Mitoloji ve Din

Yanıt Açıklaması: Ay tanrısı Nanna, Ur şehriyle alakalı olup, aynı zamanda ayın sembolik rakamı 30’dur. Nanna, Fara’da bulunan Eski Sumer tanrı listelerinde geçmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hitit mitolojisinde çivi yazılı metin ciltlerinde altı yüzün üzerinde tanrı ismi ortaya çıkarılmıştır. Bunlar Mezopotamya, Hatti, Hurri, Luwi ve Pala orijinli tanrı ve tanrıçalardır. Grek ise Yunanlılara ait anlamında olup Hititler Yunanlıları etkilemiştir. Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Sumer koruyucu tanrı veya demonu olup, arabulucu rolü oynamaktadır.Er Hanedan Devri Lagaş panteonundan tanınır.Bu tanrının kültü Eski Babil döneminde popülerdir.Silindir mühürler üzerinde tasvir edilmiştir.Bu tarihten itibaren Lamassu genelde kuvvet verici koruyucu bir terim olmuştur.Asur’da şedu ve Lamassu olarak bilinen tapınaklar ve saray tören geçit yollarının yanında dev gibi insan başlı boğa veya aslanlar vardır.Bunların söz konusu binaları kötülüklerden koruduklarına inanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Nisaba:Gudea’ya göre o, Ningirsu ve Nanşe’nin kız kardeşidir. Sumerce NAGA işaretiyle ve hububat çeşitlerinin farklı türlerinin determinatifiyle yazılır. İkonoğrafik sembolü mısır başağıdır.

Yanıt Açıklaması: Grekçe myth “masal, öykü, hikâye, efsane” ve logos “söz” kelimelerinin birleştirilmesinden türetilmiş mitoloji , insan düşgücünün bir ürünüdür. Mitler bir ülkeden diğer bir ülkeye yayılmış ya da diğer halkların benzer olaylarla karşılaşması üzerine, düşgüçlerinin öteki uluslardan bağımsız olarak işlemesinin bir ürünü olarak doğmuş olmalıdır. Bundan dolayı olmalıdır ki, tarihçi Herodot miti, “ tarihi değeri olmayan, uydurma güvenilmez masallar ” ve Ploton da “ gerçeklerle ilgisi olmayan uydurma, boş ve gülünç hikâyeler ” olarak değerlendirirler. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Hitit mitolojisinin beslendiği kaynaklardan diğeri de Mezopotamya kökenli efsanelerdir. Bu efsaneler içinde en önemlisi Gılgamış destanıdır. Sumer, Babil ve Hurri kültüründe görülen efsanenin Hititçe nüshası, Enkidu’nun öldürülmesini konu edinmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Amerikan antropolog Clifford J. Geertz’e göre, din, bir anlam dünyası sunar. Geertz, dinin insanın hayatını nasıl sürdüreceğine, yaşayacağına dair bir model sunduğunu söyler. Bu açıdan din bireylere gündelik hayatı nasıl sürdürmesi gerektiğini gösterir. Peygamberlerin ve din ulularının söz, fiil ve eylemlerini örnek almak suretiyle, insanlara model hayat tarzları önerir. Hristiyanlık’ta gelenek, İslam’da hadis-i şerif, kutsal kitaplardan sonra ikinci kaynak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Utnapiştim de ona boş yere yorulduğunu çünkü Tufandan insanları kurtardığı için tanrıların ölümsüzlüğü yalnızca kendisine ve eşine verdiklerini ve başkasına vermeyeceklerini söyleyip Tufan olayını anlatıyor. Sumerlerin inancında yer eden büyük tanrılar toplanarak bir Tufan yapmayı planlıyorlar. Bunu haber alan insanların yardımcısı bilge tanrı Enki Utnapiştime duvarın arkasından seslenerek, malını mülkünü sat hemen bir gemi yap, gemiye canlılardan birer tane al diyor.

Yanıt Açıklaması: Anadolu kökenli ve yine baharı/nevruzu müjdeleyen bir başka Hitit efsanesi de ‘Tanrı Telipinu’nun Kayboluşu’ mitidir.

Yanıt Açıklaması: Öbür dünya ile beşer arasında şifa vermek amacıyla bağlantı kuran bir vasıta ve dini ayinleri tertip eden kişi “kam” olarak tanımlanmaktadır. “Şaman” ve “kam” kelimeleri birlikte kullanılmıştır. Rivayete göre, Tanrı Ülgen ilk şamana “Senin adın bundan böyle Kam olacak” diyerek adını vermiştir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Hepat: Fırtına Tanrısı’nın eşi, Tanrıların Kraliçesi olarak bilinen bu tanrıça, kutsal hayvanı arslan üzerinde betimlenmiştir. Aynı zamanda bir boğa vücudu üzerinde insan başı ya da çift insan ayağı ile gösterilmiş ve Teşup’un Boğası olarak tanımlanan Tanrı Şarruma’nın da annesidir.

