Akdeniz Uygarlıkları Sanatı

Yanıt Açıklaması: Tüm Orta Çağ’ın en sıra dışı yapısı Iustinianos’un İstanbul’da iki Anadolulu yapı ustasına inşa ettirdiği Aya Sofya (Agia Sophia) Kilisesi’dir. 532’de çıkan ayaklanmanın ardından 5. yüzyılda yapılmış olan bazilika planlı büyük kilise yanar. İmparator bu yapıyı onartmak yerine ideolojik nedenlerle gücünü gösterebileceği yeni kiliseyi Trallesli (Aydın) Anthemios ve Miletoslu (Milet) İsodoros’a yaptırır. Aya Sofya daha önce de mimaride kullanılan kubbe örtülü ve bazilika planlı bir yapıdır. Başkent Konstantinopolis’te (İstanbul) bulunan Studios Manastırı Kilisesi, Anadolu’da tarihi bilinen en erken Ahşap Örtülü ( Helenistik) bazilikadır. Tonoz Örtülü Bazilika grubuna, Karaman Binbirkilise, 1. No.lu Bazilika girmektedir. Sekiz destekli Tip, Orta Bizans Makedonya Sülalesi Dönemi’nde (856-1056) özellikle Yunanistan ve Kıbrıs’ta tercih edilmiş bir kilise tipidir. Yapılardaki orta nefin üzerini örten kubbe, sekiz destek üzerine oturmaktadır. Kubbeye geçişler genellikle tromptur. Efes, Selçuk Ayasuluk tepesinde yer alan Aziz Ioannes Bazilikası ise Transeptli Bazilikalardandır.

Yanıt Açıklaması: Akdeniz’i bir iç deniz olarak değil, göreceli sınırları ve geniş etkileşim alanı olan bir bölge olarak görmek doğru olacaktır. Fiziksel sınırları içine doğuda Suriye, Lübnan, Filistin ve İsrail; güneyde Mısır, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas gibi Kuzey Afrika ülkeleri; kuzeybatıda Portekiz ve İspanya ile kuzeyde Sicilya ile birlikte İtalya gibi Avrupa ülkeleri ile doğu ve batı arasında köprü görevi gören Türkiye’ye kadar 14 ülke ile komşuları girmektedir.

Yanıt Açıklaması: Oryantalist resim geleneğinde Doğu olarak tanımlanan bölgeler Kuzey Afrika, Orta-Doğu ve İstanbul’dur.

Yanıt Açıklaması: Modernleşmenin genel olarak on dokuzuncu yüzyıl ortasında başlayıp, dünya düzeninin yeniden değiştiği II. Dünya Savaş’ına kadar (1945) devam ettiği varsayılır. Bundan dolayı C şıkkı yanlıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Masaccio

Yanıt Açıklaması: Akdeniz coğrafyası ve bu coğrafya da ki uygarlıkların yaratığı efsanevi imgelem dünyası her dönemde olduğu gibi modern sanatçıya da esin kaynağı olmaya devam etmiştir. Bu sanatçılardan biri de Katalan doğumlu mimar ve tasarımcı Antoni Gaudi‘dir (1850–1926). Alışılmışın dışında mimari eserler yapmış bu sanatçının işleri Barcelona kentini çılgın bir biçim ve renk cümbüşüne çevirmiştir. O¨zellikler deniz görünümlerinden etkilenen Gaudi denizin hareketliliğini, yüzeyini, dalgaların kırılmalarını, suyun akışkanlığını ve şeffaflığını, renklerin parlaklığını ve ışık altındaki kırılganlıklarını mimariye yansıtmıştır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Kübizm kendi içinde Analitik Kübizm (1910–1912) ve Sentetik Kübizm olmak üzere iki döneme ayrılır. İlkinde müzik aleti, sandalye gibi nesneler kendi içinde birçok parçaya bölünüp sonra bu parçalar tekrar bir araya getirilerek yeni bir kurgulamayla nesne yeniden oluşturulurdu. Sentetik kübizmde ise gazete, kumaş, kum, ahşap gibi değişik malzemeler, tabloya belirli biçimleri yansıtmak için eklenmekte böylece resimsel olmayan malzemeler tablonun içindeki kimi yüzeysel dokuları oluşturmak için kullanılmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Picasso, Kübizm akımının öncülerindendir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Böylece İstanbul’da ve Beyrut’ta açılan Askeri Mühendislik okularında resim dalında yetenekli olan kimi öğrenciler Paris’e eğitim için gönderildiler. Paris’e başka alanlarda da eğitim için gönderilen öğrencilerin toplu olarak eğitim almaları için Mekteb-i Osmanî isimli bir okul kuruldu. 1860–1874 tarihleri arasında açık olan bu okulda ilk Türk ressamları olarak bilinen Şeker Ahmet Paşa ve Süleyman Seyit Efendi bulundular. Buna göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Doğu topraklarında ortaya çıkan Hristiyanlık, 1. yüzyıl boyunca yoksul ve ezilmiş insanların arasında yayılım göstermiştir. Doğu Akdeniz’in Suriye, Filistin ve Anadolu havzasındaki kentlerde Aziz Paulus ile yaygınlaşmaya başlayan bu yeni inanç 2. yüzyılın sonunda kentlerin alt orta sınıf insanları, zanaatkârları, askerleri arasına nüfuz etmiştir. İlerleyen dönemlerde Anadolu, Avrupa ve Batı Akdeniz’de hızla yayılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ressam Gentille Bellini tarafından yapılan portresi bugün National Gallery (İngiltere) de bulunmaktadır. Bellini'nin yaptığı portrelerden sonra Sinan Bey de Fatih'in bir portresini yapmış, öğrencisi Şiblizade Ahmed ise Fatih'in gül koklarkenki ünlü portresini yapmıştır. Ayrıca Bellini'nin yeni sarayın (Topkapı Sarayı) duvarlarını freskler ile bezediği de bilinmektedir. Doğru seçenek D' dir.

