Akdeniz Uygarlıkları Sanatı

Yanıt Açıklaması: Etrüskler döneminde Chigu kentinde ele geçen ve M.Ö 570-560’lara tarihlenen François vazosu, en alt kuşakta sıralanmış grifonlarıyla doğunun etkisini yansıtır. Ancak Arkaik dönemde mitolojik ve günlük hayattan konular vazo resimlerinin ana konusu haline gelir. Nitekim bu vazoda da üst kuşaklarda Yunanlı Kahraman Akhilleus(Aşil)’in, hayatından sahneler betimlenir.

Yanıt Açıklaması: 15. yüzyılın Doğu dünyasında İnbi Haldun, 20. yüzyılın Batı dünyasında ise Mcneill, tarih bilimine katkıları olan kimseler olsalar da Akdeniz dünyasının kavramlaştırmasıyla ilgili temel kaynakları Pirenne, Braudel ve Goitein vermişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Başlı başına bir sanat ekolü olarak görülebilecek olan Franko-Kantabrik sanatta gerçekçilik en temel özellik olarak göze çarpmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hitit Sanatı, köklü Anadolu kültürünün Suriye, Mezopotamya ve hatta bir dereceye kadar Mısır etkileriyle, yeni bir sentezi olarak kabul edilir. Çömlekçilikte, taş oyuntu sanatında, maden döküm, heykeltıraşlık ürünlerinde ve yine madenden üretilmiş hayvan biçimli kaplarda, fildişinden üretilmiş nesnelerde ve mühürcülükte Hitit kültürüne özgü özellikler hemen kendini gösterir. Lidyalılar ilk parayı icat etmişler; aynı zamanda maden işlemeciliği ve kuyumculuk alanlarında da ilerlemişlerdir. Seramik, çömlekçilik, heykel, taş ve mermer işçiliği, mimari Lidya sanatının başlıca dikkat çeken özellikleridir. Büyük su kanalları, suni göller yapan, araziyi sulamada ve bataklıkları kurutmada büyük başarı elde eden Urartular ise, bütün bu özelliklerini Asurlular’ın bırakmış oldukları belgelerde doğrulamaktadır. Urartulardan günümüze çok sayıda kale, kent, su bendi, su kanalı, kara yolu ve kaya anıtı kalmıştır. Urartuların mimaride kullandıkları en önemli malzeme taştır. Friglerin başkenti Gordion’da Tümülüs MM olarak bilinen büyük tümülüste ele geçen cenaze merasimi ile ilgili iki adet masa şimşir, ardıç, ceviz, meşe, sedir ve çam ağaçlarının kullanıldığını gösterir. Gordion ahşap oymacılarının uyguladıkları kesme ve kakma tekniklerine bakıldığında Siberya’ya ve Etrurya (İtalya) uzanan toprakların etkilerini taşıdığı gözlenir.

Yanıt Açıklaması: Doğu Akdeniz'in büyük Akdenize açılan kapısı konumunda bulunan Sicilya-Malta-Tunus çizgisi jeostratejik konumundan dolayı zaman zaman Orta Akdeniz olarak adlandırılmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Helenistik dönemde yeni kurulan kentlerin hepsi ızgara planlıdırlar ve bir Helen kentinde olması gereken bina tipleri olan tapınak, agora, gymnasion ve tiyatrolara sahiptirler. Bu Helenistik kent yapısı ve yaşattıkları Helen kültürle bulundukları yabancı topraklarda birer Helen mikrokosmosu (küçük dünya) yaratırlar. Büyük Yunanlı düşünür Aristoteles (Politika 2.8) bize Miletli Hippadamos’un kentleri kesmeyi keşfettiğini söyler. Bu, M.Ö. 5. yüzyılda Milet’te yaşayan Hippadomos’un ızgara planı Milet’te uyguladığı şeklinde yorumlanmış ve hatta ızgara plana Hippadamos planı denir olmuştur. Doğru cevap e'dir.

Yanıt Açıklaması: Yunan anakarasının hemen batısında gemi yapımında kullanılacak kerestenin sağlandığı ormanlar açısından zengin bir ada olan Euboia’nın ticaret için Akdeniz’e açılan ilk bölge olması hiç de şaşırtıcı değildir.

