İslam Tarihi ve Medeniyeti 1

Yanıt Açıklaması: Hz. Osman zamanında Suriye genel valiliğine getirilen Muaviye Hz. Ali’nin şehid edilmesinden sonra Emir-ül mümiminun sıfatıyla Suriyelilerden biat aldı, Aynı tarihte Hz. Hasan Kufe’de Biat alarak halife ilan edildi, Hz. Hasan Muaviye ile olacak bir savaşta Irak ordusuna güvenemediğinden ve daha fazla kan dökülmesini istemediğinden halifelikten vazgeçti böylece Muaviye İslam dünyasının tamamını hakimiyet altına aldı ve Emevi devleti kuruluş oldu. 29 Temmuz 661.

Yanıt Açıklaması: Halkın da bir kısmının içinde olduğu Kurtuba’nın Rabaz Mahallesi’nde meydana gelen isyanda, Hakem evleri ve dükkânları ateşe verdirerek son derece ciddi isyanın üstesinden gelmeyi başardı. Bu esnada çok sayıda insan öldü ve Rabaz Mahallesi’nin tamamı yıkıldı. Bundan dolayı Hakem’in lakapları arasına er-Rabazî de eklendi.

Yanıt Açıklaması: Çocuğu olmayan II. Muâviye’nin vefatından sonra Emevî ileri gelenlerinin kararıyla Mervân b. Hakem halifeliğe getirildi. Böylece yönetim Emevîler’in Süfyânîler kolundan Mervânîler koluna geçmiş oldu. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Benî Ümeyye kabilesi Câhiliye döneminde Mekke idaresinde önemli bir yere sahipti. Şehrin ve Kâbe’nin idaresiyle ilgili görevlerin en önemlilerinden olan başkumandanlık ‘kıyâde’ vazifesi bu kabile tarafından yürütülüyordu.

Yanıt Açıklaması: Hz. Ebû Bekir döneminde Medine’deki kazâ işlerinin başında bulunarak tecrübe kazanmış, adalet sahasında gerçekleştirdiği icraatıyla insanlık tarihine geçmiştir. Adalet işlerine önceleri valiler bakarken zamanla Hz. Ömer, Küfe, Basra, Dımaşk, Filistin, Humus, Ürdün, Mısır ve Bahreyn’e kendisine bağlı kadılar tayin etti. Suçlular için ilk defa hapishane kurulması da Hz. Ömer zamanında oldu.

Yanıt Açıklaması: Meşhur rivayete göre bunu, Kûfe Valisi Mugîre’nin tavsiyesiyle ve Müslümanların hilâfet meselesi yüzünden yeni bir anlaşmazlığa düşmelerini engellemek amacıyla yaptığını söyleyen Muâviye, Medine dışında önemli bir muhalefetle karşılaşmadı.

Yanıt Açıklaması: Muaviye'nin ölümü üzerine makamına geçen Yezid'i bekleyen en önemli sorun Muhaliflerin biatlarının alınmasıydı.

Yanıt Açıklaması: İçerde sükûnet sağlandıktan sonra Abdülmelik’in kardeşi Muhammed b. Mervân kumandasındaki ordu Anadolu’ya karşı yeniden seferlere başladı. 73 (692-93) yılında Bizans ordusu Sivas yakınlarında ağır bir yenilgiye uğratıldı. Aynı zamanda Osman b. Velîd kumandasındaki ikinci bir ordu da Bizans kuvvetlerini bulundukları bölgeden çıkartmış ve bu bölge yeniden Müslümanların idaresine geçmişti.

Yanıt Açıklaması: Abdullah’ın oğlu Ali de babasının siyasetini takip etmiş, ancak I. Velid tarafından baskıya uğrayınca Dı maşk’ı terk ederek, Suriye hac yolu üzerinde bulunan Humeyme’ye gitmeye mec­bur olmuştu (714). Ali b. Abdullah’ın Humeyme’ye gelmesi Emevîlere karşı oluşa­cak en büyük muhalefet hareketinin önemli bir adımı oldu. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Osman’ın babasının adı Affan’dır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Hasan’ın ve Kûfelilerin Muâviye’ye halife olarak biat etmesiyle Hz. Ali döneminden itibaren farklı iki siyasi ve idari yapıya bölünen İslâm dünyası yeniden birleşmiş oldu. Bu sebeple İslâm tarihinde 661 yılına ‘Birlik Yılı’ denilir.

