Mitoloji ve Din

Yanıt Açıklaması: Zalpa Kenti Öyküsü (Bir Yılda Otuz Çocuk Doğuran Kaneş Kraliçesi); “Kaneş kraliçesi bir yılda otuz erkek çocuk doğurur ve kendi kendine: ‘doğurduklarının ne kalabalık bir şey’ olduğunu fısıldar. Sonra bir sepeti kalafatlayarak çocuklarını bu sepete koyup onları nehre bırakır. Nehir, çocukları Zalpuwa kentindeki denize sürükler ve tanrılar çocukları besler, büyütür. Appu ve İki Oğlu; “Şudul kentinde yaşayan Appu, çok zengin biri idi ve onun çok sayıda sığır, koyun sürüleri ile hububatın harmanlandıktan sonra yığıldığı gibi gümüşü, altını ve lapulazuli taşı vardı. O, hiçbir şeye ihtiyaç duymuyordu ama çocuğu olmuyordu. Avcı Keşşi ve Karısı; Hurrice olan Avcı Keşşi masalının, Hititçe ve Hurrice fragmanları yanında Amarna (Mısır)’da Akadca nüshaları da ele geçmiştir. Bu masalın özeti şöyledi. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Eski İran’da da ateş kültü önem arz eder. İran Mecusiliği ateş kültünün üstünde yükseliyordu. Eski İran’da ateşgede olarak adlandırılan tapınaklar vardı. Burada ateş söndürülmeden sürekli yanmaktaydı. Ateş, İran dini inancında çok önemli bir yeri olan Ahuramazda’nın nuru olarak kabul edilmiştir. Zerdüşt’ün dini prensiplerindeki Ahiret inancında kötüler ateşle cezalandırılacaklardır. Sasaniler döneminde de ateş İran milli birliğinin sembolü olarak düşünülmüştür. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Ereş.Ki.GAl Fırtına Tanrısı Teşup’un annesi, Hepat eşi, İnara kızıdır. Takitiş ise Hepat’ın hizmetkarıdır. Şauşga bir arslan üzerinde kanatlı bir kadın formunda betimlenmiş olup, Teşup’un kız kardeşidir. Ninive şehri ile ilgili olarak geçen bu tanrıça, Kenan mitindeki Baal’ın kız kardeşi Anat-Aştarte ile aynı görevlere sahiptir. İlk defa III. Ur Sülalesi döneminde görülen bu tanrıça MÖ. 8.yüzyılın sonuna kadar işlevini sürdürmüştür. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Antik Yunancada söz, öykü anlamına gelen mit (mythos), ilk veya ilkel insan topluluklarının, evreni, yeryüzünü ve tabiat olaylarını kişileştirerek yorumlama veya henüz sırrını çözemedikleri hayat ile ilgili her türlü sorunu kendileri için anlamlı olacak biçimde açıklama gereksiniminden doğmuş öykülerdir. Eski Yunan dünyasında ustalık ya da kabiliyet, arete (erdem) kelimesiyle ifade edilmekteydi. Eski Yunan dünyasında vahy bilgisi yoktur. Bol miktarda mantike (esinlenme) vardır. Bunu daha sonraları en çok Sokrates’te görmekteyiz. Hesiodos’un kozmoloji ve doğa anlayışında temel kavram, khaostur. Bundan diğer maddeler zaman içinde çıkarak düzenli ve güzel evren, kosmos meydana gelmiştir. Theoria, yani tefekkürün ikinci anlamı, bununla ilişkili olarak, gezmektir. Bilgelik, geniş bir hayat tecrübesi içinde gezmeyi gerektirir. Eski Yunan dünyasında bu işin piri, Ksenophanes’ti.

Yanıt Açıklaması: İnanna/İştar Sumer tanrıçası olup, göğün hanımefendisi unvanı vardır. Fara tanrı listelerinde An ve Enlil’den sonra, Enki’den önce gelmektedir. Bu tanrıça daha çok aşk ve savaşla ilgili gözükmektedir. III. binyılın ortalarına ait Kiş kral yazıtlarında geçmektedir. Nanna ay tanrısı olup, onun kızı tanrıça İnanna ve oğlu güneş tanrısı UTU’dur.

