Akdeniz Uygarlıkları Sanatı

Yanıt Açıklaması: Cahiliye döneminde, Kureyş kabilesinin denetimindeki Ka^be putlara (Hübel, Uzza, Lat, Menat, vb.) tapınılan bir merkez, çok tanrılı bir ibadethane özelliği kazanmıştı. Her yıl yapılan Hac yolculuğu artık gelenekselleşerek, fiziksel ve maddi koşulları elverişli olan tüm Müslümanlar için farza dönüştü. Mekke ve içerisindeki Ka^be, Müslümanlar için toplanma ve hac yeri haline geldi. Ka^be, kareye yakın dikdörtgen yapısını küçük değişikliklerle korumuştur. Müslümanlar ibadetlerinde 624 yılından başlayarak Kudüs yerine Ka^be’ye dönerek namaz kılmaya başladılar.

Yanıt Açıklaması: İtalya’da Napolyon’un seferlerinden sonra Venedik gibi Akdeniz ticaretine yüzyıllardır hakim olan bir çok şehir devletin varlığı sona ermiş ve İtalya 1861 yılında ilk kez birleşik bir devlet haline gelmişti. İngilizlerin Hindistan’dan sonra Akdeniz bölgesiyle ilgilenmeleri Fransa’da Napolyon Bonapart’ı tedirgin etmişti. Napolyon, İtalya ve Dalmaçya seferlerinin ardından Malta adası üzerinden Mısır’a giderek Osmanlı toprakları olan İskenderiye ve Kahire’yi işgal etti. Daha sonra Suriye bölgesine yönelerek Yafa ve Akka’yı ele geçirdi. Napolyon, 1789 -1801 yılları arasında, Akdeniz bölgesinde Fransız askeri ve siyasi gücünü hâkim kılmak istedi. Fransa 1830’lardan sonra Kuzey Afrika’da yani Akdeniz’in güney kıyılarında Cezayir, Tunus ve Fas bölgesinde sömürgelerini oluşturdu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu da 1848 yılında Ebniye Nizamnamesi (yapı tüzüğü), 1864 yılında Turuk ve Ebniye Nizamnamesi (yol ve bina tüzüğü), 1882 yılında Ebniye Kanunu (yapı kanunu) çıkarmış ve İmparatoluğun büyük kentlerinde bu yasalar uygulanmıştır. İstanbul’da özellikle büyük yangınların açtıkları alanlar bu düzenlemelere göre biçimlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Rönesans Döneminden beri klasikleşen resme bakıştaki görme biçimlerinin değişmesini sağlayan Cezanne'nin tabloları 20. yy başında Kübizm akımının oluşmasını sağlamıştır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Rönesansta en güçlü ifadelere sahip heykelleri ise hem heykeltıraş hem de ressam olan Michelangelo yapmıştır. Yaptığı resimlerden birisi ise Ademle Havvanın Cennet' ten Kovuluşu' dur. Doğru seçenek B' dir.

Yanıt Açıklaması: İslâm kentlerinin ekonomik merkezi sayılan çarşı ise, genellikle kentin en önemli camisi çevresinde konumlanırdı. Burada yerel üretim ve ithal malları satan dükkânların ye aldığı üstü kapalı sokaklar bulunurdu. Müşterilerin alışverişlerini kolaylaştırmak için dükkânlar lonca düzenine uygun olarak mal türüne göre kümelenirdi. Ayrıca, çarşı denetçilerine(muhtesip), her türlü hilekârlığı önlemelerini sağlayacak yetkiler verilirdi. Çarşı alanlarında, gezgin tacirlerin mallarını depolayıp saklayabildikleri yapı toplulukları bulunurdu. Han ve funduk gibi adlarla anılan bu iç avlulu yapıların içinde konaklama mekânları, dükkânlar, ambarlar ve ahırlara yer verilmişti.

Yanıt Açıklaması: Emevîlere en parlak dönemlerinden birini yaşatan Abdülmelik zamanında (685 -705) Fas’ın 682’de fethiyle Mağrip’in önemli bir bölümü denetim altına alındı. 691’de Kudüs’te ilk anıtsal İslâm yapısı olan Kubbetü’s-Sahra inşa edildi. Sekizgen planlı ve büyük bir kubbeyle örtülü yapı mimari özellikleriyle, her ikisi de Kudüs’te bulunan Hz.İsa için yapılmış Kenisetü’l-Kıyamet (Kutsal Mezar) ve Kubbetü’s-Suud (Göğe Yükseliş) kiliseleri gibi Bizans dönemine ait anıtsal yapılardan etkilendi.

Yanıt Açıklaması: Fransız ressam Jean-Leon Gerome'un atölyesinde resim eğitimi alan ve Osmanlı'da müzeciliğin gelişmesinde en önemli oyanayan isim Osman Hamdi Bey'dir. Osman Hamdi Bey, eserlerinde Oryantalist ressamlarda olduğu gibi doğu unsurları kullanmıştır. Aynı zamanda Güzel Sanatlar Akademisi'nin kuruluşunda da öncü olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Aynı yüzyılda Fransa’da Chartres, Amiens ya da Reims Katedrallerinde görüldüğü gibi yapıların içinde sütunlardan başlayıp derin nefler boyunca yükselip kaburgalı tonozlardan tekrar aşağıya doğru inen bir akış hissedilir.

