Akdeniz Uygarlıkları Sanatı

Yanıt Açıklaması: Protogeometrik çağda nadir örneklerde figür uygulaması görülür.

Yanıt Açıklaması: Konstantinos’un İstanbul’u başkent olarak seçmesinin ardından gerçekleştirdiği ikinci önemli iş Roma İmparatorluğu’nun doğu topraklarında 2. yüzyıldan beri hızla yayılan ve belki de kendinin de kabul ettiği Hristiyanlık dinine 325 ’te İznik’te ki ilk Konsil toplantısı ile resmiyet kazandırmış olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Kubbetü’s- Sahra’nın iç mekânındaki ilginç bitkisel bezemelerde özellikle Sasani ve Bizans sanatı etkileri görülür.

Yanıt Açıklaması: Kazıma resim; sıyırma, döğme ve özellikle de az çok derin çizgilerle oluşturulmuş olan tasvirdir. Taş, kemik, boynuz, rengeyiği boynuzu, fildişi, diş gibi taşınabilir nesneler üzerine yapıldığı gibi kaya sığınaklarının duvarlarına ve açık havadaki kaya blokları üzerine de yapılırlar.

Yanıt Açıklaması: Yiminci yüzyıl başında Rönesans resim geleneğini kökünden değiştiren akım Kübizm'dir.

Yanıt Açıklaması: Denizcilik sanatında 15. yüzyılda araç gerecin gelişmesine paralel olarak okyanus dalgalarına dayanabilecek, yüksek kenarlı ve uzun gemiler inşa edilmeye başlandı. Okyanusun dev dalgalarını göğüsleyecek güçte olan bu gemilere Karavella adı verildi.

Yanıt Açıklaması: Doğu Akdeniz'de en önemli siyasal değişim Osmanlı Türklerinin atılımıydı. Balkanlar’a ilk kez 1354'te giren Türklerin ilerleyişi, Timur karşısında uğradıkları yenilgiyle (Ankara, 1402) bir süre durdu. Ama 1421'den sonra Bizans İmparatorluğu kalıntılarını silip süpürmeye bir kez daha koyuldular. Konstantinopolis'in 29 Mayıs 1453'teki düşüşüyle güçlenen Osmanlılar izleyen dönemde Balkanlar'daki bölük pörçük toprakları alarak, İtalya içlerine ulaşmaya çalıştılar. İtalya’da Otranto'da püskürtülmekle birlikte, Hristiyan Avrupa için büyük bir tehlike oluşturmaya devam ettiler. Bu genişleme Akdeniz tarihi açısından 1571’deki İnebahtı Deniz Savaşına kadar sürecekti.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılın diğer bir özelliği de minyatürlü el yazmaların artmaya başlamasıdır. Kanuni'nin neredeyse tüm seferleri ile ilgili elyazmaları bulunmaktadır. Bunların içerisinde Nakkaş Matrakçı Nasuh tarafından resimlenmiş olanlar özellikle  mparatorlukta kentleri betimlemesi bakımından son derece önemlidir. Ayrıca ordunun katıldığı seferlere katılan Matrakçı Avrupa kentlerini de elyazmalarında resmetmişti.

Yanıt Açıklaması: yüzyıl ve öncesinde Hristiyanlar tarafından kullanılan ev kiliseler doğal olarak henüz yaygınlaşmamış bir ibadet yeri geleneğinin devamıydı. Bunların en önemlilerinden biri Suriye’de Dura Europos’taki ev kilisedir. Bir salon ve bir vaftiz bölümünden oluşan mekânın duvarlarında en erken Hristiyan içerikli resim örnekleri yer alır.

Yanıt Açıklaması: 622’de Müslümanlar Hz. Muhammed’in önderliğinde Medine’ye göç ettiler.

