Borsaların Yapısı ve İşleyişi

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de menkul kıymetlerinin alım satım işlemlerinin takası yani sermaye piyasalarında gerçekleştirilen alım satım işlemlerinden doğan menkul kıymetlerin teslimi ve bedellerin ödenmesine ilişkin taahhütlere ait işlemlerin yapılması, 1986-1988 yıllarını kapsayan dönem içerisinde aracısız olarak işlem tarafları arasında gerçekleştiriliyordu. Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Takasbank, 8 Ağustos 1995 tarihinde İMKB Takas ve Saklama Bankası AŞ unvanıyla mevduat kabul etmeyen bir bankaya dönüşmüştür. 1999 yılında yürürlüğe konulan bir uygulama ile Takasbank’ta payları fiziki olarak ortadan kaldırmak için “Müşteri İsmine Saklama” sistemine geçilmesi ile yatırımcının paylarını kendi adına saklamasına olanak sağlandı. Bankanın en büyük ortağı olan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın (İMKB) unvanının Borsa İstanbul A.Ş. olarak değişimine paralel olarak İMKB Takas ve Saklama A.Ş. unvanı da, 11 Nisan 2013 tarihinden itibaren “İstanbul Takas ve Saklama Bankası AŞ (Takasbank)” olarak değiştirilmiştir. Temel amacı ilgili mevzuat çerçevesinde takas ve saklama hizmetleri vermek, finansal hizmetleri ve her türlü iktisadi faaliyeti gerçekleştirmek suretiyle ülkemiz piyasalarının rekabet gücünü artırmaktır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda faaliyet gösteren piyasalar şunlardır: • Kıymetli Madenler Piyasası Standart ve standart dışı altın, gümü, platin ve paladyum üzerine spot işlemleri yapılır • Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası Altına dayalı ödünç ve sertifika işlemleri yapılır • Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası Elmas ve kıymetli taşlar işlem görür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Emtialar temel olarak 4 gruba ayrılmaktadır: • Petrol, doğal gaz ve kömür gibi enerji kaynakları • Kıymetli madenler ve temel madenler • Tahıl gibi tarım ürünleri • Koyun, inek gibi çiftlik hayvanları

Yanıt Açıklaması: Teminat mektubu dışındaki, teminat yatırma, çekme işlemleri aracı kuruluşlar tarafından Takasbank ekranları kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Aracı Kurumlar ve Portföy Yönetim şirketleri kendilerine Kurul veya Takasbank tarafından bildirim yapılmasını takip eden 5 iş günü içerisinde teminatları Takasbank’a tevdi etmekle yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: Menkul kıymet takas sistemini işleten ve bununla birlikte menkul kıymetlerin ilk kaydının yapılması (ihraç) ve menkul kıymet hesaplarının en üst seviyede merkezi olarak tutulması faaliyetlerinden en az birini yerine getiren kurum Merkezi Kayıt Kuruluşu'dur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Altın, endüstriyel uygulamalarda talep edilen bakır ve platin gibi metaller de dahil olmak üzere diğer emtialarla daha az korelasyona (bağıntıya) sahip olmaktadır. Genellikle altının gümüşle korelasyonu iş döngülerine paralel hareket etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sermaye piyasası mevzuatında ve yatırım fonu iç tüzüğünde borsada işlem görebileceği belirtilen yatırım fonu katılma belgeleri, SPK’nın yazılı isteği üzerine borsa kotuna alınır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Takasbank'ın konkordato işlemlerini karara bağlamak gibi bir görevi yoktur. Diğer şıklardaki faaliyetler ise görev alanı kapsamındadır. Doğru yanıt 'D'.

Yanıt Açıklaması: Risk oranı, sürdürme seviyesi teminat tutarının toplam teminat ve geçici kar/zarar toplamına bölünmesi ile elde edilir.

