Türev Araçlar

Yanıt Açıklaması: Swap futures sözleşmeleri Chicago Ticaret Borsasında işlem görmektedir. Futures sözleşmeleri, 2 yıllık, 5 yıllık ve 10 yıllık faiz swapları üzerine yazılmıştır. Ancak swap futures sözleşmeleri oldukça düşük bir işlem hacmine sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Vadeli işlem piyasalarında risk alarak işlem yapan yatırımcılara ise spekülatör denilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Vadeli İşlem Sözleşmesi • Borsada yapılır. • Sözleşme unsurları standart olarak tanımlanmıştır. Sözleşmeler geneldir. • Vadeli işlem sözleşmeleri, borsalarda şeffaf bir şekilde işlem görür. • Vade sonuna kadar ters işlem ile pozisyon kapatılabilir. Teslimat zorunlu değildir. • Vade sonuna kadar tekrar alınıp satılabilir. • İşlemler Borsa Takas Kurumunun garantisindedir. • Kâr veya zarar günlük olarak hesaplanır ve ilgili hesaplara yansıtılır. Devredilmeme özelliği forward sözleşmelere ait bir özelliktir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İşlemleri SPK (sermaye piyasası kurulu) onaylar.

Yanıt Açıklaması: Forward Sözleşme • İki taraf arasında yapılır. • Sözleşme unsurları standart değildir. • Diğer piyasa katılımcıları yapılan forward sözleşmelerden habersizdir. • Vade sonunda teslimat ile sonuçlandırılır. • Devredilemez. • Kredi riski vardır. • Kâr veya zarar vade sonunda ortaya çıkar. Vadeli İşlem Sözleşmesi • Borsada yapılır. • Sözleşme unsurları standart olarak tanımlanmıştır. Sözleşmeler geneldir. • Vadeli işlem sözleşmeleri, borsalarda şeffaf bir şekilde işlem görür. • Vade sonuna kadar ters işlem ile pozisyon kapatılabilir. Teslimat zorunlu değildir. • Vade sonuna kadar tekrar alınıp satılabilir. • İşlemler Borsa Takas Kurumunun garantisindedir. • Kâr veya zarar günlük olarak hesaplanır ve ilgili hesaplara yansıtılır.

Yanıt Açıklaması: Vadeli işlemler piyasalarının tarafları Borsa, Takas Kurumu, Aracı Kuruluşlar ve Sermaye Piyasası Kurulu olarak sıralanabilir. BDDK bu taraflardan biri olmadığı için doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bu tip opsiyonların özelliği, opsiyonun vade tarihine kadar olan süre içindeki herhangi bir tarihte işleme konulabilmesidir. Örneğin, vadesi altı ay olarak belirlenen bir Amerikan tipi satış opsiyonunda, opsiyon bu süre içindeki herhangi bir zamanda kullanılabilir. Görüldüğü gibi Amerikan tipi opsiyonlar sahibine, opsiyondan kaynaklanan hakkın kullanılması bakımından daha fazla esneklik tanımaktadır. Bu avantaj nedeniyle Amerikan tipi opsiyonlar daha yaygın olarak kullanılmaktadır ve opsiyonun bir Avrupa tipi opsiyon olduğu özellikle belirtilmediği durumlarda genel olarak opsiyon denildiğinde Amerikan tipi opsiyonlar anlaşılır. Tüm dünyada opsiyon sözleşmelerinin alım satımının yapıldığı organize piyasalarda ağırlık Amerikan tipi opsiyonlarda olmasına rağmen tezgâhüstü piyasalarda alım satımı yapılan sözleşmelerin büyük çoğunluğu Avrupa tipi opsiyon sözleşmeleridir.

Yanıt Açıklaması: İşlem Hesabı: Piyasada alım satım işlemlerinin gerçekleştirildiği hesap işlem hesabı olup, emirler ve işlemler bu tür hesaplar bazında izlenir. Takasbank nezdinde açılan bir işlem hesabının, Piyasada işlem yapabilmesi için mutlaka bir saklama hesabı ile ilişkilendirilmesi ve saklama hesabı tarafından bu işlemin onaylanması gerekmektedir. Bir işlem hesabı yalnızca bir saklama hesabıyla ilişkilendirilebilir. Saklama Hesabı: Pozisyonların ve risklerin izlendiği, teminatların tutulduğu hesap saklama hesabıdır. Bir saklama hesabı birden fazla işlem hesabı ile ilişkilendirilebilir. İşlem ve Saklama Hesabı: İşlem ve saklama hesabı, işlem ve saklama hesaplarını ayırmak istemeyenler için bu iki hesabın yapabildiği işlemleri birlikte gerçekleştirebileceği hesap türüdür.

