Türkiye´nin Kültürel Mirası 2

Yanıt Açıklaması: Pierre Kilisesi Hatay-Reyhanlı yolu üzerinde, Habib-ün Neccar Dağı eteklerindedir. Yaklaşık 13 m uzunluğunda, 7,5 m genişliğinde ve 13 m yüksekliğindeki doğal mağara bazı eklemelerle kiliseye dönüştürülerek Pierre’e ithaf edilmiştir. Kilisenin dünyanın ilk kilisesi olduğuna inanılır. Ayrıca ilk kez bu kilisede Hz. İsa’nın dinini tanıyanlara “Hristiyan” denildiği söylenir. Hristiyanların gizli olarak buluştukları ve İsa’nın havarilerinden Pierre’in MS 29 yılında Hristiyanlığı yeni kabul edenlere vaaz verdiği dağın eteğinde bulunan mağara 13.yüzyılda haçlılar tarafından önüne gotik özellikte bir duvar örülerek kilise hâline getirilmiştir. Kilise, Hz. İsa’nın 12 havarisinden biri olan Pierre’in Hz. İsa’nın ölümünden sonra Hristiyanlığı yaymaya çalıştığı yer olması açısından önemli bir dinî merkezdir ve bu nedenle azizin adı bu kiliseye verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Koza Han, Emir Hanı, Çukur Han(Kütahya Hanı- Yıldırım Beyazıt Dönemi), Geyve Hanı (Çelebi Sultan MehmetDönemi), İpek Hanı (Çelebi Sultan Mehmet Dönemi), Tuz Pazarı Hanı, Fidan Hanı ya da Mahmut Paşa Hanı (Fatih Sultan Mehmet Dönemi), Pirinç Hanı (II. Beyazıt Dönemi) Bursa'daki sayılı hanlardandır. Ayşe Kadın Hanı Edirne'de yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Şanlıurfa’ya yaklaşık 20 km uzaklıkta, Örencik Köyü sınırları içerisinde bulunan Göbekli Tepe, Türkiye’deki en eski mimari yapıların bulunduğu yer olması açısından son senelerde en çok dikkati çeken yöre olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hatay'dadır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Surlarla kuşatılmış kentin dört yöne açılan dört kapısı vardır: Kuzeydeki Dağ Kapısı (Harput Kapısı), batıdaki Urfa Kapısı (Rum Kapısı), güneydeki Mardin Kapısı (Tell Kapısı), doğudaki Yeni Kapı (Su veya Dicle Kapısı). Bu kapıların iki yanında yer alan kulelerle batı kesimindeki kuleler diğerlerine göre daha büyük ve güçlüdür. Diğer taraftan, surların batı ucundaki Ulu Beden Kulesi ile onun 150 m kadar güneyinde bulunan Yedi Kardeş Kulesi Türk savunma mimarlığının en güzel örnekleri olarak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Türklerin Anadolu’ya gelişinden önceki dönemlerde, özellikle de ticaret trafiğinin oldukça yoğun olduğu anlaşılan Bizans Dönemi’nde, tüccarlar ve yolcuların konaklamaları için özel yapılar inşa etmeye gerek görülmediği anlaşılmaktadır. Zira bugün Anadolu’da, Bizans Dönemi’ne tarihlenen herhangi bir konaklama yapısı mevcut değildir. Anadolu Selçuklu Devleti, 1071 yılında Malazgirt’te kazandığı zafere rağmen, Bizans kuvvetlerinin mukavemetini tam olarak kıramamış, hakimiyet mücadelesi, II. Kılıç Arslan Dönemi’nde, 1176 tarihinde kazanılan Miryokefalon zaferine kadar sürmüştür. Kaynaklar, ilk Selçuklu hanlarının II.Kılıç Arslan tarafından inşa ettirildiklerini naklediyorlarsa da bu dönemde inşa edildiği kesin olarak bilinen hiçbir Selçuklu hanı günümüze ulaşamamıştır. Kitabesi veya vakfiyesi ile kesin olarak tarihleyebildiğimiz hanların en eskisi, Konya-Beyşehir kervan yolu üzerindeki Altunapa Hanı’dır. Bu