Sağlık Bilimlerinde Ve Yönetiminde Etik

Yanıt Açıklaması: Tüp bebek üreme konusunda çok yenilikçi ve tıbbi bir alan tanısa da, beraberinde getirdiği etik sorunlar mevcuttur. Mecburiyetten ziyade keyfi olarak uygulamaların arttığı, açılan yeni kliniklere paralel hem devlette hem de özelde sayısal olarak önemli bir artış gösterdiği bilinmektedir. C¸iftlerin ve eşlerin tüp bebek kavramını kendi faydacı bakış açılarıyla toplumsal anlamda etik sorunlara dönüştürme ihtimalleri baş göstermiştir. İkiz çocuk sahibi olmak için tüp bebek yöntemini seçen çiftlerde üremeye olan müdahale etik bir ihlal olarak konuşulabilir. İkiz bebeklerin fizyolojik ve tıbbi etkilerini, sağlık sorunlarını düşünmeden hareket eden çiftlerde bu durumun yaratacağı bir etik sorun mevcuttur. Yine eşlerin ve çiftlerin erkek çocuk sahibi olmak için tüp bebek yöntemini kullanarak üremenin doğasına müdahil olması toplumsal cinsiyete dair büyük bir etik sorun olarak konuşulabilir. Erkek çocuk seçmek, erkek istemek gibi normatif sosyal kodlarla düşünen insanların geleceğin demografisini belirleme, erkekliği yüceltme ve kadınların yaşadığı sıkıntı ve sorunları ikinci kez görmezden gelerek ayrımcılığı körükleme gibi bir tehlikeye düştüklerinden kolayca söz edilebilir. Doru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Modernizmin ve bilim devrimlerinin bir ürünü olan medikalizasyon, modern insanın herşeyi materyalist bir yaklaşımla tıbbi ve bilimsel olarak açıklama gereksinimi şeklinde özetlenebilir.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Nazi savaş suçlularının yargıladıkları Nürnberg Mahkemeleri yargıçları tarafından mahkeme sonunda insanlar üzerinde yapılacak araştırmalarda uyulacak kurallarla ilgili 10 maddeden oluşan ve “Nürnberg Code” adıyla bilinen bazı kararlar alınmıştır. Bunlar; sıralanacak olursa: Madde 1: İnsanlar araştırmalara gönüllü katılmalıdır. Madde 2: Araştırma amaçları toplum yararına olmalıdır. Madde 3: Araştırma mantıklı kuramlar ve hayvanlar üzerindeki ön denemelere dayanmalıdır. Madde 4: Araştırmada gereksiz fiziksel ve zihinsel acı olmamalıdır. Madde 5: O¨lüm ya da sakatlanma ile sonuçlanacak denemeler insanlarla yapılmamalıdır. Madde 6: Araştırmadaki risk derecesi, beklenen yarardan yüksek olmamalıdır. Madde 7: İnsanlar için uygun çevre ve koruma sağlanmalıdır. Madde 8: İnsanlar üzerindeki deneyler bilimsel olarak yetkin kişilerce yapılmalıdır. Madde 9: Araştırmaya katılanlara istedikleri zaman araştırmadan çekilme hakkı verilmelidir. Madde 10: Araştırmacılar deneyin herhangi bir aşamasında deneylerin devamı ha^linde deneklerde ciddi yaralanma, sakatlık ve ölüm görülme olasılığı ortaya çıktığında deneyi sonlandırmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Adli biyobankalar, pek çok ülkede suçların önlenmesi amacıyla kişilerin genetik parmak izi aracılığı ile belirlenmesine yönelik olarak kurulmaktadır. Örneğin, Birleşik Krallık Ulusal Polis Veri Tabanı 2,7 milyon kişinin bilgisini arşivlemiştir. Aynı amaçla, ülkemizde Türkiye Millî Veri Bankası’nın kurulmasına yönelik yasa uzun süredir taslak aşamasındadır.

Yanıt Açıklaması: Etikte incelenen konular, insan eylemlerinin amacı, ahlaki yükümlülüğün niteliği, vicdan, ödev kavramı ve bunları inceleyen çeşitli felsefi sistemler iken, uygulamalı ahlak, kişinin kendisine ve başkalarına karşı yükümlülükleri ve ilişkilerini ele almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tübitak Vizyon 2023, Teknoloji Öngörü Projesi Sağlık ve İlaç Paneli Sonuç Raporunda, Türkiye’nin sağlık teknolojisi alanında iyi bir düzeye gelmesi için yapılması gerekenler şöyle sıralanmıştır: • Sağlık sektöründeki yapısal aksaklıklar giderilmeli ve bilgi iletişim alt yapısı tamamlanmalıdır. • Tek kullanımlık sarf malzemeleri tümüyle yerli üretim olmalıdır. • İleri teknoloji cihazlar için yazılım programları hazırlanmasına ağırlık verilmelidir. • Biyoteknoloji alt başlıklarına yönelik merkezler açılmalı, teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. • Tıbbi sarf ürünlerin üretimi, yazılım programları ve biyoteknolojik çalışmalar konusunda bölgesel güç referans merkezi olma iddiası taşınmalı ve bu iddiayı gerçekleştirmelidir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliğinin 5/d maddesi: “Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı hâller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamayacağı,” Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık teknolojisi Birleşik Krallık Sağlık Departmanı tanımına ben­zer şekilde, “sağlığı geliştirmek, hastalığı önlemek, teşhis etmek, tedavi etmek, rehabilite etmek ya da uzun dönem bakım için kullanılan her türlü girişim” olarak tanımlandığında kavramın, herhangi bir sağlık hizmetinin verildiği; basit tahta dil bastırıcısından destek­leyici cihazlara, en sofistike implantlara, medikal görüntüleme sistemlerine, ilaçlara, tıbbi ve cerrahi işlemlere ve organizasyonel ve destekleyici sistemlere kadar değişen tüm tıbbi cihazları kapsadığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dolaylı yasaktır

