İslam Tarihi ve Medeniyeti 1

Yanıt Açıklaması: Hz. O¨mer, 638 yılında çevredeki bazı evleri mescide da^hil etmek için istimla^k etti. Kuzey duvarı biraz geriye çekildi ve ön duvar mevcut sütunların aralığı kadar ileri alınarak yanlara üçer, batı tarafında ön duvara dik ikişer sütun eklendi. Hz. Osman döneminde Mescid-i Nebevi genişletilerek yeniden inşa edildi. Mescid-i Nebevî en geniş kapsamlı değişikliği Emevî Halifesi Velid b. Abdülmelik zamanında yaşadı. Velid, 706 veya 707 yılında Medine Valisi Ömer b. Abdülaziz’den Mescid-i Nebevî’yi genişletmesini, Hz. Peygamber döneminden kaldığı için yıkılmasına izin verilmeyen hücrelerle çevredeki evleri kamulaştırıp mescide dâhil etmesini istedi. Abbasi^ halifelerinden Mehdi^-Billa^h 777’de Medine’ye geldiğinde kapasitesini yetersiz bulduğu Mescid-i Nebevi^’yi genişletmeye karar verdi. Aynı yıl veya bir sene sonra başlayan faaliyetler 165’te (781-782) tamamlandı. Doğru cevap “B” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber son haccında Vedâ Hutbesi diye anılan konuşmasını yaptı. Konuşmasında Allah’a hamd ü senâdan sonra bütün insanların Allah’ın kulu olup aynı anne-babadan türediklerini hatırlattı; ırk, renk, dil ve sınıf farkı gözetilmeksizin bütün insanların eşit olduğunu, Allah katında üstünlük ölçüsünün ‘takvâ’ olduğunu belirtti. Genellikle insan hakları üzerinde duran Hz. Peygamber can, mal ve ırz güvenliğine vurgu yaparak kul hakkı konusunda dikkatli davranılmasını, zulümden ve haram lokmadan kaçınılmasını, emanete riayet edilmesini, eşler arasında karşılıklı hak, görev ve sorumlulukların gözetilmesini istedi. Bütün Müslümanların kardeş olduğunu ifade ederek birlik ve beraberliğin önemine dikkat çekti. Kur’an ve Sünnet’in vazgeçilmez hidayet kaynağı olduğunu belirten Hz. Peygamber namaz, oruç, zekât ve hac gibi dinî ibadetlerin yerine getirilmesi ve ahlâk kurallarına uyulması konusunda hassasiyet gösterilmesini istedi. Hz. Peygamber Câhiliye dönemine ait bazı anlayış ve geleneklere de işaret ederek ribânın ve kan davasının yasaklandığını, hacılara su temini vazifesi olan ‘sikâye’ ile Kâbe’nin perdedarlığı ve anahtarlarının muhafazası olan ‘hicâbe’ (sidâne) dışında kalan, başta ayların yerlerini değiştirmek ‘nesî’ olmak üzere Mekke ve hac idaresine dair Câhiliye çağı kurumlarını ve uygulamalarını kaldırdığını ilân etti. Kendisini dinleyen ashabına sık sık “Tebliğ ettim mi?” diye sorup onlara tasdik ettiren Hz. Peygamber, “şâhid ol yâ Rab! şâhid ol yâ Rab!” diyerek konuşmasını tamamladı. Hz. Peygamber Arafat’tan ayrılmadan önce nâzil olan ayette de dinin kemâle erip tamamlandığı ve Hakk’ın rızasına uygun düşen dinin İslâm olduğu açıkça zikredilmektedir: “Bugün size dininizi kemâle erdirip nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslâm’ı seçtim” (el-Mâide 5/3).

