarda saldırıya geçti. Rusya’nın bu ilk saldırıları mevcudu 200 bine yakın olan Osmanlı ordusu tarafından başarı ile durdurulmuş ve karşı harekâta geçilmişti. Rus kuvvetlerinin bölgede yetersiz olması başkumandan vekili Enver Paşa’ya Kafkasları zapt etme ümidi verdi. Kafkasya’yı alarak Orta-Asya Türk dünyası ile temasa geçmek, hatta Hindistan’a kadar ilerlemek gibi stratejik ancak var olan imkânlara nispetle hayalci düşünceler ile Boğazlar ve Trakya’da tutulması gereken kuvvetlerin bir kısmı bu cepheye kaydırılmıştır. Böylece başlayan Sarıkamış taarruzundan büyük zayiatla çıkmış olan 3. Ordu Osmanlı sınırlarının 8-10 km gerisine “Azab ?ark” sırtlarına çekilmiş ve savunma durumuna geçmişti. Ancak Başkumandan Vekili Enver Paşa Alman Başkumandanlığının da etkisi ile müttefiklerin Avrupa cephelerindeki yükünü hafifletmek maksadıyla Doğu Cephesinde Rus kuvvetlerini imha için harekâta karar verdi. Kış şartlarını göz önüne alarak harekâtın bahara bırakılmasını öneren 3. Ordu kumandanı Hasan İzzet Paşa’yı görevinden alıp 3. Ordu komutanlığını kendi üstlendi. 22 Aralık 1914-15 Ocak 1915 tarihleri arasında cereyan eden Sarıkamış muharebelerinde Türk ordusu soğuk kış şartlarında 2-3 bin metre yükseklikteki dağlık arazide donarak yok olmuştur. Türk ordusunun kaybı 60 bin Rus ordusunun kaybı ise 32 bin civarındadır.

Yanıt Açıklaması: Mekke Şerifi Hüseyin'dir. İngilizlerle anlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Geminin gidiş amacı, Sultan'ın İmparator'a nişan hediye etmesidir.

Yanıt Açıklaması: II. Meşrutiyet’tin ilanından sonra Rumeli Müfettişliği kaldırıldığı için Hüseyin Hilmi Paşa’nın görevi de bitti. Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Görüldüğü gibi İngiltere hariç bütün devletler kısa ve uzun süreli bloklar oluşturmuşlardır. Rus-Fransız İttifakı 1914 yılına kadar süren en uzun ittifak olacak ve o tarihte İngiltere’nin de katılması ile savaşın “itilaf gücünü” oluşturacaktır. Bu süreç içinde ittifaklar sadece yukarıdakiler ile sınırlı kalmadı. Büyük devletler ile daha küçük devletler ya da Avrupalı devletler ile Avrupa dışı güçler arasında da savunma ve işbirliklerine dayalı anlaşmalar oluştu. Söz gelimi Avusturya 1881 yılında Sırbistan, 1884 yılında da Romanya ile anlaşmalar yaptı. İngiltere zaman zaman Avrupa devletleri ile ittifak denemelerine girdi ise de sonuç alamadı. Bu süreçte dikkati çeken en önemli ittifakı, 1878 yılında Osmanlı Devleti ile Kıbrıs Anlaşması, 1902 yılında da içeriği itibarı ile Rusya’ya karşı Japonya ile yaptığı ittifaktır. Hatta bu ittifakın Rus Japon Savaşı’nı (1904-1905) kışkırttığı da söylenebilir. Bütün bu gelişmelerin o sıralarda dünyanın en büyük fiziki imparatorluklarından birisi olan Osmanlı Devleti’ni etkilememesi mümkün değildi. Hatta denilebilir ki, özellikle 1878 Berlin anlaşmasından sonra bütün bloklaşma ve uzaklaşmalarda “şark meselesi/doğu sorunu” yani Osmanlı topraklarının paylaşımı problemi diploması masalarının ana konusuydu.

Yanıt Açıklaması: İtilaf Devletleri boğazı denizden geçemeyince 25 Nisan 1915'te Seddülbahir ve Arıburnu bölgesine asker çıkartarak kara muharebelerini başlatmışlardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti Galiçya, Makedonya, Romanya/Dobruca cephelerinde müttefikleriyle birlikte Rusya, Romanya ve Fransa'ya karşı savaşmıştır. Dopru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İngilizler savaşarak almayı başaramadıkları Musul'u 3 Kasım 1918'de işgal etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere, Rusya, Fransa ve İtalya işgalinde bulunan Girit Vilayeti Meclisi, Adayı Yunanistan’a bağlama kararı aldı (5 Ekim 1908).

Yanıt Açıklaması: Yunanistan Osmanlı Devleti’ne savaş tazminatı olarak Yüz bin frank  ödemeyi kabul etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Batı diplomasisini iyi bilen Salih Münir Bey (daha sonra Paşa), İstanbul’da ikamet eden yabancı gazeteciler hakkında bir rapor hazırladı. Buna göre kimin neden hoşlandığı; beklentisinin ne olabileceği ve Osmanlı Devleti lehinde neşriyat yapmaları için ne yapılması gerektiğini ortaya koydu. Maksat İstanbul veya Avrupa’daki gazeteciler ve gazete sahiplerine Matbuat-i Ecnebiye Müdürlüğü aracılığı ile ulaşmak; dostluklar kurmak, nişanlar vermek ve hatta para yardımı yapmaktı. Matbuati Ecnebiye Müdürlüğü, kurulduktan sonra ilk iş olarak yurt dışında yayınlanan pek çok gazete ve dergiye abone oldu. Bu durum bir taraftan yabancı basını taramayı kolaylaştırdı; diğer taraftan da aboneliğin sonlandırılmasını istemeyen yayın organlarının Osmanlı Devleti aleyhinde daha temkinli dil kullanmalarına sebep oldu.

Yanıt Açıklaması: I.Kıbrıs'ın terkedilmesi II. Tunus'un Fransızlarca işgali III. Cezayir'in İngilizlerce işgali Sultan II. Abdülhamid’in imajını sarsan olaylardır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı-Alman yakınlaşmasına tepki gösteren Rusya ile 4 Nisan 1900'de Odesa ile Basra Körfezi arasında gemi işletme imtiyazı verilerek bir anlamda etkisiz hale getirilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamid, İslam Birliği siyasetini Osmanlı toprağı içindeki Müslümanlar arasında birlik ve beraberlik sağlamak için geliştirmiş olsa da Osmanlı sınırları dışındaki Müslümanlardan da oldukça ilgi görmüştür. Bunun sonucu olarak: Buhara ve Hint tekkeleri açtırdı; hac yollarının güvenliğine önem verdi; Osmanlı hilafetinin yaygınlaşan nüfuzunu, Rusya, İngiltere gibi ülkelerde baskı aracı olarak kullandı;Afganistan, Hindistan ve Çin'e heyetler yolladı. AncakHicaz Demiryolu projesi, dünya Müslümanlarının maddi katkıları ile yapıldı.

Yanıt Açıklaması: Avusturya, 5 Ekim 1908’de Bosna Hersek’i ilhak ettiğini Berlin Anlatlmasında imzası olan devletlere bildirdi.