hanın 598 Hicri / 1201-2 Miladi tarihli bir vakfiyesi bilinmektedir. Yapı bu tarihte tamamlanmış ve çalışır bir durumda olmalıdır Altunapa Hanı’nı, yine aynı yol üzerinde yer alan 1206 tarihli Kızılören Hanı, 1207-8 tarihli Kuruçeşme Hanı ve Konya-Afyonkarahisar kervan yolu üzerindeki 1210 tarihli Dokuzun Derbent Hanı izlemiştir. Kervan yolları üzerinde han inşası XIII. yüzyıl boyunca sürmüş, Selçuklu Devleti’nin yıkılışından sonra, -daha küçük boyutlarda olsa da- Beylikler Dönemi’nde de devam etmiştir. Selçuklu sultanları, Anadolu’nun doğu-batı ticaretinde oynadığı rolün önemini gayet iyi kavramış ve ülkeye önemli bir gelir sağlayan bu ticareti canlı tutmak ve tüccarları Anadolu’ya çekmek için büyük çaba sarf etmişlerdir. Örneğin I.İzzeddin Keykavus zamanında (1211-1220), 1213 yılında Kıbrıslılar ile imzalanan anlaşmada, tüccarlar ve malları karşılıklı olarak güvence altına alınmıştır. 1220 yılında, I.Alaaddin Keykubad döneminde ise (1220-1237), Venediklilerle imzalanan bir anlaşma ile %10 olan gümrük vergisi %2’ye düşürülmüş, tahıl ve değerli taşlar gümrükten muaf tutulmuştur. Ayrıca Venediklilere, kendi aralarındaki anlaşmazlıklar için yasal özerklik tanınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Konutun harem adı verilen “iç” bölümü özel yaşam içindir. Selamlık adı verilen kamuya açık “dış” bölümü ise yönetim birimidir

Yanıt Açıklaması: Hatay St. Pierre Kilisesi, kilisenin dünyanın ilk kilisesi olduğuna inanılır. Ayrıca ilk kez bu kilisede Hz. İsa’nın dinini tanıyanlara “Hristiyan” denildiği söylenir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Dönemi’nde, şehir merkezlerinde inşa edilen ve ticari yönleri ağır basan şehir içi hanlarının, sadece mal alım satımına ve bu malların depolanmasına odaklandıkları görülmektedir. Bursa’da birkaç önemli örneğine rastladığımız bu hanların, İpek Hanı (15. yüzyıl ilk çeyreği), Tuz Hanı (15.yüzyıl ortası), Koza Hanı (1489-90), Pirinç Hanı (1508) (Şekil 3.11) gibi ticareti yapılan malların adıyla anıldıkları görülmektedir. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Romalıların Anadolu’ya ilk seferleri, MÖ 2. yüzyılın başlarına rastlar. MÖ 188 tarihinde, Romalılara yenilen Seleukoslar kralı Antiokhos’la Apameia’da (Dinar) imzalanan anlaşma ile başlayan Roma istilası, MS 113 yılına kadar devam etti ve bu tarihte Anadolu tamamıyla Roma idaresine geçti. Anadolu’da Romalıların kurdukları 6 büyük eyalet (Provincia), gelişmiş bir yol şebekesi ile birbirine bağlanmıştı. Bu eyaletler içindeki kavşak noktaları şunlardı: Provincia Asia’da: Pergamum (Bergama), Smyrna (İzmir), Laodikeia (Pamukkale), Apameia (Dinar), Dorylaion (Eskişehir), Amorium (Hacı Hamza Köyü). Provincia Cilicia’da: Tarsus, Mopsuestia (Misis). Provincia Bithynia ve Pontus’ta: Prusa (Bursa), Nicaea (İznik), Amisus (Samsun). Provincia Galatia’da: Ancyra (Ankara), İconium (Konya), Tavium (Nefesköy), Amaseia (Amasya), Zela (Zile), Gaziura (Turhal). Provincia Lycia ve Pamphylia’da: Attalea (Antalya), Side. Provincia Cappadocia’da: Archelais (Aksaray), Caesarea (Kayseri), Sebastia (Sivas), Tyana (Kilisehisar), Göksun, Melitene (Malatya).