Yanıt Açıklaması: İlluyanka Efsanesi genel hatları ile Babil’de yeni yıl şenliklerinde okunan ejder Tiamat’ın öldürülmesini konu alan Babil Yaradılış Mit’inden etkilenmekle birlikte, Homeros’un Odysseus’unda (I 44 vd. II 1 vd.) Atlas’ın kızı Kalypso ve Odysseus ile ilgili anlatılan olayları etkilemiş olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca efsanede geçen başlık parası (kuşata) deyimi, Hitit dünyasında görülen ve Anadolu kültürü olarak devam etmiş bir geleneğin devamını yansıtması açısından önemlidir. Doğru seçenek E’dir

Yanıt Açıklaması: Ninşubur, Sümer tanrı/tanrıçasıdır ve doğunun beycesidir. Nisaba, Uruk’un hanımefendisidir ve mısır başağı ile sembolize edilir. Ninhursag, Tanrıların anası, çocukların anası unvanlarına sahiptir. Ninurta, evrenin beyi anlamına gelir ve yıldırım, savaş ve av tanrısıdır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu kökenli ve yine baharı/nevruzu müjdeleyen bir başka Hitit efsanesi de ‘Tanrı Telipinu’nun Kayboluşu’ mitidir. Hitit edebiyatında önemli bir yer tutan ve tanrıların kaybolması motifinin işlendiği bu tür efsaneler genel olarak değerlendirildiğinde; Ugarit ‘Baal ile Mot’ mitinde Baal’ın ortadan kayboluşu ve Sumerce, Tammuz’un yer altı dünyasında başından geçenlerin anlatıldığı ‘İnanna’nın Cehenneme İnişi’ adlı efsane ile benzer yönleri bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğa, insan ve toplumun denetlenemeyeceği ve değiştirilemeyeceği görüşü, bir boyutuyla mitolojik düşünme biçimine temel olur. Bu bağlamda, örneğin insanın, doğanın ve toplumun değiştirilemeyeceği düşüncesine karşı, Orpheus’un, kurucusu olduğu söylenen mitik, mistik din anlayışı, reel dünyanın dışında var olduğu düşünülen farklı bir aleme vurgu yaparak, değişim arayışını temsil eder. Nitekim etkisini yüzyıllar boyu devam ettirir. Doğru Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü tarih anlayışına göre, mitlerin kökeni MÖ 9. ve 8. yüzyıllara antik Yunan kültürüne dayandırılmaktadır. Homeros’un İlyada ve Odysseia destanlarında yansısını bulan kahramanlık çağı öykülerinden oluşan mitlerin, çağlar boyu toplumsal yapı ve çevre ile etkileşim içinde değişerek, dönüşerek dilsel, kavramsal ve düşünsel dünyada pek çok alanda etkilerine rastlanılmaktadır. İlahi dinler, evreni ve içindeki varlıkları eşi ve benzeri olmayan tek bir Tanrı’nın yarattığını savunur. Tanrı, insanlığa doğru yolu gösteren mesajlarını melekleri aracılığıyla insanlar arasından seçilen peygamberlere vahiyle, peygamberler de kutsal kitaplar halinde onu insanlığa bildirmiştir. Bu kitaplar, bazı izah ve yorum farklılıklarıyla birlikte, Tanrı’nın ezeli ve ebediliğini, Tanrı’nın dışındaki varlıklar âleminin, ilk insan ve ilk peygamber Hz. Âdem’in cennetteki yaratılışı ve insanların yeryüzündeki diğer varlıklarla ilişkilerini vs. konu edinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hittitlerin yerel kült merkezlerinde çeşitli ayinler düzenledikleri pek çok tanrı ve tanrıçaları vardı. Panteonda tam bin tanrının olduğu bizzat Hititler tarafından çeşitli vesilelerle belirtilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hatti kökenli mitlerin içinde Kayıp Tanrı Mitleri şunları içermektedir: Telipinu’nun Kayboluşu Fırtına Tanrısı’nın Kayboluşu Güneş Tanrısı’nın Kayboluşu Hannahanna’nın Kayboluşu Kraliçe Aşmunikal’in Fırtına Tanrısı’nın Kayboluşu Kraliçe Harapşili’nin Fırtına Tanrısı’nın Kayboluşu Kâtip Pirwa’nın Fırtına Tanrısı’nın Kayboluşu Kuliwişna kenti Fırtına Tanrısı’nın Kayboluşu Lihzina kenti Fırtına Tanrısı Anzili ve Zukki’nin Kayboluşu Tanrıça İnara’nın Kayboluşu Nerik kenti Fırtına Tanrısı’na Yakarış ve Kurban Sunma Görüldüğü gibi, mitlerde genelde Fırtına Tanrısı konu edilmiştir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Doğal destanlar yazarı belli olmayan eski çağlarda yaşanmış olayları konu alan sözlü destan türüdür. Yapay destanlar ise yazarı belli olan daha çok günümüze yakın tarihlerde kaleme alınmış ve olağanüstü durumlara yer verilmiştir. Türk Edebiyatı’nda doğal destanlar İslamiyet öncesi ve İslami dönem olmak üzere ikiye ayrılır.Dolayısıyla doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Aşağı Mezopotamya’da yer alan Sümer kentlerinin her birinin kendine has bir tanrısı bulunmaktaydı. Bunlar, hava tanrısı, gök tanrı, güneş tanrı, ay tanrı, yaratıcı ana tanrı, çoban tanrı ve tahıl tanrı gibi.