Sosyal Hizmet Kuramları 1

Yanıt Açıklaması: Sosyal hizmetin olgusal bilgi temelinde yer alan, güncel ve araştırma bilgisini bün- yesinde barındıran beş önemli alan; hukuk/mevzuat, sosyal politika, kurum politikası, işlemler ve sistemler belirli insan grupları ile ilgili bilgi ve belirli bireysel ve toplumsal sorunlar olarak ifade edilmektedir. Kendine özgü özellikleri olan bu beş alan önemli açılardan birbiri ile örtüşmektedir. Aynı zamanda bu beş alan insanları, durumları ve olayları anlamak amacıyla sosyal hizmetin yararlandığı diğer kuramsal bilgilerle bağlantı kurmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Soruda sosyal tedavi kavramından bahsedilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Fizyolojik ve biyolojik ihtiyacını gideren insanın güvenlik gereksinimi ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Sosyal işlevsellik kavramı, sosyal hizmeti anlamak ve sosyal hizmeti diğer mesleklerden ayırmak için anahtar kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal hizmet uygulamalarında bir sorunun analiz süreci o sorunu ve müracaatçıyı tanımlama ile başlar. Diğer basamaklar ise daha sonradır.

Yanıt Açıklaması: Kullanıcı bilgisi ilk elden deneyimler ve çoğunlukla konuşulmamış ve az değer biçilmiş bilgilerdir.

Yanıt Açıklaması: İnsan Gelişiminde Bilişsel Boyut ve Bilişsel Gereksinimler Bireyin bilişsel olarak güçlü yönlerini ve sınırlılıklarını bilmek bireyin gereksinimlerini gidermede yol göstermektedir. Bilişsel yönden güçlü olan bireyler olaylara ilişkin fiziksel ve duygusal tepkilerini açıklamak yerine geçmiş ve şimdiki zaman deneyimlerini ifade edip, analiz etmek ister. Bilişsel yönü güçlü müracaatçılar genellikle yaratıcı ve derin içsel düşünce dünyasına sahip, geniş bir bilişsel alana sahiptir. Bilişsel sınırlılığa sahip müracaatçılar ise anlama ve öğrenme güçlüğü yaşamaktadır. Sosyal hizmet uzmanı bilişsel yönden müracaatçının güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirerek müdahalede bulunmakta ve değerlendirmelerini yapmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal hizmet uygulamasının amaçları; sorun çözme sürecini etkinleştirmek, insanların gelişimsel kapasitelerini arttırmak, sorunlarla baş etmesini sağlamak, insanları kendilerine kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemlerle ilişkilendirmek, insanlara kaynak ve hizmet sağlayan sistemlerin insancıl çalışmaları ve etkinliğini özendirmek, sosyal politikaları geliştirmek ve iyileştirmek, insan ve toplum refahını özendirmek olarak ifade edilebilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ayrımcılık kavramının olumsuz anlamı “insanlara yönelik, ırk, cinsiyet, din ve etnisite gibi özelliklerin temelinde ön yargı ve kötü muamelenin olması” olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal hizmet uygulaması planlı değişim sürecinin yönetimi ile gerçekleşmektedir. Planlı değişim süreci, müracaatçı ve sosyal hizmet uzmanının belli bir davranışın değişimi üzere beraber aldıkları karar aşamasını, planlama ve hareket aşamasını ve bunların başarılı olup olmadığının değerlendirilmesi aşamasını ve yardımın sonlandırılması aşamasını kapsamaktadır (Zastrow, 2014).

