Türev Araçlar

Yanıt Açıklaması: Varantların Özellikleri • Opsiyon sözleşmelerinin menkul kıymetleştirilmiş hâlidir; • Borsaya kote edilir ve pazar açılır. • İkinci el piyasada işlem görür. • Takası diğer menkul kıymetler gibi yapılır. • Yapılandırılmış ürünler sınıfından bir finansal araçtır. • İhraçcının sermaye temin etmek amacı ile ihraç edeceği bir ürün değildir. • Tamamen ihraçcının şahsi sorumluluğu altındadır. • Yatırımcıya ödediği prim karşılığında bir menkul kıymeti, bir menkul kıymet sepetini ya da bir endeksi, vade sonunda veya vadeden önce, belirlenmiş olan bir fiyat seviyesinden (ihraçcıdan) alma ya da (ihraçcıya) satma hakkı verir. • Varantı satın alan yatırımcı yükümlülük değil, hak satın almış durumdadır. • Varantlar Borsa İstanbul’da (BIST/Borsa) işlem görür. • Varantların Borsa’ya kotasyonu ve işlem görmesine ilişkin usul ve esaslar ise 05.01.2010 tarihli ve 318 sayılı BIST Genelgesi ile düzenlenmiş ve kamuya duyurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Emtia hisseleri, emtialar ile ilişkili şirketlerin hisselerinden oluşmaktadır. Bunlara yatırım yapan yatırımcılar, doğrudan emtialara maruz kalmazlar çünkü kote olan doğal kaynak şirketlerinin her birinin kendi karakteristikleri ve kendine özgü riskleri vardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sentetik pozisyon ile elde edilen kar ve zarar normal bir enstrüman ile elde edilen kar ve zarar ile aynıdır.

Yanıt Açıklaması: Swap sözleşmeler ile opsiyon/futures sözleşmeler arasında bazı farklar mevcuttur. • Swap sözleşmelerin standart bir tipi bulunmamaktadır. Tarafların istek ve ihtiyaçlarına uygun olarak bu sözleşmeler oluşturulmaktadır. Ancak futures/opsiyon sözleşmeler, düzenli piyasalarda standart sözleşmelere bağlı olarak yapılan işlemlerdir. • Swap sözleşmeler belirli bir standarda sahip olmaması ve düzenli bir piyasada  işlem görmemesi nedeniyle ticari sırları saklama özelliğine de sahiptirler. Ancak futures/opsiyon işlemler kamuya açık nitelikleri dolayısıyla ticari sırları saklama özelliğine sahip değildirler. • Swap işlemlerin nasıl yapılacağı konusunda kamu/devlet tarafından yapılan kapsamlı düzenlemeler bulunmamaktadır. Daha öncede ifade edildiği üzere, futures/ opsiyon işlemler düzenli piyasalarda işlem gördükleri için bu işlemlerin nasıl yapılacağı konusunda ayrıntılı düzenlemeler bulunmaktadır. • Swap sözleşmelerde süreler (vade) tarafların iradesine bağlı olarak belirlenmektedir. Yaygın olarak 2-4 yıl arasında değişen swap sözleşmeler kullanılmaktadır. Ancak futures sözleşmeler ise 3 ay ile 3 yıl arasında değişen vadelere sahip olmakla birlikte, ağırlıklı olarak 9 aylık sözleşmeler bu piyasalarda kullanılmaktadır. Ancak dayanak varlıklar konusunda bu sözleşme türleri benzerlik göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: “sürdürme teminatı”, bulunması gereken teminat değerinin %75’i olarak dikkate alınır.

Yanıt Açıklaması: Yaygın olarak 2-4 yıl arasında değişen swap sözleşmeler kullanılmaktadır. Ancak futures sözleşmeler ise 3 ay ile 3 yıl arasında değişen vadelere sahip olmakla birlikte, ağırlıklı olarak 9 aylık sözleşmeler bu piyasalarda kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Varantlar değil opsiyonlar vadeli işlem esasları ile işlem görür, varantlar ise spot esasları ile işlem görür.

Yanıt Açıklaması: Kâr payı oranı sadece endeks opsiyonları ve pay senedi opsiyonlarında hesaba katılan bir değişkendir.