Yanıt Açıklaması: Süreklilik, bilginin her ihtiyaç duyulduğunda kullanıma hazır olması demektir. Bu ilkeye göre, her kullanıcı erişim hakkının bulunduğu bilgi kaynağına, yetkili olduğu zaman diliminde mutlaka erişebilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Etik Dışı Davranış; bir mesleği icra ederken mesleğin etik kuralları ve ilkelerinin terk edilmesi ve bu kural ve ilkelere aykırı davranışlar gösterilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Tek kullanımlık sarf malzemelerinin tümüyle yerli üretim olması Tübitak Vizyon 2023, Teknoloji Öngörü Projesi Sağlık ve İlaç Paneli Sonuç Raporunda, Türkiye’nin sağlık teknolojisi alanında iyi bir düzeye gelmesi için yapılması gerekenlerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Defibrilatör ameliyathane ve solunum cihazlarından biridir.

Yanıt Açıklaması: E-Sağlık: Sağlık hizmetlerinin etkin ve verimli sunulabilmesi, vatandaşın hızlı erişiminin sağlanması ve ilgili paydaşlar ile veri paylaşımının sürdürülebilir olması için bilişim teknolojilerinin sağlık alanında kullanılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: İki çeşit etik yaklaşımı vardır; kural etiği/negatif etik; “ne yapmamalıyım?” sorusuna odaklıdır. Erdem etiği/pozitif etik: “ne yapmalıyım?” sorusuna cevap arar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tele-tıp uygulamaları h asta-hekim ya da denek-bilim insanı arasında yüz yüze iletişim ve bu durumun getirdiği samimiyete dayalı işlevselliği olumsuz etkiler. Tele-tıp yakınlığın teknolojik eksende uzaklığa evrilmesini ve tıbbi verinin de insani alan - dan uzaklaşabilmesi ihtimalini düşündürmektedir. Sağlığın iletişimsel bir hal aldığı bu teknolojik çağ içerisinde ‘tele’ ile başlayan tanımlama - lara dair belirli bir kısıtlama ya da en azından düzenleme getirilmesi ‘tele’ olanın sadece danışma ya da iletişimsel alanda kullanılması gerektiği sonucunu doğurur. Ne var ki, telefon aracılığı ile girişilen ciddi sağlık hizmetleri, ya da özel hastane uygulamaları hasta hakkı açısından ve hastanın psikolojik tatminini de ihlal eden bir hal alabilir. Kendisini telefon ve internet aracılığı ile güvenli bir elde hisseden hastların sağlıkları ile ilgili endişelerinde de bu mercilerin uzaktan hizmetleri etik bir sorun oluşturma potansiyeli yüksektir. Zaman kazancı ise bir avantajdır. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde sağlık yönetimi politikaları yapılırken karşılaşılan en büyük çatışma kalkınma politikaları ile çevre politikalarının çatışmasıdır. Sadece finansal kaygılar ile yapılan kalkınma politikaları çevrenin sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Çevre sürdürülemez olduğu takdirde kalkınma politikalarının da bir anlamı olmamaktadır. Çevre kanunları evrenselken, kalkınma politikaları yereldir. Bu bakımdan kalkınma kanunlarının çevre kanunlarını dikkate alarak hazırlanması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Engelliler, kadınlar, hastalar, çocuklar ve birçok dezavantajlı grubun sosyal medyadaki temsili, nefret söylemine maruz kalmaları, hastalık ve dezavantaj gibi özel konumlarının deşifre edilmesi, sosyal medyada etik ile ilgili düzenlemeleri yeniden düşünmeyi gerektirir. Çocukların görsel olarak sunumları, kadınlara dair şiddetin meşru sunumu ya da hasta bireylerin yanlış sunumu, ameliyat videolarının çeşitli kanallarda içerik hâline gelmesi, doğum videoları ya da doğada doğum gibi popülerleşen temaları kullanıcıya özendirmek hem sağlık ile ilgili hayati bir duruma hem de sosyal medyada mahremiyet ve gizlilik ile ilgili ileride daha da büyüyebilecek etik sorunlara işaret eder. Bununla birlikte sosyal medyada tıbbi ürün veya ilaç olduğuna inandırılan ürünlerin viral reklamlar ya da pop-up reklamlar aracılığıyla kullanıcılara sürekli sunulması sağlık alanında doğru bilgiye ulaşmayı engelleyerek, yeterli ve yerinde denetime dair etik sorunları ortaya çıkarmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bilgi asimetrisi: Bir tarafın diğerine göre daha iyi veya daha fazla bilgi sahibi olduğu durumdur.

Yanıt Açıklaması: Türkiye E-Sağlık Stratejisi 2004 yılında oluşturulmuştur.