Yanıt Açıklaması: Sheafor ve Horejsi (2015) sosyal hizmet uygulamasına yol göstermesi gereken 24 temel ilkeyi ele almaktadırlar. Bu ilkelerden ilk altı ilke sosyal hizmet uzmanına odaklanırken diğer ilkeler sosyal hizmet uzmanının müracaatçı veya müracaatçı grupları – birey, aile, küçük gruplar, organizasyonlar, mahalleler, topluluklar - ile olan ilişkilerini temel alan ilkelere odaklanmaktadır. Sheafor ve Horejsi (2015) bu ilkelerden biri olan Sosyal hizmet uzmanı mesleki objektifliğini sürdürmelidir ilkesi:Profesyonel meslek elemanları durumu uzak bir noktadan ve tarafsızca yöneterek yardım sürecine yeni bir boyut katarlar. Bu noktada tarafsız olmak demek, ilgisiz ya da müdahale sürecindeki hassas dengeyi umursamaz görünmek demek değildir. Müracaatçının durumuna çok fazla dahil olan, kendisini bu durumla özdeşleştiren sosyal hizmet uzmanı objektifliğini kaybedebilir. Farklı bir durum da duygusal bakımdan ilgisiz olarak müracaatçıya enerji sağlayamamak ya da değişimi gerçekleştirme çabasındaki müracaatçının enerji harcaması konusunda cesaretini kırmaktır.

Yanıt Açıklaması: Mikro düzeyde uygulama yapabilmek bireyler ile doğrudan etkileşimi (vaka çalışması) kapsamaktadır. Mezzo düzeydeki uygulama yapabilmek çeşitli düzeylerdeki gruplar ile düzenleme ve yürütme ile ilgili grup çalışmasını kapsamaktadır. Makro düzeyde uygulama yapabilmek topluluklara ve örgütlerle çalışmayı, toplum örgütlenmesini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: İnsan farklılıkları üç farklı boyutta ele alınabilir. Bunlardan insanların bireysel farklıkları ise benlik algısı, diğerlerine karşı tutumu, dil kullanımı, baş etme mekanizmaları ve kapasitesi, diğerleri ile ilişkiler, yaşam deneyimi, sorumluluk alma durumu gibi etmenlerden oluşmaktadır (Küçükkaraca, 2005).

