Türkiye´nin Kültürel Mirası 2

Yanıt Açıklaması: Madenciliğin ilk kez Anadolu’da MÖ 10000 yılında başladığı Çayönü’nden elde edilen verilerle anlaşılmıştır. Çatalhöyük’te, MÖ 7000 (Neolitik Çağ)’e ait kalıntılardan bakır ve kurşunun işlendiği anlaşılmış, doğal bakırdan dövme tekniği ile yapılmış küçük aletlere, süs eşyalarına rastlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 4-Amerika kıtasının keşfiyle gelen besinler: Tarihte Türklerin, değişik gıda maddelerini mutfaklarına katarak günümüze kadar etkili olacak değişmeleri sağlayan dönem, 18.yy’dır. Osmanlıda Amerika kıtasından gelen meyve ve sebzelerin (patates, mısır, çalı fasulyesi, yeşil ve kırmızı biber, karnabahar vb.) ekiminin yapılıp bir damak zevki geliştirecek şekilde kullanımına ancak 19.yy’da başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: MS 349 yılında Roma İmparatoru II. Constantinus zamanında kent surlarla çevrilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Resim sanatı açısından, 18. yüzyıl ikinci yarısından itibaren askerî okullarda resim dersi verilmeye başlanmış, donanmaya geometri ve coğrafya bilen, haritadan anlayan, gemi yapımında bilgili subaylar yetiştirmek amacıyla 1773’te kurulan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’da verilen teknik çizim dersleri, Türk ressamların yetişmesi açısından önemli bir başlangıç olmuştur. Doğru cevap a'dır.

Yanıt Açıklaması: Tarihte Türklerin, değişik gıda maddelerini mutfaklarına katarak günümüze kadar etkili olacak değişmeleri sağlayan dönem, 18.yy’dır. Osmanlıda Amerika kıtasından gelen meyve ve sebzelerin (patates, mısır, çalı fasulyesi, yeşil ve kırmızı biber, karnabahar vb.) ekiminin yapılıp bir damak zevki geliştirecek şekilde kullanımına ancak 19.yy’da başlamıştır

Yanıt Açıklaması: 1933 yılında, Cumhuriyet’in 10. yılı etkinlikleri ve sergileri sürerken başka önemli gelişmeler de olmuştur. Örneğin D Grubu adı altında bir sanatçı birliği kurulmuştur. Ressamlardan Nurullah Berk (Resim 6.27), Cemal Tollu, Elif Naci, Zeki Faik İzer, Abidin Dino ve heykeltıraş Zühtü Müridoğlu tarafından kurulan 6 kişilik bu grup, ilk sergilerini Beyoğlu’nda Narmanlı Yurdu’nunaltındaki bir dükkanda açmışlardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Telkâri, (Filigre/Filigrane): Altın ya da gümüş, (yassı, yuvarlak veya burma şeklinde) tellerin eğip bükülerek, lehim yardımıyla birbirine ya da bir maden üstüne tutturulması yöntemidir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da halı dokuma sanatı 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar kesintisiz olarak sürmüştür. İlk örnekler Anadolu Selçuklularının başkenti Konya civarından gelmektedir. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklu camcılığı hakkında arkeolojik buluntuların sınırlılığı nedeniyle pek fazla bilgi yoktur. Anadolu’da Türk dönemine ait cam parçalarının ele geçtiği iki önemli merkez Beyşehir Kubadabad Sarayı kazıları ve Hasankeyf kazılarıdır.

Yanıt Açıklaması: Tezhip sanatıyla uğraşanlara müzehhip denilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1-İstanbul’daki saraylar ve şehzadelerin yetiştiği illerdeki sarayların mutfak masraflarının kaydedildiği muhasebe defterleri; 2-Padişah ailesi ve vezirler tarafından yaptırılan imarethanelerin vakfiyeleri ve yıllık muhasebe defterleri; 3-Ölen bakkal ya da attarların dükkânlarındaki malzemelerin dökümünü de içeren tereke defterleri; 4-Sivil halka hizmet veren aşçı dükkânları ile çarşıda satış yapanların sattıkları ve ürettikleri ürünler konusunda ürün kalitesi, üretim biçimi, ürünlerin boyutları, malzemelerin niteliği ve kalitesi konusunda düzenlemeleri bildiren ihtisab kanunnameleri; 5-Pazara sunulan her çeşit malın kadılarca belirlenmiş fiyatlarını gösteren narh defterleri.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı yemek tariflerinin bulunduğu ilk yemek kitabı, 15.yüzyıla ait bir yazma olup Mehmet bin Mahmud fiirvâni tarafından Arapça’dan çevrilmiş olan Kitabü’t-Tabih adlı yazma eserdir.