Yanıt Açıklaması: Geçmiş toplumlarda kutsallık atfedilen ve insanların onlardan türediği kabul edilen hayvan, ağaç, rüzgar gibi tabiat unsurlarına dayandırılan kutsiyet unsurlarına totem veya ongun denilmektedir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Enlil’in anlamı yeryüzünün beyidir. Enkidu’nun anlamı güzel yerin efendisidir. Ea, suyun evidir. An, göğün kralıdır.

Yanıt Açıklaması: Gılgamış. Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Protagoras, devlet bilgisinin tanrı soylu belirli bir sınıfa ait değil, tüm vatandaşlarda bulunması gerektiğini belirterek, demokratik bir politika anlayışını dile getirmekte ve yeni dönemin siyasal, toplumsal anlayışını yansıtmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Aranzah (Dicle Nehri), Anu ve Kumarbi’nin çocuğu, Fırtına Tanrısı ve Taşmişu’nun erkek kardeşidir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu kapsamda XIX. yüzyılın son çeyreğinde, A. H. Layard ve H. Rassam’ın, Asur kralı Asurbanipal’e ait olduğu anlaşılacak yirmi beş binin üzerinde çiviyazılı kil tabletlerin olduğu bir kütüphaneyi, Ninive’de keşfetti.

Yanıt Açıklaması: Taşla ilgili en çok karşılaşılan kültlerden birisi ‘Yada taşı’dır (Yağmur taşı). Yada taşı, yağmur yağdırmak, kar yağdırmak, yangın söndürmek ve rüzgar estirmek amacıyla gerçekleştirilen bir tür kamlık olarak ifade edilmiştir. Bu taşa, aynı zamanda, Yağmur boncuğu da dendiği olmuştur. Aynı taşın insanları şimşek ve yıldırımlara karşı kuruduğuna inanılmıştır. Doğru yanıt C’dir

Yanıt Açıklaması: Mitik dünya görüşünü konu alan bilgi alanları: Theos, tanrı bilgisi; Kozmos, evren bilgisi; Mythos, mit bilgisi; Physis, doğa bilgisi; Bios, hayat bilgisi; Astron, yıldız bilgisi; Geo, yer bilgisi; Antropos, insan bilgisidir

Yanıt Açıklaması: Hatti (Anadolu) Kökenli Mitler Anadolu’nun yerli halkı olan Hattilerin mitleri Hititler tarafından Hititçeye adapte edilmiştir. Diğer yabancı kökenli mitlerden daha basit bir yapı gösteren ve ritüel temsillerin sözlü olarak müzik eşliğinde icra edilmesiyle oluşmuştur. Bu grup içine dâhil ettiğimiz efsaneler: A- İlluyanka Efsanesi B- Deniz’in Kızı ve Telipinu C- Kamruşepa D- Fırtına Tanrısı’nın Müthiş Bir Şekilde Gürlemesi (Gökyüzünden Düşen Ay) E- Ebedi Olan İnsan Ruhunun Yolculuğu

Yanıt Açıklaması: Sumerler Aşağı Mezopotamya’ya MS değil MÖ IV. binyılın ortalarında gelmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Herbert Spencer, “Her şey bizim bilgimizin üstüne çıkan bir kudretin tezahürü” olarak ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Mitik inançlar, antroposentrik, yani insanmerkezli ve çok tanrılı bir yapı sergilerken, ilahi dinler tanrı merkezli, yani teosentrik’tir ve tek tanrılı bir yapı sergiler. Farklı ifade ve vurgulara sahip olsalar da, ilahi dinler, evreni ve içindeki varlıkları eşi ve benzeri olmayan tek bir Tanrı’nın yarattığını savunur.

Yanıt Açıklaması: Efsaneler kutsal olduğu kadar seküler unsurları da ihtiva etmektedir. Efsanelerin mitolojilere göre daha gerçekçi olabilecekleri kabul edilir. Mitlerdeki fantastik unsurların miktarı efsanelerde mevcut değildir. Efsaneler büyük oranda cemiyeti konu edinmiştir. Dolayısıyla sosyolojik boyutları daha ağırlıklıdır. Bu bilgilere bağlı olarak “efsanedeki fantastik unsurların miktarı mitlerde mevcut değildir” bilgisi yanlış bir ifadedir ve doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: “Totem” ve “ongun” kelimelerinden birinin diğerinin yerine kullanıldığı görülmüştür. Geçmiş toplumlarda kutsallık atfedilen ve insanların onlardan türediği kabul edilen hayvan, ağaç, rüzgar gibi tabiat unsurlarına dayandırılan kutsiyet unsurlarına totem veya ongun adı verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kubaba