Yanıt Açıklaması: Borsa Genel Müdürlüğü sözleşmelere ait işlemleri en fazla 5 işlem günü için durdurabilir

Yanıt Açıklaması: Mısır henüz Borsa İstanbul'da dayanak varlık olarak kullanılan bir emtia değildir.

Yanıt Açıklaması: Pirinç üreticisi mal swap sözleşmesi yapmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: VİOP’ta emirler üç farklı pazarda girilebilmektedir. Bunlar Ana Pazar, Özel Emir Pazarı ve Özel Emir İlan Pazarıdır. Ana Pazar, Normal seans ve fiyat sabitleme seansları sırasında emirlerin eşleştirildiği esas pazardır. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası toplam dokuz adet ana pazardan oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İşlem Yapılmayan Dönem: İşlem sisteminin açıldığı andan normal seans başlangıcına veya açılış seansı olması durumunda bu seansın başlangıcına kadar geçen dönem “işlem yapılmayan dönem” olarak adlandırılır. İşlem yapılmayan dönemde, işlem sistemi açık olmakla birlikte emir girişi ya da işlem gerçekleşmesi mümkün değildir. Bu dönemde üye temsilcileri tarafından işlem sistemine bağlanılabilir, sorgulama yapılabilir, önceki günlerden kalan “iptale kadar geçerli” veya “tarihli” emirler iptal edilebilir, önceki günlerden kalan “iptale kadar geçerli” veya “tarihli” emirlerin miktarı azaltılabilir ve/veya fiyatları daha kötü (alışta daha düşük, satışta daha yüksek) fiyatlarla değiştirilebilir, işlem sistemine gönderilmek üzere, toplu emir dosyası oluşturulabilir.

Yanıt Açıklaması: Opsiyon fiyatlamada kullanılan iki önemli model, Binomial Opsiyon Fiyatlama ve Black Scholes Opsiyon Fiyatlama modelleridir.

Yanıt Açıklaması: Vade sonunda azalış durumunda  (dS) yatırımcı rasyonel bir davranış sergileyerek opsiyonu kullanmaması ve  cari piyasa fiyatından alım yapması beklenir. Yatırımcının bu kararla kaybedeceği tek şey ise ödediği opsiyon primi olan  20 liradır. Dolayısıyla azalış durumunda (dS) yatırımcının kaybı -20 liradır. Vade sonunda artış durumunda (uS) ise yatırımcı  uS – X (kullanım fiyatı) kadar gelir elde edecektir. Örnekteki veriler doğruldusunda bu değer 320-240= 80 lira olarak, bu tutardan ödenen opsiyon primi 20 lira düşülünce 80-20= 60 getiri olarak bulunur.

Yanıt Açıklaması: Dünya Bankası, 1981 yılında bir finansman tekniği olarak swapı ilk uygulayan kuruluştur. Bankanın IBM ile ABD doları/İsviçre frangı/Alman markı para birimleri üzerinden yaptığı faiz swapı diğer swap işlemlerine örnek oluşturmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eşit ağırlıklı pay senedi endeksleri, yatırımcıların her pay senedine aynı miktarda yatırım yaptıkları varsayımından yola çıkar.

Yanıt Açıklaması: Delta, dayanak varlık fiyatının bir birim değişmesi sonucunda opsiyonun priminin ne kadar azalacağını ya da artacağını gösterir.

Yanıt Açıklaması: Opsiyonlarda duyarlılık parametreleri delta, gamma, vega, theta ve rho olarak sınıflandırılabilir.

Yanıt Açıklaması: A Bank pay senedinin fiyatının 18 ve A Bank satım opsiyonun kullanım fiyatının ise 22 olduğunu düşünelim. Bu opsiyonun gerçek değeri 22–18 =4 lira olacaktır. Opsiyonlardaki zaman değeri basit olarak opsiyonun fiyatı ile opsiyon hemen işleme konulduğundaki değeri arasındaki farktır. Örneğin, örnekte, A Bank satım opsiyonunun gerçek değeri 4 lira bulunmuştur. Opsiyonun primi 6 lira ise, opsiyonun zaman değeri 6 – 4 = 2 lira olacaktır.