Yanıt Açıklaması: Hulefâ-yi Râflidîn döneminden (632-661) sonra Suriye’nin merkezi Dımaşk’ta kurulan Emevîler Devleti, adını kurucusu Muâviye b. Ebû Süfyân’ın mensup olduğu Benî Ümeyye kabilesinden almıştır.

Yanıt Açıklaması: Sıffîn Savaşı sonrasında Hz. Ali'nin hilafet meselesinin halledilmesinde hakem tayinin kabul etmesi üzerine bu meselenin iki hakemin takdirine itiraz eden ve Hz. Ali'nin Allah'ın emrine karşı geldiğini söyleyerek tövbe etmesini isteyen Haricîler denilen bir grup ortaya çıkmıştı. Bu grup Hz. Ali'den ayrılarak Kûfe yakınlarındaki Harûrâ bölgesine çekilmiş daha sonra da Dicle kıyısında Nehverân'a gitmişlerdir. Burada kendilerine katılmayan Müslümanlara karşı tedhiş hareketlerinde bulunmaları üzerine Hz. Ali Haricîler üzerine sefere çıkmış ve 658 yılında meydana gelen Nehverân savaşıyla Haricîlere büyük bir darbe indirmiştir. Doğru cevap "D" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Doru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Osman yönetime karşı ilk ciddi muhalefet, Bekir, Rebîa, Ezd, Kinde, Temim, Kudâa gibi fetihlerde büyük katkısı olan güçlü kabile mensuplarının bir arada yaşadığı Kûfe’de ortaya çıkmıştı.

Yanıt Açıklaması: Genelde büyük bir devletin yıkılmasından sonra ortaya çıkan irili ufaklı siyasî birimler, özelde ise Endülüs Emevî Devleti’nden sonra ortaya çıkan yirmi civarında küçük devlet “mülûkü’t-tavâif” olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: İslâm tarihinin en acı olaylarından biri olan Kerbela Vakası, Yezid’in nefretle anılmasında, İslâm dünyasının siyasi ve itikadî açıdan bölünmesinde, önceden nazarî bir siyasî görüş durumunda olan şiiliğin bir akide halini almasında etkili olmuş ve pek çok isyanın temel sebeplerinden birini teşkil etmiştir. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: II. Muaviye erken yaşlarda ve bir veliaht tayin etmeden ölünce halifelik Emevi devleti için tekrar sorun haline geldi. Emevi ileri gelen kabillelerinin uzlaşması sonucunda Mervan b. Hakem halife ilan edildi. Tarafların anlaşmazlığa düşmeleri sonucu yapılan savaşta Mervan b. Hakem galip gelerek halifeliğin emevilerde ve Mervani kolunda kalmasını sağladı.

Yanıt Açıklaması: Hâkimiyet sahasını Kuzey Afrika’yı da içine alacak şekilde genişleten Müslümanlar daha Hz. Ömer zamanından itibaren 640 yılında Feremâ ve Bilbays, 641’de Babilon, 642 yılında İskenderiye ve ardından 643’te Trablusgarb’ı fethetmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cemel Savaşı’ndan sonra Kûfe’ye dönen Hz. Ali, Muâviye b. Ebû Süfyân’a tekrar elçi gönderip kendisine itaat etmesini istedi. Ancak Muâviye, ona biat etmeyi reddederek önceki cevabını tekrarladı. Bu arada Hz. Osman’ın katilleri kendilerine teslim edilirse Hz. Ali’ye biat edeceklerini bildiren bir mektup gönderdiği de rivayet edilir. Savaşın kaçınılmaz hale geldiğini gören Hz. Ali, hazırlıklarını tamamladıktan sonra, Cemel Vakası’ndan sonra hilâfet merkezi yaptığı Kûfe’den Suriye’ye doğu yürüdü. Muaviye de 36 yılı sonlarında (Mayıs-Haziran 657) ordusuyla Irak’a doğru yola çıktı. Rakkalılar tarafından kurulan köprü sayesinde Fırat nehrini geçti. İki taraf savaşın yapıldığı bölgeye ulaşınca karşılıklı elçilik heyetleri gidip geldi. Muâviye’nin, Hz. Osman’ın katillerinin kendisine teslimi hususundaki ısrarı yüzünden görüşmelerden sonuç alınamadı. Sonunda iki taraf arasında Rakka ile Balis arasında Fırat nehrinin sağ kıyısında yer alan Sıffîn ovasında çatışmalar başladı.