Yanıt Açıklaması: Denizli’deki bir ilköğretim okulunun kitaplığı, 2005 yılında mimar Cengiz Bektaş tarafından çalışanını tek kişiye indirebilecek bir kurguda yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sultan Abdülaziz Dönemi’nde heykel sanatına ilişkin gelişmeler olmuştur. Avrupa’ya ilk giden padişah Sultan Abdülaziz orada gördüğü heykellerden etkilenerek İngiliz heykeltraş Charles Fuller’a büst ile at üstünde heykellerini sipariş etmiştir. Beylerbeyi Sarayı’na konulan tunçtan yapılmış atlı heykelinin döküm işi Viyana’da gerçekleştirilmiştir (Resim 6.15). İlk kez bir padişah tarafından heykel yaptırılan bu dönemde, bahçe mimarisinde de -Avrupa’da olduğu gibi- aslan, geyik, boğa gibi heykeller yer almaya başlamıştır

Yanıt Açıklaması: Temalı yemek yeme düzeni: Yemek tarifi esaslı bir sınıflama, zaman dilimi ve tema odaklı yeme alışkanlıklarının gözden kaçmasına da yol açmaktadır. Örneğin kahvaltılıklar, atıştırmalıklar (örn. çay ya da kahveyle ikram edilen çerezler, börekler, pastalar), içecekler gibi. Bu nedenle yemek kültürü, sofralar dikkate alarak da gruplandırılabilir. Ancak bu yönde yapılıp genel kabul görmüş belirli bir gruplama bulunmamaktadır. Sıkça sözü edilen ve hakkında özel araştırmalar yapılan bazı sofralar şöyle sıralanabilir: • Kahvaltı sofrası (bu konuda en ünlü sofra Van iline aittir) • Ramazan sofrası (uzun açlık süresi göz önüne alınarak hazırlanmış enerji veren, tok tutan iftar ve sahur yemeği, yemek yeme süresi, davetliler vb.) • Bayram sofrası (dinî bayramlarda, genelde hane içinde verilen aile-akrabalara sunulan yemek) • Dilek - istek sofrası (Acele Bacı’ya helva; Derderli mevlit; Zekeriya sofrası; vd. [Halıcı 2003:287]). • Davet sofrası (günün önemine ve davetlilerin niteliğine göre hazırlanmış yemek listesi ve servis) • Rakı / çilingir sofrası (içme adabının yanı sıra rakıya eşlik edecek meze ve yemeklerin tarif ve servisleri vb.)

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda İstanbul cam üretimine damgasını vuran ve Beykoz İşi olarak adlandırılan cam üretiminin ilk atölyesi Sultan III. Selim Dönemi’nde (1789-1808) Mehmed Dede tarafından kurulmuştur. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı sarayında padişahların yalnızca aile üyeleriyle yemek yeme kuralı, Fatih Sultan Mehmet döneminde başlamıştır. Doğru yanıt: E'dir.

Yanıt Açıklaması: Arif Bilgin’e (2003:83-84) göre saray mutfak kültürünün oluşumunda etkili olan unsurlar şunlardır: 1-Orta Asya göçer kültürünün etkileri (buğday, et, süt kullanımı); 2-İran ve Arap etkisi (adları Arapça ya da Farsça olan yemekler de bu etkileşime işaret eder); 3-Yakın çevre kültürlerden etkilenme (Osmanlının kuruluşu sırasında Anadolu’da bulunan diğer Müslüman hanedanlıklar ve Bizans ile etkileşim); 4-Fetihlerin etkisi (fethedilen yerlerde yetişen ürünlerin merkeze aktarılması, aynı zamanda buralarda ürün yetiştirilmesinin teşvik edilmesi); 5-Evlilikler (Hanedan soyu da dâhil Osmanlı üst tabakasının Müslüman ya da Hristiyan beylerinin kızlarıyla yaptıklaı evlilikler yoluyla yemek kültüründe de yaşanılan etkileşim).

Yanıt Açıklaması: Bizans sanatında ikonaklazm (ikonakırıcı) denilen dönemin resim sanatı açısından önemli bir yeri vardır. İkonoklazm, bir kültürün kendi dini ikona ve diğer sembollerine ya da anıtlarına dinî ya da politik güdülerle planlı saldırısıdır. 726-843 yılları arasında gelişen bu dönem sanatta tasvir yasağı olarak tanımlanır. Dinsel toplantılarda (konsillerde) yapılan tartışmalar sonucunda 843’te bu yasak kaldırılmış ve resimler serbest bırakılmıştır. Orta ve Geç Bizans Dönemlerinde resim sanatı yeniden canlanmış, antik sanata duyulan ilgiyle oluşan üslupsal bir gelişim izlenmiştir. Türkiye’deki Bizans resim sanatı örneklerini türlerine göre, duvar-tavan resimleri (freskler), mozaikler ve ikonalar olmak üzere başlıca üç grupta toplamak mümkündür:

Yanıt Açıklaması: Kültürümüzde sıkça sözü edilen ve hakkında özel araştırmalar yapılan bazı sofralar şöyle sıralanabilir: • Kahvaltı sofrası (bu konuda en ünlü sofra Van iline aittir) • Ramazan sofrası (uzun açlık süresi göz önüne alınarak hazırlanmış enerji veren, tok tutan iftar ve sahur yemeği, yemek yeme süresi, davetliler vb.) • Bayram sofrası (dinî bayramlarda, genelde hane içinde verilen aile-akrabalara sunulan yemek) • Dilek - istek sofrası (Acele Bacı’ya helva; Derderli mevlit; Zekeriya sofrası; vd. [Halıcı 2003:287]). • Davet sofrası (günün önemine ve davetlilerin niteliğine göre hazırlanmış yemek listesi ve servis) • Rakı / çilingir sofrası (içme adabının yanı sıra rakıya eşlik edecek meze ve yemeklerin tarif ve servisleri vb.). Doğru yanıt E'dir.