Yanıt Açıklaması: Hat sanatı alanındaki ilk etkileyici kûfi yazılı Kur’an örnekleri de Kayrevan kentinde yazıldı. Kûfi yazı üslubu, kuzey Afrika’dan Endülüs’e ulaştı. Burada Endülüs’e özgü öğelerle birlikte hâlâ kullanılan Mağribi yazıya dönüştü.

Yanıt Açıklaması: Dönemin kaynaklarında anlatılan Konya, Kayseri, Alanya sarayları ne yazık ki tümüyle ortadan kalkmış, yalnızca Beyşehir gölünün karşı (batı) kıyısındaki Kubadabad Sarayı kısmen günümüze gelebilmiştir. 1965'lerden beri bazı kesintilerle yürütülen kazılarla açığa çıkarılan saray büyük bir yapı topluluğu olmasının yanı sıra, özellikle içindeki çini süslemeleriyle ayrı bir yere sahiptir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da Palaiologos Dönemi anıtları içinde en önemlisi kuşkusuz bugün Kariye Müzesi olan Khora Manastırı Kilisesi’dir. Bizans’ın önemli devlet adamlarından biri olan Theodoros Metokhites aynı zamanda dikkate değer bir entelektüeldi. 1316 -1321 tarihleri arasında, önceden var olan manastırı yüksek miktarda para harcayarak yeniletmiş ve kilisenin güneyine bir parakklesion, batıya narteksler ve iç mekana da duvar resimleri ve mozaikler yaptırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Nureddin’in komutanlarından Selâhaddin Eyyubî (1169 - 93), Mısır’a gerçekleştirdiği başarılı seferler sonunda 1171’de Fatımîleri ortadan kaldırarak güç kazandı ve Mısır valisi oldu. Nureddin’in ölümü üzerine bağımsızlığını ilân eden Selâhaddin, Eyyubî Devleti’ni (1169 -1260/1185 -1462) kurdu ve Haçlılara karşı başarılı bir politika izledi. Ölümünden sonra toprakları, Haçlılarla barış anlaşmaları imzalayarak konumlarını korumaya çalışan hanedanlık üyeleri arasında paylaştırıldı.

Yanıt Açıklaması: Abbasîlerde süsleme örneklerine baktığımız zaman, Samarra’da somuttan soyuta ve yüzeyselden eğri kesime doğru gelişmiş üç farklı üslûpta (A, B ve C) alçı üzerine bitkisel bezemenin yaygın kullanım alanı bulduğu görülür. Samarra’daki Balkuvara Sarayı’nda (854) bu süslemelerin en çarpıcı örneklerine yer verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kervansaraylar, kervanlara yeterli ve gerekli hizmeti verebilmek için genellikle farklı işlevlerin tek yapıda toplandığı örneklerdi. Anadolu Selçuklu kervansarayları ya da Osmanlı menzil hanlarında da görüldüğü gibi, asıl amaçları ticaret ve konaklama olan bu yapılar, askeri nitelikleriyle de dikkati çekerlerdi. Bununla birlikte, Anadolu’da en erken tarihli anıtsal örnekleri Selçuklu döneminden kalan bu yapıların ana işlevi ticaret ve konaklamaydı. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Jean- François Millet gibi doğalcı ressamlar gördüklerini üslûplaştırmadan ve şematize etmeden hissettimeğe çalıştılar. Böylece anın yaşanması sırasındaki gerçeklik duygusunu vermek istediler.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da ve Beyrut’ta açılan Askeri Mühendislik okularında resim dalında yetenekli olan kimi öğrenciler Paris’e eğitim için gönderildiler. Paris’e başka alanlarda da eğitim için gönderilen öğrencilerin toplu olarak eğitim almaları için Mekteb-i Osmanî isimli bir okul kuruldu. 1860–1874 tarihleri arasında açık olan bu okulda ilk Türk ressamları olarak bilinen Şeker Ahmet Paşa ve Süleyman Seyit Efendi bulundular.

Yanıt Açıklaması: 9 ve 10. yüzyıllarda Arap coğrafyacıları tarafından hazırlanan coğrafya kitapları ihtiyaç ve güvenliği sağlama gerekliliğinden doğmuştur. Coğrafya kitaplarının hazırlanması yeni kıta keşfetme düşüncesi içermemektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Oryantalist mimari özellikler yeni bir üslûp olarak Sultan Abdülaziz döneminde İstanbul’a da gelmiş ve ilk örneklerini Beylerbeyi Sarayı’nda vermiştir. Fransız mimar ve ustalar tarafından yapılan bu işlerde Owen Jones’un Elhamra bezemeleri ve sütun başlıkları Beylerbeyi Sarayı’nda Mavi Salon’da yoğun olarak görülür. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u almasıyla beraber Osmanlı Devletinin İmparatorluk kurumsallaşmasına girdiği kabul edilir. Fatih'in bilgisi, kişiliği, eski Doğu ve Batı Roma topraklarını birleştirme isteği, kültüre verdiği önem ve oluşturmaya çalıştığı yeni imparatorluk imgesi klasik olarak adlandırılan dönemi başlatmış ve onu farklı kılmıştır.