Mitoloji ve Din

Yanıt Açıklaması: Rişama : Gün doğmadan dini törenlerden önce yapılan abdeste benzer temizliktir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türk mit ve destanlarında “Gök Tanrı-Kök Tengri, Ürüng Ayıı Toyon, Kayra Han ve Ülgen” karşımıza en çok çıkan isimlerdir.

Yanıt Açıklaması: Yunan mitolojisi içinde Zeus baş tanrıdır. Egemenliği sadece kendi gücüyle ama daha önceki tanrılardan da yardım alarak elde ettiği için Kronosoğlu saltanat gücünü görev ve onur dağıtımıyla gösterdi. Zeus titanları yenmişti ama çocuklarının yenilgisine dayanamayan Gaia, Tartaros ile birleşip başında yüz yılan bulunan Typhon’u doğurdu ve onu Zeus’a karşı kışkırttı. Zeus onu da yenerek Olympos’ta egemenliğini sağlamlaştırdı. Kardeşleri ile evreni paylaşarak Olymposlu tanrılar kuşağını oluşturdu. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Muhammed başından geçenleri eşi Hz. Hatice’ye anlattı. Hz. Hatice O’na iman ederek ilk Müslümanlardan oldu. Ardından Hz. Ali, Hz. Ebu Bekir ve Zeyd bin Harise İslamiyet’e girdi, İslam hızla yayılmaya başladı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: I. A. Hudyakov’un derlediği bir Yakut mitinde: “Dünyamız, Yakutlarca sekiz köşeli imiş - Yerin ortası ise sarı göbekli imiş - Dünyanın göbeğinde bir de ağaç var imiş - Bu ağaç büyük imiş göklere çıkar imiş - …” ifadeleri yer almaktadır. Bu ifadelerin yakın benzerleri Yakutların Er Sogotoh mit-destanında da görülmektedir. Yakut Türkleri’nin Er-Sogotoh Destanı’nda “İlk insan nereden geldiğini, ona bu canı kimin verdiğini merak eder ve herşeyin anası sayılan Ağaç Hakan’a annesinin ve babasının kim oduğunu sorar. Ağaç dile gelir ve bütün soyunu, babasının Gök Tanrısı ErToyon, annesinin ise onun karısı Kübey Hatun olduğunu ve gökte doğduğunu söyler. Anne ve babası bir gün onu kolunun altına bir tulum Hayat Suyu vererek yere göndermiş”. Er Sogotoh Destanı’nın başka bir bölümünde ise “yanlızlıktan sıkılan ilk insan Er Sogotoh Ağaca yanaşarak onunla“Ey benim saygı değer, güzel, yüce Tanrıçem, Bana hayatı veren, ey benim büyük annem, varlığım, neyim varsa hep senininle dolmuştur, dünyadaki varlıklar hep senden doğmuştur” diye konuşur. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Eski Türklerde ilkbaharda ve yazın ölen kimselerin sonbaharda, kışın ölen kimselerin ise ilkbaharda gömüldüklerini ve “Yuğ” adı verilen büyük törenlerle gömüldükleri bilinmektedir. Bu törenlerde kurban olarak kesilen atların derileri sırıklara geçirilerek asılırdı. Ölüye ceket giydirirler, kuşağını kuşandırır, yayını yanına korlar; eline dolu tahta kadeh tutturup önüne de nebiz dolu bir tahta kap korlardı. Bütün mal ve eşyasını bu eve-çukura doldurup ölüyü buraya oturturlardı. Sonra çukurun üzerine topraktan kubbe gibi döşeme yaparlar, atlarından servetine göre yüz yahut iki yüz at yahut bir baş at keserler, etlerini yerlerdi. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Türk mitolojisinde aracı ruh olarak kabul edilen Yayık, Ülgen’in bir parçası sayılmaktadır. İnsanları kötülüklerden koruması ve tüm canlılara hayat vermesi için Ülgen tarafından yeryüzüne gönderilmiş olup insanların arasında yaşadığına inanılmaktadır. O, dualarla yüceltilen, insanlar ile Ülgen arasında aracılık yapan bir ruhtur. Yayık olmadan kamların göklere çıkamayacaklarına inanılır. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Hesiodos’a göre evrenin başlangıcı karışıklık, belirsizlik ve sonsuz boşluk anlamına gelen Khaos’tu. Khaos’tan yerküre ya da Toprak (Gaia ya da Ge) doğdu, Gaia Khaos’un aksine belirsiz bir boşluk olmayıp, biçimi vardı. Gaia yani Toprak / Yerküre üzerinde tanrılar, insanlar ve hayvanlar güvenle yürüyebilirlerdi. Gaia cinsel birleşme olmaksızın gökyüzünü (Ouranos), kendisini tümüyle kucaklayabilsin diye dağları ve en sonunda da denizi (Pontos) doğuran birincil varlıktır. Bu varlıkarı kendi kendine üreme yani Parthenogenesis yoluyla doğurmuştur.