Yanıt Açıklaması: Borsalarda işlem gören opsiyonların başlıca özellikleri şunlardır: • Tüm alım satım işlemleri organize borsalarda Borsa tarafından konulan kural ve ilkeler doğrultusunda gerçekleştirilir. • Sözleşme büyüklükleri standarttır. • Opsiyonların vade bitimleri de standarttır. • Opsiyon satıcısı olan taraf işlemin yapıldığı borsaya sözleşme değerinin borsaca belirlenen bir yüzdesini marj ya da teminat olarak yatırmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: Fiyat, miktar ve vade anlaşmasının bugünden yapılıp ödemenin ve varlık tesliminin gelecekte bir tarihte gerçekleştirildiği işlemlerdir. Futures sözleşmeleri, herhangi bir varlık veya başka bir ekonomik gösterge (faiz, kur, borsa endeksi vb.) üzerinden de düzenlenebilir. Bir borsada herhangi bir varlık veya başka bir ekonomik gösterge üzerinden düzenlenmiş futures sözleşmesi ilgili olduğu varlık veya gösterge ismi ile anılır. Örneğin buğday üzerinden düzenlenen sözleşmelere buğday futures sözleşmeleri veya endeks üzerinden düzenlenen sözleşmelere endeks futures sözleşmeleri denilmektedir. Futures sözleşmesi, belirli nitelikteki ve belirli miktardaki finansal veya ticari bir varlığın sözleşme tarihinde tespit edilmiş bir fiyattan gelecekte alım-satımını hükme bağlayan anlaşmadır. Bu sözleşmedeki amaç, fiyat dalgalanmalarının getirdiği belirsizliği ortadan kaldırmak, belirli bir vade için ilgili finansal aracın fiyatını sabitlemektir. Doğru cevap E'dir çünkü o cümlenin doğrusu "Bir borsada herhangi bir varlık veya başka bir ekonomik gösterge üzerinden düzenlenmiş futures sözleşmesi ilgili olduğu varlık veya gösterge ismi ile anılır," olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Borsalarda işlem gören opsiyonların başlıca özellikleri şunlardır: • Tüm alım satım işlemleri organize borsalarda Borsa tarafından konulan kural ve ilkeler doğrultusunda gerçekleştirilir. • Sözleşme büyüklükleri standarttır. • Opsiyonların vade bitimleri de standarttır. • Opsiyon satıcısı olan taraf işlemin yapıldığı borsaya sözleşme değerinin borsaca belirlenen bir yüzdesini marj ya da teminat olarak yatırmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: Opsiyona konu olabilecek varlıklar şunlardır: • Pay senedi • Pay senedi future sözleşmeleri • Endeks menkul kıymetler • Pay senedi fiyat endeksi future sözleşmeleri • Hazine bonosu ve devlet tahvili future sözleşmeleri • Döviz • Döviz future sözleşmeleri • Faiz • Faiz oranı future sözleşmeleri • Mallar • Mal future sözleşmeleri • Borçlanma araçları

Yanıt Açıklaması: Tezgâhüstü piyasalarda işlem gören sözleşmeler, karşı tarafın yükümlülüğünü yerine getirmemesi olarak bilenen bir kredi riskini içermektedir. Tezgâhüstü piyasalarda işlem gören sözleşmelerde taraflar, bir aracı kurum veya kullanıcı (bankaya karşı bir firma gibi) ya da aracı kuruma karşı aracı kurum (bankaya karşı banka gibi) olmaktadır. Bu nedenle tarafların kredibilitesi simetrik değildir. Büyük bankaların kredibilitesi çok yüksek iken küçük firma ya da küçük bankaların kredibilitesi düşük olabilir. Kredi riskine maruz kalmamanın bir yolu, kredibilitesi yüksek olan taraflar ile sözleşme düzenlemektir. Diğer bir yolu ise karşı tarafın bir garantör vermesini sağlamaktır. Bu tür sözleşmelerde, firma garantör olan üçüncü tarafa bir prim ödemek durumundadır. Son olarak kredi riskini bertaraf etmek için karşı tarafın yükümlülüğünü yerine getirememesinin maliyeti sözleşme şartlarına dâhil edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Yeni bir sözleşme geliştirirken, borsalar öncelikle dayanak varlığı, sözleşme büyüklüğünü (bir sözleşmenin kaç adet varlık içerdiği), teslim yerini ve teslim tarihini belirlemelidir.

