Türkiye´nin Kültürel Mirası 2

Yanıt Açıklaması: Sıbyan okulları İslam ülkelerinde eğitimin ilk aşamasının dini yapıldığı okullardı. Selçuklular bu eğitimi ikinci aşama olan Medrese'yi Anadolu'ya taşıdılar. Medrese planı, genelde bir orta avlunun çevresinde yer alan öğrenci odaların-dan, girişe göre karşıda yer alan bir eyvandan oluşur. (Eyvan üç yanı duvar, üstü örtülü, önü avluya açık bir oylumdur.) Burası ders yapılan yerdir. Öğrenci odalarında giysiler için bir taş dolapla ocak vardır. Eyvan bir, iki, üç, dört tane olabilir. Cumhuriyet Dönemi'nde medreseler çağdaş eğitim için yetersiz oldukları için kapatıldılar. Köy Enstitüleri yarısı sınıfta yarısı alanda geçen derslerle üretim içinde öğrenim ve eğitim gerçekleştirilen kurumlardı. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık tanrısı Asklepios’un adına yapılan Bergama’daki Asklepion, Hippokrates’in hastalarını sağalttığı kuruluş idi.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Büyükçekmece’deki harap Roma köprüsü, İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından tamir ettirilmiştir. Fakat bu onarımlar kısa bir süre sonra yetersiz kalmıştır. Tarihi belgeler, Kanuni Sultan Süleyman’ın 1563 yılında Büyükçekmece Köprüsü’nün yapımı için Mimar Sinan’ı görevlendirdiğini göstermektedir. Köprünün inşası II. Selim zamanında tamamlanmıştır. Bazı kaynaklar köprünün taşlarının bir bölümünün Çatalca’daki kilise ve surlardan alındığını yazmaktadır. Sinan, köprünün yapımında ustalığını göstererek değişik yöntemler kullanmıştır. Önce büyük taş bloklarla gölün ortasında üç adacık meydana getirmiştir. Böylece köprü inşaatının hem gölün iki yakasında, hem de bu adacıkların iki başında olmak üzere aynı zamanda sekiz yerde yürütülmesini ve işin çabuk bitirilmesini sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: I. Teodosios’un 439’da inşa ettirdiği kara surları Tekfur Sarayı ve Anemos Zindanı’nı içine alan küçük yerleşim sitesini çevreleyen surlarla birleştirilerek, daha sonra devamla Haliç’e uzanmıştır. Kara surları tamamlandıktan sonra, Constantinus Surları ile aynı zamanda inşa edilmiş olan deniz surlarını da gerek Haliç gerekse Marmara kıyılarında tamamlamak zorunluluğu doğmuştur. Kara surlarının kuzey ucunda İmparator Herakleios’un yaptırdığı surun önüne, daha sonra 813 yılında V. Leon ikinci bir sur inşa ettirecek, nihayet Teofilos ek bir surla bu bölümü tamamlayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Roma Eyaleti Asia’da: Pergamum (Bergama), Smyrna (İzmir), Laodikeia (Pamukkale), Apameia (Dinar), Dorylaion (Eskişehir), Amorium (Emirdağ / Hisar Köyü) gibi Antik yerleşimler vardır. Nicea (İznik) Bithynia Eyaletine bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’un önde gelen kültür varlıklarından olan Kara Surları’nın inşasına İmparator II. Teodosios Dönemi (hd 408-450)’nin ilk yıllarında başlanmıştır. Esas beden duvarı, yaklaşık 4,80 m genişlik ve 11-14,00 m arasında değişen yüksekliktedir. 50,00-75,00 m arasında değişen aralıklarla kulelerin bulunduğu esas duvarın uzunluğu yaklaşık 9 000 m’dir.

Yanıt Açıklaması: Köşklerin daha büyük örneklerine “kasır” denilir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı sarayının, ayrıca İstanbul’u örnek alan Edirne, Bursa, Manisa, Amasya gibi yönetim özeklerinin yönetici konutlarının bir iç bölümü bir de dış bölümü vardır. Konutun harem adı verilen “iç” bölümü özel yaşam içindir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da eğitimin mimarlık alanına yansımasını Antik Çağ kentlerinden biliyoruz. O çağda bu kurumlara gymnasion deniliyordu. Başlangıçta beden eğitimi alanıydılar. Güreş, pankreas, boks, koşu yerleri vardı. MÖ 4.yy’a dek kent dışındaydılar. Kent dışlarında ve kentlerde yapılmışlardır. Kent dışlarında yapılan gymnasionlar, bayram ve törenler için kullanıldıklarından kent içindekilere oranla daha büyük; kentlilere hizmet veren kent gymnasionları ise daha küçük ölçekliydiler. Kentin içinde yapılan gymnasionlar stoalarla çevrelendiler. Özellikle Helenistik Dönem’de kentin ayrılmaz parçası oldular. Bu stoalarda gezeneğin gerisinde soyunma, giysi, yağlanma, yıkanma, derslik, bekleme için odalar bulunuyordu. Derslikte; müzik, yazım (edebiyat) felsefe dersleri, tartışmaları yapılıyordu. Gymnasionlarda genelde bir yönetici, öğretmenler, eğitmenler, bulunurdu. Sard Gymnasionu Anadolu’nun önemli gymnasionlarından biridir.