Yanıt Açıklaması: Kaynaklarda 636 yılı zikredilse de güvenilir otoritelere göre divan teşkilatı 641 yılında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: İslâmiyet Mekke’de yavaş yavaş yayılırken müşriklerin Müslümanlara karşı tavırları da sertleşti, sözlü tepkilere fiilî müdahaleler de eklendi. Ashabının mâruz kaldığı zulüm ve işkencelere son derecede üzülen fakat engellemeye gücü yetmeyen Hz. Peygamber, Müslümanlara, dinlerini yaşayabilecekleri ve can güvenliğine sahip olabilecekleri bir yer olarak Habeşistan’a gitmeyi tavsiye etti. Habeşistan’ın Hıristiyan Kralı Ashame en-Necâşî yönetimi altında yaşayanlara iyi davranan adaletli bir hükümdardı. Bu hususu Hz. Peygamber ashabına şöyle açıkladı: “Şayet isterseniz Habeşistan’a gidin. Zira orada ülkesinde hiç kimseye zulmedilmeyen bir hükümdar iş başındadır. Orası bir doğruluk ve dürüstlük ülkesidir. Allah bir kolaylık verinceye kadar orada kalın.” Bu tavsiye üzerine on bir erkek ile dört kadından oluşan Müslüman kafilesi, 615 yılında fiuaybe Limanı’ndan Habeşistan’a hareket etti. Kafilede Hz. Osman ve eşi Hz. Peygamber’in kızı Rukıyye, Zübeyr b. Avvâm, Mus’ab b. Umeyr, Abdurrahman b. Avf, Ebû Seleme ve eşi Ümmü Seleme gibi İslâm tarihi açısından önemli isimler yer almaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Kureyşliler, Müslümanların Hz. Muhammed’e bağlılıklarını ve onun emriyle ölümü göze alacaklarını ortaya koyan kararlılıklarını öğrenince tela^şa kapıldılar. O¨nce Hz. Osman’ı serbest bıraktılar, sonra da Süheyl b. Amr başkanlığında bir he- yeti barış yapmak üzere Hz. Peygamber’e gönderdiler. Yapılan müzakerelerden sonra bir antlaşma kaleme alındı. Söz konusu antlaşmaya göre Müslümanlar o yıl Mekke’ye girmeden geri dönecekler, umre için ertesi yıl gelecek ve şehirde üç gün kalabileceklerdi. Mekkeli biri Medine’ye kaçarsa iade edilecek, Medine’den biri Mekke’ye kaçarsa iade edilmeyecekti. Barış on yıl sürecek, taraşardan biri bu itti-faka da^hil olmayan herhangi bir kabile ile savaşa girerse diğeri pasif kalacak, iki taraf ha^kimiyeti altındaki toprakları ticaret kervanlarının geçişi, hac ve umre için emniyet altında tutacaktı. Diğer Arap kabileleri istedikleriyle ittifak yapabilecek, bu şartlara taraşarın dışında kendileriyle müttefik olan kabileler de uyacaktı.

Yanıt Açıklaması: Bedir Gazvesi, Müslümanlara Arap yarımadasında büyük bir itibar kazandırmış ve Hz. Peygamber’e İslâmiyet’i tebliğ için geniş alanlar açmıştır. Savaşı kaybettiklerini büyük bir üzüntü ile öğrenen Mekkeliler ve Ebû Cehil’in yerine başkanlığa getirilen Ebû Süfyan, Bedir’in intikamını almak için yemin ettiler.

Yanıt Açıklaması: İslâm tarihinde Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ebû Bekir’e biat edilmesiyle başlayan (632), daha sonra Hz. Ömer ve Hz. Osman’ın hilafetleriyle sürüp, Hz, Ali ile sona eren döneme Hulefâ-yi Râşidîn dönemi denilir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’i Mekke’de bulamayan ve şehirden ayrıldığını anlayan müşrikler bütün çevreyi taramaya, etrafa haberciler göndermeye başladılar. Bir ara Sevr mağarasının önüne kadar geldiler. Allah’ın emriyle mağaranın girişinin örümcek ağıyla kaplanmış olduğunu görünce içeride kimsenin bulunmadığını düşünerek geri döndüler. Yukarıda bahsi geçen hadise Mekke'den Medine'ye hicret esnasında vuku bulmuştur. Doğru cevap "D"dir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Ebu Bekir'in halifeliğinde kendisine vekillik yapan Hz.Ömer, Hz. Ebu Bekir hastalığında da onun yerine imamlık yapmıştı. Nitekim Hz. Ebu Bekir kendisinden sonra Hz. Ömer'in halife olarak başa geçmesi konusunda sahabelerle istişarelerde bulunmuş nihayetinde Hz. Osman'a bir ahitname yazdırarak Hz. Ömer'i kendisinden sonra halife olması için veliaht tayin etmiştir. Hz. Ebu Bekir'in vefatının ardından da Medine'deki müslümanların kendisine biat etmesiyle halifelik makamına Hz. Ömer geçmiştir. Hz. Ali de bu karara uymuş ve kendisine aynı gün biat etmiş halifeliği süresince onun yanında yer almıştır. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber Medine’ye hicret ettiği dönemde bütün Hicaz bölgesinde olduğu gibi burada da teşkilâtlanmış bir devlet yoktu, her kabile kendi reisinin idaresinde yaşıyordu. Evs ve Hazrec kabilelerinin yanı sıra Benî Kaynuka, Benî Nadîr ve Benî Kurayza adlı üç Yahudi kabilesi de burada ikamet ediyordu.