Yanıt Açıklaması: Roma’nın bildiği ve kamu mimarisinde kullandığı bir yapı olan bazilikalar kilise mimarisinde en önemli yapı tiplerinden biri olarak ortaya çıkar. Anıtsal boyuttaki bu yapılar uzunlamasına dikdörtgen planlı, doğuda çoğunlukla apsisin (ibadet için dönülen yönü belirleyen mimari alan) yer aldığı ve destek dizileriyle neflere ( desteklerin arasında kalan sahın) ayrılmış, ibadet alanları ahşap çatılarla örtülü ve çeşitlemesi çok olmayan mekânlardır.

Yanıt Açıklaması: Beytü’l-Hikme’de (Bilgelik Evi) ileri gelen bilim adamları ve filozoflar toplandı. Bu kişiler arasında, Beytü’l-Hikme’de görev yapmış matematikçi ve gökbilimci Ebu Cafer Muhammed el-Harizmi^ (9. yüzyıl); müziğin felsefesi ile ilgili yazılar da yazan, tıptan gökbilimine kadar çok sayıda eseri bulunan ve Halife el-Mu’tasım’ın (833–842) sarayında büyük bir nüfuz kazanan Platoncu filozof El-Kindi^ ( 800– 870); Aristoteles felsefesini Yeni-Platonculuk ile birleştiren, Aristoteles’ten sonra gelen anlamına “ikinci öğretmen” unvanına hak kazanmasının yanı sıra mantığı bir bilim haline getiren ve Halep merkezli Hamdani^lerin (945–1004) sarayında önemli bir konum elde eden Farabi^ (870–950) belirtilebilir.

Yanıt Açıklaması: Hümanistler içinde çok ünlü isimler vardır. Bunlardan biri hümanist düşünceyi başlatanlardan Petrarch'dır, diğer temsilcileri arasında ise Boccacio, Bacon, Monteigne, Erasmus gibi isimler sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: İtalya’nın Demir Çağı kültürü olarak ilkleri oluşturan Villanova Kültürü M.Ö. 1100-700’lerde Kuzey İtalya’da Bologna bölgesinde görülür. Sonraki çağlarda bu bölgede yaşayan Etrüsk kültürünün saptandığı kentlerde (Veii, Tarquinia, Vulci, Cerveteri) Villanova kültürü etkileri belirlenmiştir. Hallstatt kültürü, MÖ 8. yüzyıl ile 6. yüzyıl arasında Orta Avrupa'da (Avrupa'nın Erken Demir Çağı) etkili olmuş olan döneme verilen genel addır. Hallstatt kültürü, batıda Champagne-Ardenne'dan yukarı Ren ve yukarı Tuna boyunca doğuda Viyana çanağı ve Tuna ovasına kadar olan bölgede yer alıyordu. Villanova kültürünün Orta Avrupa’nın maden ve yerleşik kültürleri olan Hallstatt ve Urnfield kültürleri ile olan bağlantısı batıdaki müzelerde bulunan eşyalarında ve ürettikleri gri-kahve renkli amforalarda görülür.

Yanıt Açıklaması: 4 ve 5. yüzyıllarda Suriye, Anadolu, Roma, Filistin, Kudüs gibi Akdeniz’in çeşitli yerlerinde inşa edilen bazilika planlı yapılar vardır. Kudüs yakınlarındaki Beytüllahim’de İsa’nın Doğumu anısına inşa edilmiş olan kilise de bazilikal planlıdır ve ana mekân doğuda İsa’nın doğduğu varsayılan bir kayayı çevreleyen sekizgen bir yapı ve tavaf koridoru ile sonlanır. Aynı yüzyıllarda Roma’da Lateran ve Aziz Petrus Kiliseleri, Selanik’teki Aziz Demetrios Kilisesi benzer biçimde bazilikal planlı olarak inşa edilmişlerdir. St. Sernin Katedrali Romanesk dönemine aittir.

