Borsaların Yapısı ve İşleyişi

Yanıt Açıklaması: Her pay için, seans içinde işlem görebileceği en düşük ve en yüksek fiyatlar, o pay için fiyat aralığını oluşturur. Bu sınırlar, o seansın baz fiyatı temel alınarak hesaplanır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de sermaye piyasalarında işlem görecek menkul kıymetler, Sermaye Piyasası Kanununda yer alan şartların sağlanması hâlinde borsa kotuna alınıp veya işlem görmeye kabul edilebilir. Türkiye’de menkul kıymetlerin kotasyonu Borsa İstanbul’da gerçekleşmektedir. Bir borsa kotunda bulunan ya da işlem gören araç, başka bir borsada da kota alınabilir ya da işlem görebilir.

Yanıt Açıklaması: Borsa İstanbul'da yer alan başlıca piyasalar; Pay Piyasası: Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda çok farklı endüstriyel sektörlerden halka açık şirketlerin payları, yeni pay alma hakları, borsa yatırım fonları, varantlar ve sertifikalar işlem görmektedir. Borçlanma Araçları Piyasası: Borçlanma Araçları Piyasası hem kesin alım-satım işlemleri hem de repo-ters repo işlemleri için tek organize piyasadır. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP): Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda paya dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, endeks vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, döviz vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, kıymetli madenler, emtia ve enerji vadeli işlem sözleşmeleri işlem görmektedir. Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası’nda Kıymetli Madenler, Kıymetli Madenler Ödünç, Elmas ve Kıymetli Taş alt piyasaları yer almaktadır. Borsa İstanbul bünyesinde ''tahvil piyasası'' isminde bir piyasa örgütlü değildir.

Yanıt Açıklaması: ABD’de organize olmuş 9 adet menkul kıymet borsası bulunmaktadır. Bunlardan New York Stock Exchange (NYSE) ve American Stock Exchange(AMEX) ulusal borsa, diğerleri bölgesel borsadır. ABD’de ayrıca 3 adet vadeli ve opsiyon borsası vardır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Borsa İstanbul Pay Piyasası Temel Kavramlar • Seans: Bir menkul kıymetin, ilgili olduğu pazarda, işlemlerin başlatıldığı an itibariyle bitirildiği an arasında geçen süreye seans adı verilir. • İşlem Miktarı: Bir piyasada, bir seansta ya da belirli bir dönemde alınıp satılan menkul kıymet adedidir. Borsa’da her işlem günü, her iki seansın işlemleri için ayrı ayrı pay bazında işlem miktarı yayınlanır. Farklı pazarlarda gerçekleşen işlem miktarları toplandığında, Borsa İstanbul’un o günkü işlem miktarı ortaya çıkar. Birincil piyasadaki işlemler ayrı olarak gösterilir. • İşlem Hacmi: Payda gerçekleşen her sözleşmedeki pay sayıları ile işlem fiyatlarının çarpılması sonucu bulunan miktardır. Tüm payların işlem hacimleri toplamı, pay piyasasının toplam işlem hacmini oluşturur. • İşlem Birimi: Bir sermaye piyasası aracının, kendisi ya da katları ile işlem yapılabilecek asgari sayısını veya değerini belirtir. Pay piyasasında işlem birimi olarak lot kullanılır. 1 lot 1 adet paya denktir. • Ağırlıklı Ortalama Fiyat: Bir sonraki seansta uygulanacak baz fiyatın hesaplanmasına esas teşkil eden, payın miktar ağırlıklı ve küsüratsız fiyatıdır. Her pay için her seans öncesinde bir önceki seans işlemleri dikkate alınarak ağırlıklı ortalama fiyat hesaplanmaktadır. • Baz Fiyat: Bir payın seans içinde işlem görebileceği üst ve alt fiyat limitlerinin ve fiyat adımlarının belirlenmesine esas teşkil eden fiyattır. Bu fiyat, menkul kıymetin en son işlem gördüğü seanstaki ağırlıklı ortalama fiyatının en yakın adımına yuvarlanması ile elde edilir. • Fiyat Adımı: Her pay fiyatı için bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat değişimidir. Payların fiyat adımları, baz fiyata göre belirlenir. Aşağıdaki Baz Fiyat Aralığı – Fiyat Adımı tablosunda çeşitli baz fiyat aralıkları ve bu aralıkların her biri için, belirli seviyelerdeki baz fiyat artışına paralel olarak artan bir biçimde adımlar tanımlanmıştır. Emir girilirken bu fiyat adımlarına uymak zorunludur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kalkınma/Yatırım Bankaları; Tahvil alım satımına aracılık, Repo-ters repo, Türev araçların alım satımına aracılık, Halka arza aracılık, Yatırım danışmanlığı, Portföy yöneticiliği