Yanıt Açıklaması: Câhiliye döneminde Arap kabileleri arasında sık sık çeşitli sebeplerle savaşlar çıkardı. Hatta kan dökmenin yasak olduğu haram aylarda bile savaşların yapıldığı olur ve bu aylarda cereyan eden savaşlara Ficâr adı verilirdi.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber ve Hz. Hatice’nin bu evliliğinden Kasım, Zeynep, Rukıyye, Ümmü Külsûm, Fâtıma ve Abdullah adlı çocukları dünyaya geldi. Hz. Peygamber, ilk oğlu Kasım dolayısıyla “Ebü’l-Kasım” künyesini almıştır. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Hicretle birlikte Hz. Muhammed Medine’de peygamberlik görevini yerine getirme ve İslâmiyet’i yaymak için uygun bir ortam buldu. Bundan istifadeyle Müslümanların gerek kendi aralarında gerekse Müslüman olmayan gruplarla birlik ve beraberlik içerisinde yaşamasını sağlamak üzere bazı dinî ve toplumsal düzenlemeler gerçekleştirdi. Müslümanların birbirleriyle kaynaşması için aralarında selâmı yaymalarını istedi. Neredeyse bütün mal varlklarını Mekke’de bırakarak islâm ve iman uğruna Medine’ye hicret etmiş muhacirler ile onlara evlerini açıp maddî imkânlarını paylaşan, Evs ve Hazrec kabilesine mensup olup ensar adı verilen Müslümanlar arasında ‘muâhât’ denilen kardeşlik antlaşması yaptı. Böylece muhacirlerin ihtiyaçları karflılandığı gibi Câhiliye dönemindeki kabile temeline dayalı kardeşli anlayışının yerini din ve iman kardeşliği aldı.

Yanıt Açıklaması: Hicretin ardından göçün ortaya çıkardığı ilk problemler çözülerek bazı iç düzenlemeler yapıldı. İlk olarak şehri dışarıdan gelecek tehditlere karşı güvence altına almak ve şehirde yaşayan gayrimüslimlerin şehir dışında yaşayanlarla işbirliğini engellemek amacıyla Hz. Peygamber’in nihai söz sahibi Kabul edildiği şehrin bütün unsurlarının katılımıyla Medine Vesikası kaleme alındı.

Yanıt Açıklaması: Üsâme B. Zeyd Ridde olaylarında Peygamberlik iddiasında bulunanlardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Mescid-i Nebevi^’ye ilk mahfili (maksure) Hz. O¨mer’in namaz kıldırırken şehid edilmesini dikkate alan Hz. Osman yaptırdı. Doğru cevap “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bizans İmparatoru Herakleios’un kardeşi Theodoros kumandasındaki 80.000 kişilik orduya karşı kazanılan Ecnâdeyn Savaşı ile Müslümanlara Filistin ve Suriye kapıları açıldı (30 Temmuz 634 ).

Yanıt Açıklaması: Hz. Ömer döneminde Mısır ile Mekke değil, Mısır ile Medine arasına karayolu yanında deniz bağlantısı kurulmuştur. Diğer şıkların hepsi Hz. Ömer döneminde gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Huveykid b. Esed

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber'in vefatından sonra devlet başkanının nasıl seçileceğine dair Kur'an-ı Kerim'de herhangi bir emir bulunmuyordu. Bu nedenle Hz. Peygamberin ölümün ardından devletin başına kimin geçeceği konusunda bir takım adımlar atılmış özellikle Medineliler devlet başkanlığının kendilerine layık olduğunu düşünüyorlardı. Bu sebeple Sakifetü Beni Sâide denilen hurmalıkta toplanarak devlet başkanlığı için Hazrec kabilesinin reisi Sa'd b. Ubâde'yi aday gösterdiler. Bu durumu haber alan Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Ebu Ubeyde b. Cerrâh söz konusu yere giderek, emirliğin Hz. Peygamber'e ilk iman eden muhacirleri hakkı olduğunu beyan ettiler. Bunun üzerine yapılan konuşmalar neticesinde Hz. Ömer ve Ebu Ubeyde b.Cerrah, Hz. Peygamber'in hastalığı sırasında onun yerine imamlık yapan ve hicreti esnasında yanındaki sahabe olan Hz. Ebu Bekir'i halife ilan ederek ona biat ettiler. Bu biatın arkasından da Medineliler Hz. Ebu Bekir biat etmiş akabinde de Medine'deki muhacirlerle Hz. Ali ve Hz. Osman gibi önemli sahabeler Hz. Ebu Bekir'in halifeliğini biatla kabul etmişlerdir.  Doğru cevap "B" seçeneğidir.