Yanıt Açıklaması: Müdahalenin etkililiğini değerlendirme becerisi: Sosyal hizmet uzmanları mutlaka müdahalenin etkililiğini değerlendirmelidir. Müdahalenin etkililiğini değerlendirmek sosyal hizmet uzmanı için hedeflenen değişimin gerçekleşip gerçekleşmediğini görme adına önemlidir. Aksi takdirde uygulama ve etkisi dolayısıyla değişim gerçekleşememektedir. Öncelikle müdahalenin etkililiğinin değerlendirilmesi demek değişim miktarını ve müdahalenin başarısını belirlemek demektir. Sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı için bu çok önemli bir etkendir. Aynı zamanda bu değerlendirme sürecinde müracaatçı da sürecin içerisinde olacağından müracaatçının değişim sürecine katılımı ve motivasyonu artacaktır. Sosyal hizmet uzmanının bu beceriye sahip olması sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı arasındaki etkileşimi arttıracaktır. Ayrıca sosyal hizmet uzmanı yaptığı değerlendirme ile birlikte müracaatçı ile hangi aşamada olduğunu, gelişim ve değişimin boyutunu değerlendirebilmektedir. Müracaatçıda "istendik davranış değişimi oldu mu?", "yaşanan değişim istenen yönde miydi?", "müdahale sonucunda müracaatçı amaçlarına ulaşabildi mi?" gibi sorulara müdahalenin etkililiğini değerlendirme becerisi iyi olan sosyal hizmet uzmanı yanıt alabilmekte ve müdahaleyi etkili bir şekilde gerçekleştirebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal hizmet uygulamalarının önemli bir kısmı değer temelli karar almaya bağlıdır. Değerler mesleği kontrol ve disipline etmede kullanılan etkili araçlardır. Sosyal hizmet müdahale süreci değerlerle iç içe geçmiş bir etkinliktir. Sosyal hizmet mesleğinin esasında bir “yardım” mesleği olması, değer temelli olmasını gerekli kılmaktadır. Ancak değerler, sosyal hizmetin müdahale sürecini doğrudan etkileyen, sunulan hizmetin müracaatçıya faydası ya da zararı dokunması bakımından etkililiğe sahip olan temel bir sütun konumundadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde sosyal sorunlar çeşitlilik ve farklılık göstermekle birlikte tarih boyunca sosyal sorun olagelmiş başlıca sorun alanlarından biri de suçtur.  Suç Toplumdaki fonksiyonel bütünleşmeyi engelleyen bir sorun olarak tanımlanan suç, ahlaki düzendeki bozulma ve hızlı sosyal değişimlerin gerçekleşmesi ve anomalinin ortaya çıkması ile onu takip eden süreçte toplumda yaşanmaktadır. Ceza sistemi ise bozulmuş dengeyi ve huzuru tekrar sağlamayı hedeflemektedir. Bu anlamda ceza, sosyal kontrol aracı olarak görülmektedir. Cezanın bir diğer işlevi ise caydırıcılığı sağlamak olarak ifade edilmektedir. Suç kuramları, suç işleme davranışını sosyal sistemlerdeki bozulma ve dengesizlik sonucu çıkabileceği gibi kalıtsal bir şekilde var olan dürtünün açığa çıkması olarak da açıklamaktadır. Suçun ortaya çıkmasına neden olan birçok etmen olabilir fakat burada sosyal hizmet önemli iki noktada işlev göstermektedir. Öncelikle bireyin suç işlemeden önce suç işleme nedenleri analiz edilerek koruyucu önleyici hizmet geliştirerek suç davranışını önlemektir. Diğer bir işlevi ise suç davranışı ortaya çıktıktan sonra bu davranış sonucunda etkilenen tüm sistemlere ilişkin müdahale geliştirmektir. Sosyal hizmet suçluluk alanında müracaatçıların tedavi ya da rehabilitasyonunda önemli rol oynamaktadır. Sosyal hizmet uzmanı hem sorunun analizinde hem de çözümünde aktif rol almaktadır. Sosyal hizmetin bir diğer işlevi (bu işlev sosyal hizmetin birinci işlevine dahil edilebilir) ise ceza ve adalet sistemine ve sosyal hizmet politikalarına etki eden politikalar geliştirmektir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Engelli bireyler için işe hazırlamayı ve rehabilite edici bakımı kapsayan sosyal hizmet uygulama alanı mesleki rehabilitasyon hizmetleridir.

Yanıt Açıklaması: Soru kökünde verilen tanımın sonunda yer alan gerekli olan görev ve aktiviteleri başarabilme yeteneği işlevsellik kavramını ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Pawson ve diğ. (2003), sosyal hizmetin bilgi çerçevesinin beş kaynaktan beslendiğini ifade etmektedir (akt. Adams, Dominelli ve Payne, 2015). Bunlar: • Örgütsel bilgi- hükümet ve politikalarla ilgili bilgiler, • Uygulayıcı bilgisi- kişisel, içerik odaklı, çoğunlukla sözsüz tepkilerle ilgili bilgiler, • Kullanıcı bilgisi- ilk elden deneyimler ve çoğunlukla konuşulmamış ve az değer biçilmiş bilgiler, • Araştırma bilgisi- araştırmalar sonucu elde edilmiş bilgidir fakat derinlemesine araştırmanın devam ettiği geniş bir araştırmayı kapsayan bilgiler, • Politika toplumu- toplumsal ve politik etmenlerle ilgili bilgilerdir.

Yanıt Açıklaması: Genel anlamda sosyal politika; düzenli gelir, barınma, eğitim, sağlık ve bireye yönelik sosyal hizmetler olarak beş temel alana ayrılmaktadır. Bu alanların her biri, sosyal sorunların oluşmasını önlemek ya da oluştuğu takdirde onlara çözüm bulmak, bireylerin refahını sağlamak ve refah seviyelerini arttırmak amacı ile çeşitli hizmetleri sağlamaya yönelik politikalar içermektedir.