Yanıt Açıklaması: Takasbank'ın en önemli görevi borsada işlem gören emtia ve paranın güvenli bir biçimde el değiştirmesidir. Bu nedenle özel bir tür banka sayılabilir. Doğru yanıt 'B' seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: SPAN, aynı dayanak varlığa bağlı sözleşmeleri gruplandırarak analiz eder. Takasbank, SPAN risk analizini kullanarak portföylerin risk yönetimini adımlarla yapar. • 1. Adım: Ürün Grubu Risk Analizi • 2. Adım: Ürün Grupları Arası Risk Analizi • 3. Adım: SPAN Risk Değerinin Hesaplanması • 4. Adım: Başlangıç Teminatının Hesaplanması • 5. Adım: Bulunması Gereken Teminatın Hesaplanmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Emtialar temel olarak 4 gruba ayrılmaktadır: 1-Petrol, doğal gaz ve kömür gibi enerji kaynakları, 2- Kıymetli madenler ve temel madenler, 3-Tahıl gibi tarım ürünleri, 4-Koyun, inek gibi çiftlik hayvanları

Yanıt Açıklaması: Vadeli işlem sözleşmeleri için uzun pozisyon sahibi takas üyesi, opsiyon sözleşmeleri için uzun alım opsiyonu kullanımında bulunan takas üyesi ve kullanıma konu uzun satım opsiyonu ile eşleştirilen kısa satım opsiyonu pozisyon sahibi takas üyesi, TL cinsinden takas yükümlülüklerini T+3 günü en geç saat 16:30’a kadar yerine getirmekle yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: Altın 1971’lere kadar yüzyıldan daha uzun bir süre çok sayıda para birimine dayanak olarak küresel ekonomik yapıda önemli rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: Dünya altın mücevherat ihracatında birinci sırada yer alan ülke İtalya’dır. Yıllık üretiminin yaklaşık %80’ini ihraç etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Banka’nın(Takasbank) payların %47,20’si Borsa İstanbul’a ait bulunmaktadır. Banka’nın Ana Sözleşmesi gereği Borsa İstanbul dışında diğer ortakların payı %5’i geçememektedir.

Yanıt Açıklaması: MKK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirilmiştir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kıymetli Madenler Piyasasında işlemler, üye işlem temsilcileri tarafından seans salonunda bulunan işlem terminalleri veya uzaktan erişim ile iletilen emirlerin otomatik eşleşme kuralına göre en iyi alım ve en iyi satım emirlerinin birbirini karşılaması suretiyle gerçekleşmektedir. İşlemler, fiyat ve zaman önceliği kurallarına uygun olarak çok fiyat yöntemine göre yürütülmektedir. Sisteme girilen alım ve satım emirleri bilgi dağıtım ekranları vasıtasıyla aynı anda üyelere ve uluslararası piyasalara ulaştırılmaktadır. Kıymetli Madenler Piyasasında hafta sonu ve tatil günleri dâhil olmak üzere kesintisiz seans yapılır. Günlük seans 16:00’da başlatılır ve bir sonraki iş günü 16:00’ya kadar devam eder. Günlük Borsa Bülteni 16:00 itibarıyla alınır ve duyurulur. Takas işlemleri iş günlerinde mesai saatleri içinde gerçekleştirilir. Takas işlemleri, Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Bölümü ile İstanbul Takas ve Saklama Bankası (Takasbank) ve onun anlaşmalı olduğu muhabir banka aracılığıyla yürütülür.

Yanıt Açıklaması: Vadeli işlem yapan piyasa katılımcıları şunlardır: • Korunmacılar (Hedgers): Fon yöneticileri, altın sektöründe faaliyet gösteren kurumlar (kuyumcular), elinde altını olan bireysel yatırımcılar • Yatırımcılar (Spekülatörler): Yatırım amaçlı işlem yapan herkes. • Arbitrajcılar: Farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından kar elde etmek isteyenler. Doğru cevap E şıkkıdır.