Osmanlı Tarihi (1789-1876)

Yanıt Açıklaması: 1806 yılında Rumeli’de Nizâm-ı Cedîd ortaları kurulmasına karar verildi. Yeniçerilerin talimi için Topkapı Sarayında Ağa Yeri isimli yer talimgâh olarak düzenlendi. Topçu, Lağımcı ve Humbaracı Ocakları için ayrı talimatlar hazırlandı. Tophane için Avrupa’dan uzmanlar getirildi. 1795’de “Tersane Nizâmı” adlı bir kanun çıkarıldı. I. Abdülhamid zamanında açılan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun yeni düzenlemelerle ıslah edildi.

Yanıt Açıklaması: Fransa, 18. yüzyıl sonlarından itibaren Mısır ile yakından ilgilenen bir devletti. Akdeniz’deki İngiliz emellerine karşı burada etkin olmaya çalışmaktaydı. Mehmed Ali Paşa’nın askerlik başta olmak üzere modernleştirme çalışmalarında Fransa’yı örnek alması da bu ilişkiyi kuvvetlendirmekte ve Fransa’nın işini kolaylaştırmaktaydı. Fransa özellikle 1830’da Cezayir’i ele geçirdikten sonra bütün Kuzey Afrika’da egemen olmak istiyor ve bu konuda Mehmed Ali Paşa’dan yararlanmayı düşünüyordu. Napolyon’dan itibaren Mısır, Fransa için tabiî bir ilgi alanı olduğundan, Mehmed Ali Paşa da Fransız kamuoyunda oldukça popüler olmuştu. 1831’de Mehmed Ali Paşa isyan ettiğinde Fransa onun yanında bir tavır alarak çıkarlarına uygun bir politika izlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı’nın ilanından kısa bir süre önce Mısır Meselesi’nin baskısı altındaki Osmanlı Devleti, 16 Ağustos 1838’de İngiltere ile Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nı imzalamıştı.

Yanıt Açıklaması: Mısır Meselesi’nin birinci aşamasını bitiren ve Rusya ile imzalanan Hünkar İskelesi Antlaşması sekiz yıl için geçerliydi. Anlaşmanın önemli maddelerine bakarsak her iki devlet de bir saldırı ha^linde birbirlerine yardım edecekler, Osmanlı Devleti, bir saldırıya uğraması ve talebi ha^linde Rusya, kara ve deniz kuvvetleriyle yardımda bulunacaktı. Osmanlı Devleti de aynı şekilde Rusya’ya yardıma gidecekti. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1768 yılında başlayan Osmanlı-Rus Savaşı ve ardından Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: II. Mahmud’u kendisinden önceki reformculardan ayıran temel özellik, Tanzimat hareketinin onun devrinde hazırlanmış olmasıdır. Tanzimat Dönemi, yenileşme tarihimizde kendisinden yaklaşık bir asır önce başlayan sürecin devamı olmakla birlikte öncekilerden pek çok farklılık göstermektedir. II. Mahmud öncesi reformlarda, Batı’nın temel yapısını oluşturan medenî değerler ile modern devletin temel özellikleri arasında yer alan hukuk devleti olma ve bireyin haklarının korunması gibi ilkeler göz önüne alınmamıştı. Oysa 19. yüzyılın ilk çeyreği boyunca Osmanlı Devleti, özellikle Fransız İhtilali’nin doğurduğu “Milliyetçilik” akımının etkisiyle Osmanlı sınırları içindeki çeşitli ulusların bağımsızlık talepleriyle karşılaştı. Milliyetçilik etkisini öncelikle imparatorluğun gayrimüslim unsurları üzerinde göstermişti. Ayrılıkçı eğilimler taşıyan gayrimüslim unsurların çoğunlukla imparatorluğun Avrupa topraklarında yaşaması, milliyetçilik akımının etkisini kolaylaştırdığı gibi Avrupa devletlerinin müdahalelerine de gerekçe oluşturmaktaydı. Bu anlamda ilk büyük hareket Sırp İsyanları’ydı. 1812’de Bükreş Anlaşması ile Sırbistan özerklik kazandı. Benzer şekilde, Osmanlı-Rus Savaşı sonrası 14 Eylül 1829’da imzalanan Edirne Antlaşması’yla Yunanistan bağımsızlığını elde etmişti. Ayrıca Mısır’da Mehmed Ali Paşa’nın iki defa merkezi otoriteye isyan ederek Osmanlı Sultanı’nın varlığını tehdit etmesi de bir başka büyük sorundu. Giderek ağırlaşan bu sorunların üstesinden gelmenin yolu devletin yeniden organize edilmesinden geçiyordu. Böylece Osmanlı Devleti’ni modern bir devlet ve toplum yapısına dönüştürürken Müslüman ve gayrimüslim bütün unsurları da eşit haklar ve eşit yurttaşlık temelinde bir arada tutmayı amaçlayan Tanzimat Fermanı ilan edilmişti. Fermanda insanların dinî veya etnik yapısı dikkate alınmaksızın bütün unsurlarıyla Osmanlı vatandaşlığı temelinde yeni bir toplum modeli öngörülüyordu. Tanzimat öncesi reform çalışmaları devlet ve bireylerin karşılıklı hakları bakımından hiçbir yenilik hedeflememişken Tanzimat Fermanı ile bu konuda yeni bir döneme giriliyordu.