Yanıt Açıklaması: M.Ö. 9 yüzyıldan M.S. 4. yüzyıla kadarki dönemde Fenike, Yunan ve Roma uygarlıklarını uzananlar olarak nitelendirebiliriz. Yoğuranlar ise Etrüsk ve Anadolu Uygarlıkları olabilir. Fenike ve Yunan uygarlıkları kendi topraklarında bulunmayan hammaddelere ulaşmak arzusuyla Akdeniz’e yayılmışlar, Romalılar ise daha çok askeri ve sömürgeci bir yaklaşımla Akdeniz’i iç deniz haline getirmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Roma çağı haritaları aslında birer yollar haritası (itinereria) olma özelliğini taşır.  Bu yollar ve haritalar sayesinde Romalılar denize de kendilerinden önceki bütün uygarlıklardan daha çok egemen olmuşlardı. Bu yüzden Romalılar Akdeniz’den özgüvenle Bizim Deniz (mare nostrum) diye söz edebilmişlerdir.  Braudel’in deyişiyle, Roma’nın Akdeniz’e vurduğu “kilit” işte böyle bir kilitti. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Troia Krallığı, Kuzeybatı Anadolu’da Çanakkale’nin 25. km. güneyinde yer almaktadır. Hitit metinlerinde Wilusa diye geçmektedir. Lascaux, Chauvet, Altamira ve Gabillou dünyadaki en eski mağara sanatını veren mağaralardır. Bu ilk sanat ekolü ise Franko-Kantabrik Sanat olarak adlandırılmıştır. Bölgesel farklılıkların bulunmasına karşın bu sanatın etkileri; Avusturya, İsviçre, İtalya, Çekoslovakya’ya kadar uzanmaktadır. Kuzeye doğru bazı sanat izleri Belçika, Almanya ve İngiltere’de de kendini gösterir.

Yanıt Açıklaması: Büyük Yunanlı düşünür Aristoteles (Politika 2.8) bize Miletli Hippadamos’un kentleri kesmeyi keşfettiğini söyler. Bu, M.Ö. 5. yüzyılda Milet’te yaşayan Hippadomos’un ızgara planı Milet’te uyguladığı şeklinde yorumlanmış ve hatta ızgara plana Hippadamos planı denir olmuştur. İyonya ayaklanması sonucu Persler tarafından tamamen yakılıp yıkılan Milet, M.Ö. 479’da Platea savaşında Perslerin yenilgisi sonucu baştan inşa edilmiş ve ızgara plan bu yeniden inşa sürecinin bir parçası olmuştur. Önemli bir ticaret kenti olan Milet’in agorası kentin en önemli yapısıdır. Alışveriş, politika, din, eğitim ve hukuk gibi kentin faaliyetlerinin yürütüldüğü agora, genelde açık bir alan ve onu çevreleyen yapılardan oluşur. Kent meclisinin toplandığı bouleterion, gençlerin eğitildiği gymnasion, Athena Tapınağı ve altlarında dükkânların ve mahkemelerin barındığı stoalar Helenistik ve Roma döneminde bu agorayı daha tanımlı hale getirmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: M.Ö. 1. binle birlikte Anadolu’da ve Mezopotamya’da orta büyüklükte krallıklar oluşur. Bu yeni güçler başlıca; Doğu Anadolu’da Urartu Krallığı, güney komşusu Yeni Asur ve Yeni Babil Krallığı, Kapadokya bölgesinde Tabal Küçük Krallık Federasyonu, Orta Anadolu’da Frig ve onun batı komşusu olan Lidya Krallıklarıdır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Fenikeliler Anadolu uygarlıkları arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Birçok dönemde ve sanat yapıtında olduğu gibi, Miken seramik örnekleri de Geç Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun toplumu ve ekonomik düzeyleri hakkında bilgi verir. Bu bağlamda, sanat yapıtları tarihi gelişmelerin izlenmesi ve anlaşılması açısından önemli bilgiler içermektedir.

Yanıt Açıklaması: İtalya ve Yunanistan her iki kıyısı Akdeniz’de olan ve kuzey-güney ekseninde uzanan iki ülkedir.

Yanıt Açıklaması: Erken Yunan sanatını anlatmak için Realist sıfatı uygun değildir.

Yanıt Açıklaması: Dorlion İç Anadolu yerleşim bölgesidir. Doğru cevap b'dir.

Yanıt Açıklaması: Kıta Yunanistan’da başlangıçta Akhalıların topraklarında üretilen ve adını Mikenai kentinden alan Miken seramikleri Batı Anadolu yerleşimlerinin tarihlendirmesi için önemlidir. İç bölgelerde yayılımı, yerel taklitlerinin yapılması, Milet gibi Miken yerleşimi olan bir merkezde bulunan fırınlar ve bu bölgeden Batı Anadolu’nun farklı bölgelerine ihracı kronolojik olarak tarihlemelere yardım eder. Doğru cevap a'dır.

Yanıt Açıklaması: M.Ö. 9. Yüzyıldan M.S. 4. Yüzyıla kadarki dönemde yoğruranlar uygarlıkları Etrüsk ve Anadolu uygarlıklarıdır.

Yanıt Açıklaması: Etrüsk uygarlığı M.Ö. 8. ve 7. yüzyıllarda Batı Akdeniz’de ortaya çıkmıştır. Ancak, etnik olarak ortaya çıkışları, bu tarihlerin daha öncesine dayandırılan savlar içerse de kanıtlanmış değildir. Örneğin, Yunan tarihçi Herodot, M.Ö. 5. yüzyılda, her ne kadar Etrüsklerin kökenini Lydia (Lidya)’dan gelen göçmenlere bağlasa da bu iddianın hiçbir kanıtlanabilir tarafı yoktur.