Yanıt Açıklaması: Marmara Surları: İstanbul’un deniz surlarının diğer bölümünü Marmara Denizi kıyısında inşa edilmiş surlar oluşturur. Bunlar, Sarayburnu’ndaki Top Kapısı ile Kara Surları’nın güneyindeki bitiş noktası (Yedikule’nin güneyi) arasındaki surlardır. Surların uzunluğu 8 500 m’dir. Beden duvarlarının yüksekliği 12,00-13,00 m arasında değişir, kulelerin yüksekliği ise 20,00 m’dir. Surların üstünde 188 kule ve 36 kapı yer almaktadır. Depremlerle aldığı hasarların yanında 1871-1872 yıllarında Marmara kıyısında demir yolu inşa edilirken tam sekiz yerinden yıkılarak büyük bir tahribata uğramıştır. Büyük tahribatlara rağmen, deniz surlarının bazı kapılarının ismi bugün bile yöre ismi veya semt ismi olarak yaşamaya devam etmektedir. Bunlara örnek olarak, Balıkhane Kapısı, Ahır Kapısı (Ahırkapı), Küçük Ayasofya Kapısı, Kumkapı, Yeni Kapı, Davutpaşa Kapısı, Samatya Kapısı ve Mermerkule Kapısı gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: Sağ Kol, İstanbul’u Batı Karadeniz ve Kırım’a bağlamaktaydı. İstanbul’dan hareket eden bu yol, Büyük Çekmece, Çatalca, Vize, Kırklareli, Prevadi, Karasu, Babadağ ve Akkerman’dan geçerek Özi’ye ulaşmaktaydı. Bugün bu yolun Kırklareli’den sonraki menzilleri Türkiye sınırları dışındadır.

Yanıt Açıklaması: Karatay Hanı’nın 1247 tarihli vakŞyesine göre kervansaraylarda görevli memurlar şunlardır: Mütevelli, Müşrif ve Nazır; Muzif (Hancı); Havayic Memuru; Baytar; Atlı; İmam ve Müezzin. Katip bunlardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Dönemi: Osmanlılar, Selçuklulardan kalan hastaneleri yaşatmayı sürdürdüler. Vakıflarına da dokunmadılar. Bursa’daki Darüttıp (1399), Edirne’deki Cüzzamhane (1421-1451), Edirne Bimaristanı (1458), Fatih Darüşşifası (1470), Üsküdar Cüzzamhanesi (1514), Hafsa Sultan Hastanesi (1539), Süleymaniye Darüşşifası (1555), Nuruhan Sultan’ın Üsküdar Toptaşı Bimarhanesi (1583), Yeni Saray Hastalar Dairesi (1772), Eski Saray Hastalar Dairesi (1769) gibi sayısız sağlık kurumu yaptılar. 19.yy’da inşa edilen Gureba Hastanesi (1843) bugün de çalışmaktadır. Bunlara Gümüşsuyu, Zeynep Kamil, Haydarpaşa Mekteb-i Tıbbiye (1895-1903), Gülhane (askerî) hastane yapılarını da ekleyebiliriz.

Yanıt Açıklaması: Toprağın ilk işlendiği, buna bağlı olarak da ilk yerleşmenin gerçekleştiği bu dönemden Anadolu’da bulunan en erken tarihli yerleşme, Diyarbakır ile Elazığ arasında, Ergani’den 6 km uzaklıktaki Çayönü’dür. Çayönü, Hilar suyunun kıyısındadır. Prof. Dr. Halet Çambel ile Prof. Dr. Robert Braidwood kazıp ortaya çıkarmışlardır. Sulanması kolay düzlük bir alandadır. Yapılar sudan, nemden korunmak için taştan bir subasman üzerine oturtulan kerpiç duvarlarla yapılmışlardı r. Kerpiçin Çayönü’ndeki boyutları 40 × 40 × 10 (ana) ile 20 × 40 × 10 (kuzu) dur.