Yanıt Açıklaması: İslâm ülkelerinin sanat ürünlerine baktığımızda ‘birlik’ ve ‘bütünlük’ten çok ‘farklılık’ ve ‘çok yönlülük’ dikkatimizi çeker. Bu nedenle de dinden kaynaklanan tekil bir adlandırma tümüyle sakıncalıdır, çok zengin bir sanat ve kültür dağarcığına sahip İslâmiyet’in yayıldığı bölgeler yaşantılar ve gelenekleri göz ardı edilmemelidir.

Yanıt Açıklaması: İlk anıtsal İslâm yapısı olan Kubbetü’s-Sahra 691’de Kudüs’te yapılmıştır. Sekizgen planlı ve büyük bir kubbeyle örtülü yapı mimari özellikleriyle, her ikisi de Kudüs’te bulunan Hz.İsa için yapılmış Kenisetü’l-Kıyamet (Kutsal Mezar) ve Kubbetü’s-Suud (Göğe Yükseliş) kiliseleri gibi Bizans dönemine ait anıtsal yapılardan etkilendi. Mirac olarak bilinen Peygamber’in göğe yükseldiği mucizevî gece yolculuğunun yapının ortasındaki kayadan başladığına inanılır. Kubbetü’s Sahra’nın iç mekânındaki ilginç bitkisel bezemelerde özellikle Sasani ve Bizans sanatı etkileri görülür.

Yanıt Açıklaması: 532’de çıkan ayaklanmanın ardından 5. yüzyılda yapılmış olan bazilika planlı büyük kilise yanar. İmparator Iustinianos bu yapıyı onartmak yerine ideolojik nedenlerle gücünü gösterebileceği yeni kiliseyi Trallesli (Aydın) Anthemios ve Miletoslu (Milet) İsodoros’a yaptırır. Aya Sofya daha önce de mimaride kullanılan kubbe örtülü ve bazilika planlı bir yapıdır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Batı dünyasında Averroes olarak bilinen Kurtubalı Arap hekim, filozof ve matematikçi İbn Rüşd’dür. Aristoteles’in savunucusu olan ve onu Orta Çağ Batı dünyasına tanıtan İbn Rüşd, gelenekçi İslâm düşüncesiyle çatışmıştır. Dünyanın ezeli ve ebedi varlığı öğretisi Batı dünyasına Latin Averroizmi olarak ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Doğu topraklarında ortaya çıkan Hristiyanlık, 1. yüzyıl boyunca yoksul ve ezilmiş insanların arasında yayılım göstermiştir. Doğu Akdeniz’in Suriye, Filistin ve Anadolu havzasındaki kentlerde Aziz Paulus ile yaygınlaşmaya başlayan bu yeni inanç 2. yüzyılın sonunda kentlerin alt orta sınıf insanları, zanaatkârları, askerleri arasına nüfuz etmiştir. 4. yüzyılın Akdeniz’inde kilise artık kuram olarak yadsınamayacak bir güç ve etkiye sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da günümüze gelebilen en erken tarihli kervansaraylar Selçuklu dönemine aittir.

Yanıt Açıklaması: Fütürizm (Italyanca Futurismo), İtalyan şair ve editör Filippo Tommaso Marinetti’nin Paris’te yayınlanan Le Figaro gazetesinde 20 Şubat 1909 günü yayınladığı bir manifesto ile başladı. Böylece ilk kez bir sanat eleştirmeninin tanımlaması ile değil ama edebiyat ve güzel sanatlar alanında bir grubun sanatsal etkinlikleri ile yapmak istediklerini herkese ilan etmesiyle bir akım tanımlanmış oldu. Bu akım aslında dönemin teknolojik gelişmesini yücelten, makinanın gücüne neredeyse tapan, modern yaşamın hızını ve enerjisini ön plana çıkaran, sürekli değişimi destekleyen bir bildiriydi. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Endülüs Emevilerinin en güçlü hükümdarı olan ve halife unvanını alan III. Abdurrahman zamanında (929–961) Kurtuba en parlak dönemlerinden birini yaşadı. III. Abdurrahman, Kurtuba yakınındaki ünlü Medinetü’z-Zehra Saray Kenti’ni inşa ettirdi ve bir süre sonra başkenti oraya taşıdı. Surlarla kuşatılmış kentin yapıları kademeli olarak yerleştirilmişti: üst kesimde saray, orta bölümde bahçeler, alt kesimde devlet adamlarının evleri ile cami. Saray-kent, Kuzey Afrika ve Endülüs’te egemen olan Muvahhidler (1130 -1269) tarafından yıkılmıştır.

Yanıt Açıklaması: En büyük gelişmeler Halife el-Me’mûn döneminde (813–833) yaşandı. El-Me’mûn’un rasyonalist Mutezile okulunun görüşlerini resmi öğreti haline getirmesi felsefede çığır açtı, Antik Çağ düşüncesine ilgi arttı. Halife Bağdat’ta kütüphane, tercüme merkezi ve okul içeren Beytü’l-Hikme’yi (Bilgelik Evi) kurdu.