İslam Tarihi ve Medeniyeti 1

Yanıt Açıklaması: Hz. Muhammed'in -babası-annesi-dedesi-ilk eşi- isimleri sırasıyla Abdullah, Amine, Abdülmuttalib, Hatice'dir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kartaca’nın ele geçirilmesinden sonra Halife Abdülmelik b. Mervan tarafından Ifrıkiyye Valiliğine getirilen Musa b. Nusayr’ın çabaları ile Mağrib-i Evsat (Tunus ve Cezayir) ele geçirildi ve; İslamiyet bu bölgede hızla yayılmaya başladı. Aynı zamanda Mağrib-i Aksâ’yı da (Fas ve Moritanya) fethetmek için çalışmalara başlayan Musa, Abdülmelik’ten sonra Velid b. Abdülmelik döneminde de (705-715) görevine devam etti. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Haricîlerin bir kolu olup Nâfi’ b. Ezrak’a (ö. 685) nispetle Ezârika adıyla bilinmektedir. 698 yılına kadar İslâm dünyasında etkili olmuşlardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Endülüs'ün en karışık, en huzursuz ve devlet otoritesinin zayıfladığı dönemi Muhammed-III. Abdurrahman Dönemidir.

Yanıt Açıklaması: Cemel Savaşı’ndan sonra Kûfe’ye dönen Hz. Ali, Muâviye b. Ebû Süfyân’a tekrar elçi gönderip kendisine itaat etmesini istedi. Ancak Muâviye, ona biat etmeyi reddederek önceki cevabını tekrarladı. Bu arada Hz. Osman’ın katilleri kendilerine teslim edilirse Hz. Ali’ye biat edeceklerini bildiren bir mektup gönderdiği de rivayet edilir. Savaşın kaçınılmaz hale geldiğini gören Hz. Ali, hazırlıklarını tamamladıktan sonra, Cemel Vakası’ndan sonra hilâfet merkezi yaptığı Kûfe’den Suriye’ye doğu yürüdü. Muaviye de 36 yılı sonlarında (Mayıs-Haziran 657) ordusuyla Irak’a doğru yola çıktı. Rakkalılar tarafından kurulan köprü sayesinde Fırat nehrini geçti. İki taraf savaşın yapıldığı bölgeye ulaşınca karşılıklı elçilik heyetleri gidip geldi. Muâviye’nin, Hz. Osman’ın katillerinin kendisine teslimi hususundaki ısrarı yüzünden görüşmelerden sonuç alınamadı. Sonunda iki taraf arasında Rakka ile Balis arasında Fırat nehrinin sağ kıyısında yer alan Sıffîn ovasında çatışmalar başladı. Küçük birlikler arasında yaşanan kısmî çatışmalar, Zilhicce ayı bitene kadar devam etti (Haziran 657). Muharrem ayının girmesi (19 Haziran 657) barış ihtimalini tekrar gündeme getirdi, iki taraf arasında ateşkes yapılarak elçilik heyetleri tekrar gidip gelmeye başladı Muaviye’nin, Hz. Ali’nin halifeliği terk etmesi ve Müslümanların şûrâ ile başlarına bir emir seçmeleri şartlarını da gündeme getirmesiyle, anlaşma ihtimali ortadan kalktı. Safer ayının ilk günü (19 Temmuz 657) toplu çatışmalar başladı.

Yanıt Açıklaması: Endülüs'te İslam hakimiyetinin devam ettiği dönemde Hıristiyan krallıklara teslim edilen şehirlerde yaşamaya devam eden Müslümanlara müdeccen adı ve statüsü verilmişti. Şehrin teslimi sırasında yapılan anlaşmalarla, o şehirde yaşayan Müslüman ve Yahudi halkın hakları yazılı olarak güvence altına alınmaktaydı. Fakat zaman içinde Hıristiyan krallıklar vermiş oldukları bu sözlerde durmadılar ve anlaşma maddelerini açık bir şekilde ihlal ettiler. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Muâviye, Hz. Ebû Bekir zamanında Suriye üzerine gönderilen dört ordudan birinin başına getirilen ağabeyi Yezid b. Ebû Süfyan’a yardımcı olarak görevlendirilmişti.

Yanıt Açıklaması: Kûfe’de Hz. Ali’nin yerine halife seçilen Hz. Hasan Irak ordusuna güvenememesi ve İslâm toplumunda daha fazla kan dökülmemesi gibi sebeplerle mücadeleden vazgeçerek halifelikten çekildi ve Muâviye’ye biat etti (29 Temmuz 661). Böylece  Muâviye İslâm dünyasının tamamını hâkimiyeti altına aldı ve yaklaşık doksan yıl sürecek olan Emevî Devleti’ni kurdu. Hz. Hasan’ın ve Kûfelilerin Muâviye’ye halife olarak biat etmesiyle Hz. Ali döneminden itibaren farklı iki siyasi ve idari yap›ya bölünen İslâm dünyası yeniden birleşmiş oldu. Bu sebeple İslâm tarihinde 661 yılına ‘Birlik Yılı’ denilir.

Yanıt Açıklaması: I. Velid halife olunca İfrîkıye ve Mağrib’i doğrudan hilâfet merkezine bağlı ayrı bir eyalet haline getirdi. Kuzey Afrika ve İspanya fetihlerinde etkin rol oynayan Musa b. Nusayr’dan valilik görevini sürdürmesini istedi. Mağrib-i Evsat’ın fethini tamamlayarak bölgede istikrarı sağlayan Musa, Berberi kabilelerin merkezi Tanca’ya kadar ulaştı. Mağrib-i Aksâ’yı fethetmek için harekete geçen (706) Musa, iki yıl içerisinde Sebte hariç Kuzey Afrika’nın tamamı Müslüman egemenliği altına alındı. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hulefâ-yi Râşidîn döneminden (632-661) sonra Suriye’nin merkezi Dımaşk’ta kurulan Emevîler Devleti, adını kurucusu Muâviye b. Ebû Süfyân’ın mensup olduğu Benî Ümeyye kabilesinden almıştır.