Yanıt Açıklaması: Avrupa Ortaçağ toplumunu, günümüz Avrupa toplumundan ayıran en önemli özellik, bireysel özgürlüğün bulunmayışıdır. Ortaçağ Avrupa'sında herkesin toplumsal düzen­deki rolü sıkı bir biçimde belirlenmişti. Avrupa insanının toplumsal olarak bir sınıftan diğerine geçme şansı pek yoktu. Bir kentten ya da bir ülkeden diğerine gitmesi zordu. İnsanlar, adeta doğduğu yerde kalmak zorundaydı. Zanaatkarların ve köylülerin, sata­cağı malların fiyatları, satacağı yer, kasabanın pazar meydanı belirlenmişti. Lonca üyesi, hiç kimseye teknik sırlarını açıklayamazdı. Herhangi bir kazançlı alışverişi, kendi lon­casından olanlarla paylaşırdı. Kişisel, ekonomik ve toplumsal yaşam, sıkı kurallar altın­daydı. Kişi, böyle bir yapı içinde bir birey değildi. Sadece kuralları önceden belirlenen ve ihlal edilemeyen bir grubun (cemaatin) üyesi bir köylü, zanaatkar veya bir şövalyeydi. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: III. Selim’den sonra II.Mahmut padişah olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1768 yılında başlayan Osmanlı-Rus Savaşı ve ardından imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Liberal fikirler din alanında da kendini göstermiştir. Fransa, İrlanda ve Belçika gibi ülkelerde Katolik kilisesinin mutlakiyetçi hükümdarlara karşı mücadele etmesi istenirken, kilisenin dinsel ilkelerinden ayrılmadan basın ve öğretim hürriyeti için çalışılabileceği tartışılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: İngiltere, Doğu Akdeniz’de ve Osmanlı topraklarında çıkarları bulunan bir devlet olarak Mehmet Ali Paşa’nın güçlenmesinden ve Fransa ile kurdukları ekonomik ve askeri ilişkilerden oldukça rahatsızdı. Bu ilişkilerin Akdeniz’deki İngiliz deniz üstünlüğünü ve çıkarlarını zedeleyeceği ve Hindistan’daki sömürgelerine giden yolu tehdit edeceğini düşünmekteydi. Bu nedenle İngiltere de Mehmed Ali Paşa isyanını iyi karşılamamıştı.

Yanıt Açıklaması: 15 Temmuz 1840’ta İngiltere, Rus- ya, Avusturya ve Prusya arasında Londra Protokolü imzalanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Ekonominin güçlendirilmesi, nakit para temini ve istikrarın sağlanması konusunda birçok çaba sarf edilmiş, yenilikleri finanse etmek için çoklu hazine sistemine geçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ekonominin güçlendirilmesi, nakit para temini ve istikrarın sağlanması konusunda birçok çaba sarf edilmiş, yenilikleri finanse etmek için çoklu hazine sistemine geçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Paşa’ya İstanbul yolunun açılması ve devletin içine düştüğü bu zor durumdan kurtulması için II. Mahmud’un Avrupa devletlerinden yardım istemekten başka çaresi kalmamıştı.