Yanıt Açıklaması: Buda’dan çok sonraları, içinde ibadethanenin, misafirhanenin, toplantı salonlarının bulunduğu bir tür külliye görevi olan viharalarda da toplu ibadetler gerçekleştirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türk kültüründeki din olgusu Avrupalı ve Rus araştırmacıların köken itibariyle Avrupalı olan tanımlamalarla Totemizm(Ongunculuk) ve Şamanizm (Kamlık) şeklinde isimlendirilmiştir. İlkel kabilelerde görülen Totemcilik, genel mahiyeti bakımından Türkler arasında görülmemektedir. Türklerin, tarihi süreç içerisinde Kamlık inancı dışında, Doktriner (öğreti) ve Semavî (Göksel) dinler olarak, Budizm, Taoizm, Maniheizim, Mazdeizm, Zerdüştilik, Hristiyanlık (Nesturilik), Yahudilik veİslamiyet gibi dinleri benimsedikleri bilinmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Güneş, eski Türk inançlarında koruyucu ruh özelliğiyle her zaman ilk sırada yer almıştır. Kutsal sayılan ay ve yıldızlar ise, gökyüzünün ikinci sırayı alan önemli unsurlarındandır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Hinduizm adı batılı araştırmacılar tarafından ‘Yerlilerin Dini’ anlamında kullanılmıştır. İslam Coğrafyasında bu dine din adamlarının isimlerine atfen ‘ Brahmanizm ’ denilmiştir. Hinduizm’de Dharma denen bir kavram vardır. Dharma; Kozmik düzen, kanun, şeriat, tutulan yol anlamlarına gelir. Hindular da bundan hareketle kendi dinlerine ‘Sanatana Dharma’, yani ‘Tanrı Brahma tarafından oluşturulan ebedi kozmik düzen’ derler. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kykloplar alınlarının ortasında yuvarlak tek gözleri olan ve çok büyük fiziksel güce sahip olan varlıklardır. Adları Brontes (Gök Gürültüsü), Steropes (Yıldırım) ve Arges (Şimşek)’tir. Zeus Kykloplarla Hekatonkheir’leri Ouronos’un kapattığı yeraltından kurtarır, buna karşılık Kykloplar Zeus’a gök gürültüsü, şimşek ve yıldırımı bağışlar. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Türk kültüründe ölmüş veya yaşlı büyüklere saygıyı esas alan “atalar kültü” geçmişten günümüze önemini korumaktadır. Ölmüş ataların ruhlarına kurban kesme ve yaşayan büyüklere hediyeler sunma bu inanmanın uygulamalarıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Demeter: Kronos ile Rheia’nın kızı olan Demeter toprak ve bereket tanrıçasıdır. Homeros’un destanlarında güzel saçlı kraliçe, güzel örgülü Demeter diye anılır. Ekinleri ve özellikle buğdayı simgeler. Demeter ile ilgili tek efsane mevsimleri simgeleyen bir efsanedir.

Yanıt Açıklaması: Gılgamış Destanı Türklere ait milli bir destan değildir.

Yanıt Açıklaması: Cayinizm’in doktrininde hedef Hinduizm’deki reenkarnasyon (yeniden doğuş) anlayışından kurtulmaktır. Bunun için zahidane yaşayış öne çıkarılmış, çilekeş bir hayat tarzı benimsenmiştir. Bu doğrultuda Ahimsa denen ve herkesin ulaşmayı hedeflediği bir kavram gelişmiştir. Ahimsa: Tüm canlılara karşı nazik davranılmasını ve şiddet uygulanmamasını benimseyen anlayıştır. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Mitik inançlar, antroposentrik, yani insanmerkezli ve çok tanrılı bir yapı sergilerken, ilahi dinler tanrı merkezli, yani teosentrik’tir ve tek tanrılı bir yapı sergiler. Farklı ifade ve vurgulara sahip olsalar da, ilahi dinler, evreni ve içindeki varlıkları eşi ve benzeri olmayan tek bir Tanrı’nın yarattığını savunur. Tanrı, insanlığa doğru yolu gösteren mesajlarını melekleri aracılığıyla insanlar arasından seçilen peygamberlere vahiyle, peygamberler de kutsal kitaplar halinde onu insanlığa bildirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Altay Türklerinde “Umay- Umay Ana”, Yakut Türklerinde “Ayıısıt-Ayzıt Hatun”, “doğum Tanrıçası”, “aile, evlilik ve neslin devamının koruyucu tanrısı” olarak bilinen kutsal ruhlardandır. Bu ruha özel tören yapılır. Bu törene “Ayıısıt töreni” denir.

Yanıt Açıklaması: Konfüçyanizm MÖ 6. yüzyılda Çinli bir filozof Konfüçyüs (Kung Fu Tzu) (MÖ 551-479) tarafından kurulmuş bir dindir. Çin milli dinleri arasındadır. Çin, Kore, Japonya ve Vietnam bölgesinde insanlar tek bir inanca inanmamaktadırlar. Tarihsel geçmişi ve kültürel birikimi en zengin olan toplumlardan birisi olmasına rağmen Çin, Konfüçyüs’ün ortaya çıktığı dönemlerde sosyal ve kültürel sıkıntılar içerisindedir. Çinli filozof, bu sıkıntılara çözüm arayışını geçmişte olduğu gibi atalara saygının hakim olduğu, geleneğin ön plana çıkarıldığı bir yaşamın kurulması gerektiği düşüncesi ile ilkelerini ve felsefesini yönetime ve topluma aktarmış, bu ilkeler zamanla din halini almıştır.