Yanıt Açıklaması: Muâviye, iç karışıklıklar dolayısıyla yaklaşık on yıldan beri durmuş olan fetih hareketlerini üç ayrı cephede yeniden başlattı. Hz. Ali ile mücadelesi sırasında vergi vermek zorunda kaldığı Bizans üzerine 662 yılından itibaren yeniden seferler düzenledi. 669’da karadan ve denizden İslâmî dönemdeki ilk İstanbul kuşatması gerçekleştirildi. Fedâle b. Ubeyd ve Süfyân b. Avf kumandasındaki birlikler Yezid b. Muâviye komutasında desteklenmekle birlikte başarı sağlanamadı. Müslümanlar çok sayıda şehit verdiler. Meşhur sahabe Ebû Eyyûb el-Ensârî bu kuşatma sırasında hastalanarak vefat etti. 670 yılında Kyzikos (Kapıdağ) yarımadası ele geçirildi ve buradan başlatılan akınlarla İstanbul dört yıl süreyle muhasara edildi (674-678). Ancak Bizans karşısında başarı sağlanamadı. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Süleyman iktidara gelince I. Velid zamanında başlatılan sefer hazırlıklarını hızlandırdı. Hazırlıkları yerinde görmek ve orduyu yolcu etmek için Bizans’a yönelik seferlerde üs olarak kullanılan Halep yakınlarındaki Dâbık’a geldi. Ardından yaklaşık 100.000 kişilik ordunun başına Bizans cephesinin ünlü kumandanlarından kardeşi Mesleme’yi getirerek Eylül 715’te buradan yola çıkardı. Mesleme, Abydos (Nara) Burnu’na yönelip Çanakkale Boğazı’ndan Trakya’ya geçerek İstanbul’u kuşattı (Ağustos 716). Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kuteybe Buhara ve çevresinde iç karışıklıkları engelledikten sonra Orta Asya içlerine doğru seferler yaparak kaşgar kentine kadar ilerledi. Bu sefer sonunda Çin hükümdarı cizye vermeyi kabul etti. Fakat Merv’e dönerken Halife Velid’in öldüğünü ve yerine Süleyman b. Abdülmelik’in geçtiğini öğrendi. Bu olay Orta Asya seferlerinin sonu oldu.

Yanıt Açıklaması: Kültür başlkenti olan Medine’de bilginlere zalimane davranan vali Hişam b. İsmail’i görevden alarak yerine dindarlığıyla meşhur amcasının oğlu  Ömer b. Abdülaziz’i getirdi. Bu tutumuyla, hanedanın yıkılması için çalışan muhalif hiziplere karşı gelecekte İslâm dünyasında baskın olacak anlayışı oluşturan dinî zümrenin gelişimine katkıda bulundu. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’in Vedâ Haccı’ndan dönüp Medine’de rahatsızlandığı günlerde bazı yalancı kimselerin peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkmasıyla ridde olayları başladı.

Yanıt Açıklaması: Süleyman b. Abdülmelik iktidara gelince iç karışıklıklar ve isyanlarla uğraşan Bizans’ı fethetmek için çalışmalara başladı. Kardeşi Mesleme’nin komutasındaki bir orduyu İstanbul’u kuşatmak üzere yolladı. Mesleme Sardes ve Bergama’yı alarak ilerledi Çanakkale Boğazını geçerek 1800 gemiyle birlikte İstanbul’u kuşattı (Ağustos 716). Mesleme Süleyma’nın vefatına kadar kuşatmayı sürdürdü. Fakat Bizanslıların Grek ateşi adlı silahları ve şehrin güçlü surları karşısında başarılı olamadı. Ömer b. Abdülaziz halife olunca Ağustos 717 kuşatmayı iptal etti.

Yanıt Açıklaması: Hz. Osman zamanında Bizans’ın Kuzey Afrika bölgesi yöneticisi Georgios’un merkezi Sübeytula’yı ele geçirerek Tunus’a kadar uzanan oldukça geniş bir alanın zaptedilmesini sağlamışlardı. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Osman Hz. Peygamber tarafından Mekke döneminde Abdurrahman b. Avf ile kardeş yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber Hicretin 11. Yılında Safer ayının son haftasında Mayıs 632 Tarihinde hastalanarak Pazartesi günü vefat etmiştir. Hz. Peygamber’in vefatında sonra Hz. Ebu Bekir Medinelilerin kendisine biat etmesiyle Halife seçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Deyrülcemacim ve Ezrakilerle yapılan savaş Abdülmelik b. Mervan döneminde olmuştur. Medine’deki muhaliflerin susturulduğu Harre savaşı ve Mekke kuşatması I. Yezid döneminin olaylarındandır. Mervân b. Hakem; II. Muâviye tarafından, görevlendirilen Şam Valisi Dahhâk b. Kays’a karşı kazandığı Mercirâhit savaşından sonra bir taraftan Emevî saltanatının devamını, diğer taraftan halifeliğin Mervânî koluna geçmesini sağlamış, bundan sonra halifelik Emevîler’in yıkılışına kadar onun soyunda kalmıştır.