Yanıt Açıklaması: Fransa'nın Balkanlara özel ilgi duymalarının nedenlerinden biri, Eflak ve Boğdan'ın Latin ve Katolik olmalarıdır. Bu topraklar geniş bir hayvancılık ve tarım potansiyeline sahiptir. Fransa'nın bu bölgede etkin olması, ekonomik değer taşımasının yanı sıra,Avusturya ve Rusya'nın Balkanlar üzerinde yapacağı hesaplarda, Fransa'nın görüşünün alınmasını zorunlu hale getirelilecektir.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı 18 Şubat 1856’da ilan edildi. Fermanda Gayr-i Müslim Osmanlı tebasının hakları ele alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Fransa, İngiltere ile 25 Mart 1802 tarihinde Emiens Antlaşması’nı, Osmanlı Devleti ile de 25 Haziran 1802 tarihinde Paris Antlaşması’nı imzaladı. Osmanlı Paris Elçisi Amedi Galib Efendi ile Fransız meşhur Diplomat Talleyrand’ın tespit ettiği 10 maddelik anlaşma ile kapitülasyonların devamı, iki ülkenin toprak bütünlüklerinin garanti edilmesi ve Karadeniz’in de Fransız ticaret gemilerine açılması hükme bağlandı. Karadeniz’in İngiliz gemilerine de açılmasına izin verildi. Böylece Mısır meselesi yüzünden bozulan Osmanlı Fransız ilişkileri yeniden normale döndü. Paris Antlaşması ile ilk defa vuku bulan Osmanlı-Fransız savaşı akabinde dostluk yeniden tesis edildi. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Hristiyanlarca Kudüs ve çevresindeki kilise, kabristan gibi bazı bölgeler, Kutsal Yerler ( Makâmât-ı Mübareke ) sayılmaktaydı. Buralara hizmet etmek ise Hristiyanlar için şerefti. Hristiyan mezhepleri bu hizmetleri ele geçirebilmek için büyük bir rekabet hâlindeydiler. Osmanlı Devleti, bölgeyi fethi sonrası, Kutsal Yerler’de mezhepler arasında varolan düzeni korumuştu. Ancak sonraki yıllarda ilgili devletlerin baskıları ile Katoliklere ve Ortodoks­lara birçok ayrıcalık vermiş ve 1740 kapitülasyonuyla özellikle Fransızlara yani Katoliklere yeni ayrıcalıklar tanımıştı. Ancak zaman içerisinde Ortodoksların, Kutsal Yerlerde daha üstün bir konum kazanmasıyla Katolikler yeniden eski düzeni istemeye başladılar. Bu da Kutsal Yerler Sorununun doğmasına neden oldu. 1847 yılında Hz. İsa’nın doğduğu yer olarak kabul edilen “Beytüllâhim”deki gümüş yıldızın kaybolması üzerine Ortodokslarla Katolikler birbirlerini suçlamaya başladılar. Osmanlı Devleti, yeni bir yıldız yaptırıp ye­rine koyarak sorunu çözmeğe çalıştıysa da olayın büyümesini önleyemedi. Böylece III. Napoleon’un aradığı fırsat da ortaya çıkıyordu. Katoliklerin koruyucusu olarak Fransa, Ortodoksların koruyucusu olarak Rusya işe karışarak konuyu siyasi çıkar ve rekabetleri için kullanmaya başladılar. III. Napoleon, 1850 yılında Osmanlı Devleti’nden, 1740 Kapitülasyonları ile verilmiş olan ayrıcalıkların tam olarak uygulanmasını istedi. Bu ise Kutsal Yerler’de Katoliklere, Ortodokslar aleyhine yeni hakların verilmesi demekti. Bu durum karşısında Rusya da Babıâli’den 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’nın koşullarına saygı göstermesini istedi. Osmanlı Devleti, Fransa ve Rusya ile bir anlaşmazlığa düşmek istemiyordu. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Kütahya Barışı yapılmasına rağmen Osmanlı Devleti, kendisine yardım göndermiş olan Rusya ile bir savunma antlaşması yapmaya karar vermiştir.