Yanıt Açıklaması: Kentlerde İslamın getirdiği, “yıkanma” zorunluğu, Hristiyan ile Müslüman evlerinin en önemli ayrımıdır. Hristiyan mahalle hamamına giderken, Müslüman bir odanın duvarına açılan kapaklı bir nişten oluşan yunmalık çözümünü odasına dek sokmuştur. Kırsal kesimde varlığa göre tek ya da iki katlı ev, duvarlarla çevrili bir bahçe içindedir. Hizmet bölümleri (yıkanma yeri, mutfak, depolar vb.) bahçededir. Varlıklıların taştan kule evleri yanında yoksulların bir ya da iki odalı barakamsı evleri sürer. Yerleşiklerin kasabasıyla, göçebelerin kırsal yerleşmesi arasında bir denge oluşur. Bu bir iş bölümünü de getirir. Birinciler daha çok zanaatla uğraşırken, ikinciler kasabanın pazarına yağ, peynir, yoğurt, et vb. gibi çiftçiliğe, hayvancılığa dayalı ürünleri getirirler. Yerleşik olmayanların topak evleri (yurt), karaçadırları, alaçıkları son çağlara dek sürmüştür. IV.Madde yanlış olduğundan Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: En eski denildiği için cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Meryem’in ölüm yeri ile ilgili olarak farklı görüşler bulunmaktadır. Bunların başında Kudüs gelir. Diğer bir yer de Efes’tir. Efes’e yaklaşık dokuz kilometre uzaklıkta, Bülbül Dağı’nda bulunan Meryem Ana Evi’nin kesin olarak hangi tarihte inşa edildiği bilinmemekle birlikte, genel olarak araştırmacılar MS IV. yüzyılda inşa edildiğini ve 13.yüzyılda büyük ölçüde onarım gördüğünü belirtmektedirler. Günümüzdeki geç döneme ait haç planlı yapı, moloz taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiş olup, ibadet yeri ile bağımsız odalardan oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu hanları avlulu ve avlusuz hanlar olmak üzere iki ana grupta incelenebilmektedir. Avlulu hanların çoğunda, önce kapalı kısmın, yani ahırın inşa edildiği, ahıra bitişik avlunun ise sonradan tamamlandığı anlaşılmaktadır. Gösterişli taçkapılar genellikle cepheyi ortalar: Gerek ahırın gerekse avlunun, genellikle gösterişli, süslü birer taçkapısı vardır (Resim 3.3). Hem avlunun hem de ahırın giriş açıklıkları, bir binek hayvanının yükü ile birlikte rahatlıkla geçebileceği genişliktedir. Mekânlar tonoz veya kubbelerle örtülüdür: Hanların kapalı mekânları, aşağı yukarı bütün Selçuklu Dönemi yapılarında olduğu gibi tonozlarla örtülüdür. Tonozlar, kaba yonu veya kesme taşlarla inşa edilmiştir. Mescit: Bazı Selçuklu hanlarında, bir birimin özel olarak ibadete ayrıldığı görülmektedir. Mescit olarak adlandırdığımız bu mekânı diğer mekânlardan ayıran en belirgin özellik, kıble yönüne denk gelen duvarı üzerinde bir mihraba sahip olmasıdır. Hamam: Bazı hanların bünyesinde veya hemen yakınında, küçük bir hamama yer verildiği görülmektedir. Örneğin Kayseri Sultan Hanı’nın (Şekil 3.7), Karatay Hanı’nın ve Ak Han’ın avlu sağ kanatları üzerinde, küçük birer hamam yer almaktadır Ağzıkara Hanı’nın sağında, handan birkaç metre uzaklıkta, küçük, bağımsız bir hamam vardır.

Yanıt Açıklaması: 1484-1488 yıllarında II. Bayezıt’ın Mimar Hayrettin’e yaptırdığı Edirne II. Bayezıt Bimarhanesi kültür geçmişimizin en önemli mimarlık-sağlık yapılarından biridir. Günümüzde Trakya Üniversitesi’ne verilerek burada başarılı, ödül almış bir tıp müzesine dönüşmüştür. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: İmparator I.Iustinianos Dönemi (hd 527-565)’nde, askerî mimarlık alanında önemli gelişmeler kaydedildi. Iustinianos mevcut kaleleri güçlendirdi ve yeni kaleler inşa ettirdi.