Yanıt Açıklaması: Uzlaşma Fiyatı: Vadeli işlem borsalarında alım satıma konu sözleşmelerde gün sonunda teminatların güncellenmesi ve geçici kar zararların hesaplanmasında baz alınan değerleme fiyatıdır. Bu fiyat kapanış fiyatından farklı olabilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tek fiyat kanunu ile yönetilen piyasalar aşağıdaki özelliklere sahiptir: Yatırımcılar her zaman daha fazla refahı tercih eder. İki yatırım fırsatı karşısında, yatırımcılar her zaman tüm durumlarda en az diğerleri kadar iyi performans göstereni sadece bir durumda iyi performans gösterene tercih eder. Eğer iki yatırım fırsatı eşit sonuçlar doğuruyorsa eşit fiyatlara sahip olmalıdır. Tüm durumlarda eşit getiri sağlayan bir yatırım risksizdir ve getirisi risksiz faiz oranı kadar olmalıdır. Etkin piyasalarda, tek fiyat kanunu hiçbir zaman ihlal edilmez. Bazı durumlarda fiyatlar kısa süreli olarak çizginin dışına çıksa da arbitraj mekanizması fiyatları çizgide tutan bir mekanizmadır. Doğru cevap A'dır çünkü "Yatırımcılar her zaman daha fazla refahı tercih eder."

Yanıt Açıklaması: Vadeli işlemler piyasası pek çok işlevsel fayda sunmaktadır. Birincisi, bu piyasalarda işlem maliyetleri düşüktür. Diğer bir deyişle komisyon ve diğer işlem maliyetleri bu piyasalarda düşüktür. Bu da vadeli işlem piyasalarını spot piyasalardan daha çekici kılmaktadır. İkincisi, vadeli işlem piyasaları spot piyasalardan daha likittir. Spot piyasalar büyük şirketlerin menkul kıymetleri için daha likit olmasına rağmen büyük işlemleri fiyat değişimi olmaksızın karşılamakta zorlanabilirler. Vadeli işlem piyasalarında likiditenin yüksek olmasının önemli nedenlerinden birisi, katılımının düşük miktarda bir sermaye gerektirmesidir. Son olarak, vadeli piyasalar yatırımcıya daha kolay bir biçimde açığa satış yapma imkânı sunar. Çünkü spot piyasalarda açığa satış üzerinde uygulanan kısıtlamalar, vadeli işlem piyasalarında uygulanmamaktadır. Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi, vadeli işlem piyasalarının sunduğu işlevsel faydalara ilişkin seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Forward sözleşmelerle vadeli işlem sözleşmeleri (gelecek (future)) sözleşmeler arasındaki farklar şunlardır: Forward Sözleşme İki taraf arasında yapılır. Sözleşme unsurları standart değildir. Diğer piyasa katılımcıları yapılan forward sözleşmelerden habersizdir. Vade sonunda teslimat ile sonuçlandırılır. Kredi riski vardır. Kâr veya zarar vade sonunda ortaya çıkar. Vadeli İşlem Sözleşmesi (Gelecek Sözleşmeler) Borsada yapılır. Sözleşme unsurları standart olarak tanımlanmıştır. Sözleşmeler geneldir. Vadeli işlem sözleşmeleri, borsalarda şeffaf bir şekilde işlem görür. Vade sonuna kadar ters işlem ile pozisyon kapatılabilir. Teslimat zorunlu değildir. Vade sonuna kadar tekrar alınıp satılabilir. İşlemler Borsa Takas Kurumunun garantisindedir. Kâr veya zarar günlük olarak hesaplanır ve ilgili hesaplara yansıtılır. Bu karşılaştırma listesinde yer alan bilgilerden de anlaşıldığı gibi, Forward sözleşmelerle vadeli işlem sözleşmeleri arasındaki farklara ilişkin seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Risksiz faiz oranı etkileyen bir unsurdur.

Yanıt Açıklaması: Başlangıç Teminatı: Her bir sözleşmede işlem yapmak için takas kurumuna yatırılması zorunlu miktar veya oranı ifade eder (Örneğin sözleşme değerinin % 10’u veya sözleşme başına T150 gibi).