Yanıt Açıklaması: Osman Hamdi Bey öncülüğünde 1883 yılında İstanbul’da Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şâhâne ( Güzel Sanatlar Akademisi ) kurulmuştur. 1860 yılında, Paris’e gönderilen öğrencilerin toplu olarak eğitim almaları için Mekteb-i Osmanî isimli bir okul kuruldu. Modern sanatın merkezi olan Paris diğer ülkelerden sanatçıların da gelip yerleştiği bir çekim merkeziydi. Modern sanatı öğrenmek, ressam olmak isteyenler Paris’e gelmekteydi. Güzel Sanatlar Fakültesine Fransız olmayan öğrenciler alınmadıkları için özel sanatçı atölyeleri Avrupa’nın diğer ülkelerinden ve Amerika’dan gelenlerin uğrak yeri haline gelmişti. Académie Julian 1868 yılında kurulmuş bu tür bir okuldu. 1910 yılında Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şâhâne’nin açtığı yarışmayı kazanan bir grup genç Paris’e resim eğitimi almak üzere gönderildi. Kimileri de kendi olanakları ile veya Saray tarafından gönderildi. Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile 1914 yılında geri dönmüşlerdir.

Yanıt Açıklaması: Akdeniz ülkeleri içinde ilk kez Fransa’da başlayan sanayileşme, İngiltere ve ABD’ deki rekabet ortamı içinde gelişmekteydi. Böylece Fransa maddi ve manevi desteği tarih boyunca siyasi ve ekonomik ilişkiler içinde bulunduğu Akdeniz ülkelerinde aradı. Akdeniz bölgesi, bir yandan Fransa ve İngiltere’nin sanayileşmeyi destekleyici sömürgecilik rekabeti içine girerken, diğer yandan da Akdeniz ülkeleri yenilikçilik ve gelişim adına bu ülkelerin kültür ve sosyal yaşam biçimini başat kabul etmeye başladılar.

Yanıt Açıklaması: Özünde Doğu Bilimi olarak tanımlanan Oryantalizm, bilimsel araştırmaların dışında incelenecek olursa küçümseyici ve yerici bir anlam da içermektedir. Teknolojisi gelişmiş ve toplumsal hakları demokratik yöntemlerle ön plana çıkmış bir Batı uygarlığının karşısında yüzyıllardır hiç değişmemiş gibi anlatılan bu Doğu dünyasını betimlemek Avrupalı’ya kendisinin ne kadar farklı ve gelişmiş olduğunu vurgulamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Fernand Braudel, Akdeniz konulu doktora tezinin en başında dile getirdiği gibi, Akdeniz tek bir deniz değil, karmaşık bir denizler bileşkesidir.

Yanıt Açıklaması: 867 - 1056 yılları arasında Bizans tahtında oturan Makedonya Hanedanlığı sanatı gerçekten de kendine özgü çizgilerin belirginleştiği görkemli bir dini ve dünyevi sanat olarak yerini alacaktır. 9. yüzyılın başında banilik (hamilik / kuruculuk) yaklaşımının doğasında oluşan değişim Bizans’ta Orta Çağ’ın geç yüzyıllarına kadar devam edecek bir gelenek halini alacaktır. İmparatorluk yatırımları kamusal alanlardan uzaklaşıp özel vakıf alanlarına yönelmiştir. Anıtlar, meydanlar, herkese açık kiliseler yerini manastırlar ve onlara bağlı yemekhaneler, hastaneler, yetimhaneler ve cemaat kiliselerine bırakmıştır. Bu dönem mimarisinde sahneye yeni bir yapı tipi çıkar; kare içinde haç planlı kiliseler önceki dönemlerin anıtsal bazilikalarının çok çabuk yerini alır. Mimari boyutlar küçülmüş ancak yapıların simgesel anlamları güçlenmiştir. Yapılar dıştan kademeli kuruluşları ve hareketli cepheleriyle içte uygulanan tasarımı dışa yansıtırlar. Bu plan tipinde günümüze ulaşan ilk örnekler Başkent ve çevresinden gelir. 907’de inşa edilen İstanbul’daki Lips Manastırının (Fenari İsa Camisi) Kuzey Kilisesi kare içinde haç planının önemli örneklerinden biridir.