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde özel kurum tahvillerinde vade en az 2 yıl, devlet tahvillerinde ise bir yıldır. Bu sebeple doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Borsa kotunda pay senetleri bulunan ortaklığın sermaye arttırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni pay senetlerinin kotasyon işlemi, ilave kotasyon olarak adlandırılır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Pay gibi bir menkul kıymetin kottan çıkarılması iki şekilde olmaktadır. İlki, ilgili kuruluşun isteği üzerine, ikincisi ise, Borsa Yönetim Kurulu'nun kararı üzerine gerçekleşir. İkinci durum, borsanın re'sen kottan çıkarma kararı almasıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yatırımcı elindeki 1 tahvile 25:1 pay oranı ile 25 pay, 100 tahvile ise 100x25= 2500 pay alabilecektir. Doğru yanıt 'E'.

Yanıt Açıklaması: Kayıtlı sermaye sisteminde, yönetim kurulu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun esas sermayenin artırılmasına ilişkin hükümlerine bağlı kalmaksızın esas sözleşmelerinde tespit edilen kayıtlı sermaye tavanına kadar sermayelerini artırmaya yetkilidir. Bu yetki genel kurul tarafından en çok beş yıl süre ile verilebilir. Bu yetkinin süresi azami beş yıllık dönemler itibarıyla genel kurul kararıyla uzatılabilir.

Yanıt Açıklaması: Hindistan borsasında kote olan şirket sayısı, dünyadaki tüm borsalarda kote olan şirketlerin %11.5’ini oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bu tür sözleşmelerin vade sonundaki değeri, sözleşmeye konu olan varlığın fiyatı tarafından belirlendiğinden bu sözleşmelere türev ürünler, bu türev ürünlerin işlem gördüğü piyasalara da türev piyasalar da denilmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bedelsiz paylar, dağıtılmayan kârlar, yeniden değerleme değer artış fonu, sabit varlıkların satışından elde edilen kazançlar veya iştiraklerdeki değer artışlarının sermayeye eklenmesi nedeniyle çıkarılan ve işletmeye fon girişi sağlamayan paylardır. Bedelsiz paylar mevcut ortaklara bir bedel alınmaksızın payları oranında dağıtılır.

Yanıt Açıklaması: İlk kez devlet veya şirketlerce sayılan tahvil veya payların satıldığı piyasalar birincil ve ikincil piyasalardır. Gelecekte yerine getirilmesi gereken sözleşmelere bağlı piyasalar Türev Piyasalar iken, alım satıma yönelik ödemelerin ve menkul kıymet veya malların tesliminin hemen yapıldığı piyasalara spot piyasa denir. Soruda verilen tanım Tezgah Üstü Piyasalara aittir. Doğru yanıt 'E'.

Yanıt Açıklaması: Aracılık yüklenimi halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının tamamının satılacağının aracı kuruluş veya kuruluşlar tarafından ihraçcı şirkete taahhüt edilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İşlem hacmi,borsada belirli bir sürede işlem görmüş payların toplam değerini ifade eder. İşlem hacim piyasanın likidite gücünün ve derinliğinin önemli bir unsurudur. Derinlik piyasada çeşitli fiyatlardan çok sayıda alıcı ve satıcının olmasını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Sabit gelirli menkul kıymetlerden en çok işlem görenler tahvil ve bonolardır.

Yanıt Açıklaması: Büyük şirketlerin çoğu, tek bir yatırımcının sahip olamayacağı kadar büyüklüğe sahiptirler. Örneğin, bir bilgisayar yazılım firması olan Microsoft’un Ağustos 2018 tarihindeki piyasa değeri yaklaşık olarak 836 milyar dolardır. Bir yatırımcının Microsoft firmasının borsadaki tüm paylarına sahip olabilmesi için, 836 milyar dolarının olması gerekir. Bu nedenle, Microsoft, değişik sayılarda payı elinde bulunduran yüz binlerce kişinin ortak malı konumundadır. Bu yatırımcılara, ortaklar, hissedarlar veya pay sahipleri denir.

Yanıt Açıklaması: Baz Fiyat: Bir payın seans içinde işlem görebileceği üst ve alt fiyat limitlerinin ve fiyat adımlarının belirlenmesine esas teşkil eden fiyattır. Bu fiyat, menkul kıymetin en son işlem gördüğü seanstaki ağırlıklı ortalama fiyatının en yakın adımına yuvarlanması ile elde edilir.