İlk Müslüman Türk Devletleri

Yanıt Açıklaması: Ayrıca VII. yüzyılda İran’da olduğu gibi Arabistan’da da Türk çadırı kullanılıyordu. Hz. Peygamber Hendek Savaşı sırasında bir Türk çadırında oturarak hendek kazma işlerine nezaret etmişti. Müslim’in rivayet ettiği bir hadiste de Hz. Peygamber’in Medine’de bir Türk çadırında itikâfa çekildiği (devamlı ibadet ettiği) belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: İdari teşkilatta hakandan sonra gelen ve ona ta^bi olarak kendi bölgesini yöneten hanedan mensubunun unvanı Buğra dır.

Yanıt Açıklaması: Türk hakanlığı ordusu dört ana unsurdan oluşmakta idi. Bunlar, saray muhafızları, hassa ordusu, hanedan mensupları, yerel idareciler, dihkanlar, gaziler vs. unsurlara bağlı birlikler ile boylardan oluşan askerlerdir. Hakanlık ordusunun savaş veya sefer sırasında toplam nüfusu genellikle otuz bin ile elli bin arasında değişiyordu. Ordunun karargahına han toyu denirdi. Ordu sefer sırasında hamis yani, merkez (han toyu), meymene (sağ kanat), meysere (sol kanat), yezek (öncü) ve artçı olmak üzere beşli sistem dahilinde hareket ederdi. Askerler arasında kullanılan parolaya im denirdi. Yedek ata ise koşut at diyorlardı. Hakanlık ordusunun kullandığı saldırı silahları, ok, yay, kılıç, mızrak, balta, gürz (topuz), süngü ve hançer; savunma silahları ise kalkan, zırh ve tolga (miğfer) idi. Özellikle gürz kullanmada diğer ülkelere göre mahirdiler.

Yanıt Açıklaması: Halaçlar

Yanıt Açıklaması: Mâverâünnehr’in fethinden itibaren İslam coğrafyasına girilmesi ile birlikte burada geçerli olan dinar (altın), dirhem (gümüş) ve fels (bakır) sikkeler (madenî paralar) hakanlık tarafından da kullanılmıştır. Bu kapsamda dinara uruğluğ altun, dirheme yarmak ve felse ise benek diyorlardı. Piyasada en yaygın kullanılan dirhemdi. Dolayısı ile onun karşılığı olan yarmak, aynı zamanda genel anlamda para kelimesinin karşılığı olarak da kullanılıyordu. Hakanlık devri para birimlerinden en meşhuru, Tamgaç Han İbrahim (1041-1068) ve onun parlak iktisadi devrine izafeten söylenen tamgaciyye veya müeyyidü’l-adliyye dirhemleri idi. Akça ve mangır Osmanlı döneminde kullanılan para birimleridir.

Yanıt Açıklaması: 24 Mayıs 1040’da Gazneli ordusu Selçuklu kuvvetlerinin hücumuna rağmen öğleye doğru Dandanakan Kalesi’ne ulaşabildi. Sultan Mesud ordusunun su sıkıntısını önlemek için beş fersah ilerideki havuza gidilmesini emretti. Bu hareket Gazne ordusunun düzeninin bozulmasma ve savaşın kaybedilmesine neden oldu.

Yanıt Açıklaması: Karahanlıların temel toplumunu Karluk, Yağma, Çiğil, Tuhsi, Egdiş, Bulak, Türgiş gibi Türk boyları oluştururken, Gaznelilerin toplumunu Kalaç Türk grubu Afganistan’ın en eski ahalisi arasında yer almaktadır. Gerçekte de Afganistan ahalisini, çevreden gelip bölgeye yerleşen halklar ile bunların zaman içerisinde değişime uğramış kesimleri teşkil etmektedir.

Yanıt Açıklaması: O, aynı zamanda babasının yanında savaşlara katılmakta ve büyük yararlılıklar göstermekteydi. Nitekim Gur’a yapılan cezalandırma seferi ile Caypal’a karşı yapılan seferlerin hepsine katılmıştı. Bir ara dedikodular yüzünden babası tarafından tutuklanarak Gazne kalesinde hapsedilmiş ise de birkaç ay sonra hapisten çıkarılmış ve Sebüktegin’in Sâmânî Emîr II. Nuh’a destek için giriştiği mücadelede belirleyici bir rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: Batı Türk Hakanlığı ile bürokrat-ülema sınıfı arasındaki anlaşmazlığa örnek olarak gösterilemeyen D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Buna bağlı olarak büyük boyutlara varan isyanlar çıkmış ve sonuçta Bağdat’a uzak bölgelerde görev yapan valiler çoktan kendi hanedanları ile müstakil devletler tesis etmeye başlamıştı. Bu devletler her ne kadar Abbâsî Hilâfetine bağlıymış gibi görünseler de genellikle müstakil hareket ediyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Karluk meselesinin sosyal, ekonomik ve siyasi temelli nedenlerini beş başlıkta toplayabiliriz: 1) Atlı çoban Karlukların yaşam alanlarının daralması 2) Yaşam alanının daralmasına karşın Karlukların daha geniş otlaklara ihtiyaç duymaları 3) Karlukların yerleşik hayata geçmek, ya da sürgün edilmek arasında bir tercih yapmaya zorlanmaları, 4) Batı Türk Hakanlığı hakan ailesinin yabancılaşması 5) Bölgede Oğuzların nüfusu ve gücü artması Karlukların zaten yeterli olmayan otlakları ve devletin askeri^ kadrosunu Oğuzlarla paylaşmak anlamına geliyordu.

Yanıt Açıklaması: İba^hiyye, kanunların, dini^ emirlerin ve ahlak kurallarının bağlayıcılığını kabul etmeyip, her şeyi mübah görme anlamında kullanılmaktadır.