Yanıt Açıklaması: Şanlıurfa’ya yaklaşık 20 km uzaklıkta, Örencik Köyü sınırları içerisinde bulunan Göbekli Tepe, Türkiye’deki en eski mimari yapıların bulunduğu yer olması açısından son senelerde en çok dikkati çeken yöre olmuştur. Göbekli Tepe Neolitik Dönem’in çanak çömlek öncesine tarihlenmekte ve günümüzden yaklaşık 11 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu Dönemi’nde, şehir merkezlerinde inşa edilen ticaret hanlarından hiçbiri, değişikliğe uğramadan günümüze ulaşamamıştır. Çay Hanı (1278-79), Kadın Hanı (1223) ve Sahib Ata Hanı’nda (İshaklı) (1249), avlunun hemen hemen tamamı ortadan kalkmıştır. Kayseri kent merkezinde, sonradan camiye çevrilen Han ile Hekimhan’daki Hekimin Hanı (1220’li yıllar), Tercan’daki Mama Hatun Kervansarayı (13.yy. başları), Osmanlı Dönemi’nde önemli değişikliklere uğramıştır. Anadolu’nun 14. yüzyıldan itibaren siyasi yönden istikrarsız bir döneme girmesi, transit ticareti olumsuz yönde etkilemiş ve menzil hanları yavaş yavaş önemlerini yitirmişlerdir. Nitekim 14. yüzyılda inşa edildikleri düşünülen hanların büyük çoğunluğu, küçük boyutlu özensiz yapılardır. 14 ve 15. yüzyıllarda, Osmanlıların Batı Anadolu beylikleri ile giriştikleri mücadele, yol ve seyahat güvenliğini bozmuş ve ticarete sekte vurmuştur. Bununla birlikte, 14. - 16. yüzyıllarda, İnegöl’de Ortaköy Kervansarayı (15.yüzyıl başları), Ulubat Gölü kenarında Issız Han (1394) (Şekil 3.10), Harput-Diyarbakır yolunda Şerbetin Hanı (1561-62) gibi menzil hanları inşa edildiği görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık tanrısı Asklepios’un adına yapılan Bergama’daki Asklepion, Hippokrates’in hastalarını sağalttığı kuruluş idi.

Yanıt Açıklaması: Sarayların, konakların ya da büyük evlerin bahçelerinde, kimi kez birkaç saat, kimi kez birkaç gün kullanılmak üzere yapılan yapılara “köşk” denir.  Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk olarak Yunan tarihçisi Herodotos’un sözünü ettiği Kral Yolu, Batı Anadolu’da, Salihli kasabası yakınlarındaki Sardes kentinden başlamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: B şıkkı Diyarbakır'da, C şıkkı Trakya'da, D şıkkı Adıyaman'da, E şıkkı Diyarbakırda'dır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hastaların ayakta ya da yatarak muayene edilecekleri, sağlığa kavuşturacakları, gerekli sağlık, teknik koşulları olan kuruluşa “hastane” diyoruz. Orta Çağ’da bu kuruluşlara darüşşifa, darüssıhha, darülafiye, darürraha, darüttıb, maristan, bimaristan, bimarhane, tabhane, nekahathane gibi adlar verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bugün ülkemizin Trakya ve Anadolu topraklarında, kısmen veya tamamen günümüze ulaşabilmiş çok sayıda menzil külliyesi vardır. Tekirdağ’da Rüstem Paşa Külliyesi (1553), Lüleburgaz’da Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi (1569), Silivri’de Pir Mehmed Paşa Külliye’si (1530-31) vd. Trakya’da inşa edilmiş önemli külliyelerdir. Anadolu’da, özellikle sağ kol üzerinde yer alan ve hem tüccarlara hem de hacca gidenlere hizmet veren, İzmit Pertev Paşa Külliyesi (1579), Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi (1523-29), Eskişehir Kurşunlu Külliye (16. yüzyılın ilk çeyreği), Karapınar II. Selim Külliyesi (1569-70), Ilgın Lala Mustafa Paşa Külliyesi (1584), Ulukışla Öküz Mehmed Paşa Külliyesi (1616), Payas Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi (1574-75) önemli yapı topluluklarıdır. Edirne Selimiye Külliyesi bunlardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı'da Oda iki bölümlüdür. Bir seki altı, bir de bir basamak daha yüksek olan seki vardır. Seki ana ögedir. Bir ocağı, oturma sedirleri vardır. Hem oturma odasıdır hem de yemek yenir, yatılır, abdest alınır, namaz kılınır. Seki altında; yüklük (yatakların, yorganların yastıkların konduğu, onların ölçülerine uygun büyük dolap), fincanlık, taş dolap, odunluk, yunmalık vardır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Battal Gazi ve yaşadığı dönem hakkında kaynaklar farklı bilgiler vermektedir. Emeviler Dönemi’nden 11. yüzyıla kadar tarih önerilmiş, doğum ve ölüm tarihleri hakkında da benzer yorumlar yapılmıştır. Battal Gazi sadece Türkiye’de değil, bütün İslam coğrafyasında kabul görmüş ve efsaneleşmiş bir karakterdir. Külliye Eskişehir ili Seyitgazi ilçesinin güneybatısındaki üçler tepesinin güneydoğusunda, eğimli bir araziye inşa edilmiştir. Külliyenin ilk yapıları Selçuklu Dönemi’ne ait olup, özellikle Osmanlı Dönemi’nde inşa edilen yapılarla bugünkü şeklini almıştır.