Orta Asya Türk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Komünist yönetimi tanımayan milliyetçiler kendi komitelerini kurdular. Bunun üzerine harekete geçen Rus ordusu 1919 yılında Yakut Şehri’ni ele geçirerek pek çok milliyetçiyi idam etti veya sürgüne gönderdi. 27 Nisan 1922 yılında Yakut Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti ilan edildi.

Yanıt Açıklaması: 2015 yılında kuruluşunun 550. yılı kutlamaları yapılan Kazak Hanlığı, Doğu Deşt-I Kıpçak’ta hüküm sürmüştür. 15. yüzyılın başından itibaren Altın Orda Hanlığı’nın zayıflaması ile birlikte Doğu Deşt-i Kıpçak’ta yeni gruplar ortaya çıkmıştır. Bu anlamda birliğini ilk tamamlayanlar Mangıtlar (Nogaylar) olmuşlar ve Hazar Denizi’nin kuzeyinde Volga (İdil) ile Ural (Yayık) Nehirleri arasında hayat sürmeye başlamışlardır. Nogayların doğusunda ise Şiban Ulusu yaşamakta ve artık bir müddetten beri onlar Özbekler olarak anılmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Dönemin belki hükümdar kadar önemli siması Ali Şir Nevai, kültür hayatının baş hamisi olarak, hatta hükümdarı gölgede bırakacak kadar önde görünmektedir. Politik küçülmenin aksine edebiyat alanında zengin bir dönem yaşanmıştır. Ali Şir Nevai’bu hususta başlı başına ilginç bir simadır. Çağatay edebiyatında klasik devreyi oluşturan; Dîvân, mesnevi, tezkire, tarih gibi türlerde otuza yakın eser veren Nevayi, devrinin olduğu kadar Türk Edebiyatının da en mühim şahsiyetlerinden biridir. Hükümdar, bizzat kendisi de divân sahibi olan, Hüseyin Baykara’dır; ancak dönemin kültür hayatına damgasını vuran Ali Şir Nevaî’dir. Müzikten hatta, tarihten şiire kadar hüner sahibi hemen herkesi himaye etmiş ve desteklemiştir. Ali Şir Nevaî sadece hattat, nakkaş, musikişinas ve şairleri himaye etmekle kalmamış imar faaliyetlerine de ciddi katkıda bulunmuştur. Ali Şir Nevai ondört köprü, dokuz hamam, elli iki ribat, on dokuz su deposu, bir darü’l-huffaz, bir hastahane, beş imaret, yedi hankah, dört medrese, ve yirmi mescit yaptırmıştı.

Yanıt Açıklaması: Âlim (1798-1809) başarılı bir han olup döneminde hanlık topraklarını iki katına çıkarsa da kaynaklarda zulümlerine dair pek çok kayıt vardır. Yine kaynaklarda Alim Han’dan şeriata bağlı biri olarak söz edilse de, şeriatı uygulama iddiasıyla yaptıkları zulme varmaktaydı. İlim ve tasavvuf erbabını imtihan etme adına onlara olmadık işkenceler yapmıştır. O yüzden pek çok yerde “Âlim Zalim” olarak nitelenir. Kazaklara düzenlediği bir seferde öldüğü şayiası ortaya çıkınca, kardeşi Ömer yeni han olarak seçilmiş, ancak ölmediği anlaşılmasına rağmen, Ömer tahtı terk etmeyince taht kavgası ortaya çıkmış, sonunda Âlim mücadeleyi kaybedince öldürülmüştür.