Türkiye´nin Kültürel Mirası 2

Yanıt Açıklaması: Osmanlı beslenme alışkanlığının temel ögeleri, 15-17.yy’larda et, pirinç, şeker ve tereyağıdır (Yerasimos 2002: 41; Bilgin 2003: 85). 17.yy’ın ortalarından başlayarak, Amerikalı sebzelerin yerel üretimin yaygınlaşması, bu yeni sebzelere dayalı bir damak tadının gelişmesi, Arap ve Antik mutfaklarının izleri ve yeni kültürel, ekonomik ve soysal gelişmelerin etkisiyle değişip gelişir. Bugün sözü edilen Osmanlı mutfağı ise 18.yy boyunca yaşanmış gelişmeler sonucunda oluşmuştur.

Yanıt Açıklaması: İkonoklazm, bir kültürün kendi dini ikona ve diğer sembollerine ya da anıtlarına dinî ya da politik güdülerle planlı saldırısıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sahte (Yalancı) Kündekâri: Bu teknikte ahşap parçalar birbirine Kayseri Huand Hatun Minberi, Divriği Ulu Camii minberi (12281229) çivilerle tutturulur. Görünümü gerçek kündekâriye benzese de daha dayanıksızdır. Kayseri Huand Hatun Minberi, Divriği Ulu Camii minberi (1228-1229) örnek verilebilir.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılda polifoni altın çağına ulaşmış, çalgı müziği ikinci planda kalmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Ressamlar Cemiyeti kuruluşunda etkin olan ve -yukarıda söz edilen- Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun bir grup sanatçı 1908-1911 arasında devlet desteği, özel burslar veya kendi imkânlarıyla eğitim için Paris’e gitmiştir.  İbrahim Çallı, Avni Lifij, Ruhi Arel, Namık İsmail, Hikmet Onat, Nazmi Ziya Güran, Sami Yetik, Feyhaman Duran, Ali Sami Bayar bu ressamlardandır. Grupta yer alan İbrahim Çallı’dan dolayı Çallı Kuşağı ya da Türk izlenimcileri, 1914 Kuşağı gibi isimlerle anılan bu sanatçılar 1914’te I. Dünya Savaşı nedeniyle ülkeye döndüklerinde Sanayi-i Nefise’de hocalık yapmaya başlamış, bununla beraber 1916-1923 arasında Galatasaray Sergileri denilen Türkiye’deki ilk düzenli sergilerin gerçekleştirilmesinde öncülük etmişlerdir. Doğru cevap c'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de müzikte ulusalcılık akımı dendiğinde, ilk olarak Türk Beşleri diye de anılan beş besteci ve eğitimci karşımıza çıkmaktadır. Bu isimler: Ahmet Adnan SAYGUN, Ulvi Cemal ERKİN, Necil Kazım AKSES, Cemal Reşit REY ve Hasan Ferit ALNAR’dır.

Yanıt Açıklaması: Kahve ilk olarak Osmanlıya Arabistan'da gelmiştir. Doğru yanıt: C'dir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’ya ilk giden padişah Sultan Abdülaziz orada gördüğü heykellerden etkilenerek İngiliz heykeltraş Charles Fuller’a büst ile at üstünde heykellerini sipariş etmiştir. Beylerbeyi Sarayı’na konulan tunçtan yapılmış atlı heykelinin döküm işi Viyana’da gerçekleştirilmiştir. İlk kez bir padişah tarafından heykel yaptırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1947 yılında Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun öğrencileri tarafından On’lar Grubu kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’daki Hristiyan devletler, İslamları yenmek, Bizanslıları bertaraf etmek ve Batıya doğru ilerleyen Türkleri durdurmak amacıyla güçlerini birleştirdiler ve 1095 tarihinden başlayarak, yaklaşık 200 yıllık bir süre içinde, Orta Doğu’ya 8 sefer düzenlediler. I.Haçlı Seferi sonunda, Suriye bölgesinde, Urfa Kontluğu, Antakya Prensliği, Kudüs Krallığı ve Trablus Kontluğu gibi küçük şehir devletleri kuruldu. Aynı tarihlerde Toroslara sığınmış olan Ermeni Beyleri de Kilikya’da Ermeni Krallığı’nı kurdular.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı çini ve seramiklerinde 17. yüzyıl sonlarında gerileme dikkat çekmeye başlar. Başta kırmızı olmak üzere renkler, sır, hamur ve bezemelerde bozulmalar olur, kalite çok düşer. 1716’larda İznik çini atölyelerinde üretimin durmasıyla birlikte, bu zamana kadar daha sınırlı üretim yaptığı düşünülen Kütahya ön plana çıkar. Kütahya’da çeşitli nedenlerle tahrip olan arşiv belgelerine ulaşılamaması, hâlâ sistemli kazıların yapılamamış olması, bölgedeki üretimin niteliğinin tam olarak anlaşılamamasına neden olmaktadır. Ancak hafriyat ya da temel çalışmalarında ele geçen yanık, bozuk parçalar, fırın malzemeleri Kütahya’da Osmanlı Dönemi’nde üretimin yapıldığına işaret etmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Cam, doğal ve yapay olarak iki şekilde insan hayatında yer almıştır. Volkanik kökenli obsidyen ve yarı saydam, renksiz kaya kristali (kuvars) gibi doğal camlar ok, mızrak ucu, bıçak, ayna gibi farklı işlevlerle Neolitik Çağ’dan itibaren kullanılmıştır. Yapay camın ilk kez nerede, ne zaman ve nasıl yapılmaya başlandığı hâlâ net olarak bilinmemektedir. Cam silis (kum), potasyum (soda), kireç ve diğer katkı maddelerinin karıştırılarak eritilmesi sonucu oluşan, soğuduğunda katılaşan, saydam, yarı saydam (opak) yapay bir maddedir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Kapı ismi hem Diyarbakır hem de İstanbul surlarında yer alan kapılarda karşımıza çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türk Mutfağı hakkındaki erken tarihli Türkçe kaynakların ikisi 11.yy’a aittir; bunlardan ilki Yusuf Has Hacip’e ait Kutadgu Bilig, diğeri de Kaşgarlı Mahmud’un Divanı Lügati’t Türk adlı eseridir.

Yanıt Açıklaması: Bizans sanatında duvar resimlerinin gelişimi (İstanbul’da bulunan) Chora Manastırı (Kariye Camii) ile doruk noktasına ulaşmıştır. Manastır olarak ilk yapımı Iustinianus Dönemi’ne tarihlenen Chora Manastırı (534), 11. yüzyılda yeniden inşa ettirilmiş, 1315’te yüksek düzeyde bir memur olan Theodoros Metokhites tarafından tekrar onarılmış ve duvar resimleri ile donatılmıştır. Chora mozaik ve freskleri Bizans resim sanatının son dönemine ait en güzel örneklerdir (Resim 6.3). Derinlik fikri, figürlerin hareket ve plastik değerlerinin verilişi, figürlerdeki uzama bu dönem üslubunun özelliklerindendir. Bizans sanatında, İtalyan rönesansına paralel ilerleyen bir yeni uyanışın önemli örneklerinden olduğu söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Fransa’ya giden Türk öğrenciler için Paris’te Mekteb- i Osmani ismiyle 1857 yılında açılan (Fransa’daki okullara hazırlık amacıyla eğitim veren) bir okulda resim dersleri verilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Seramik kapların pişirilmeden önce yüzeylerine taş, ahşap veya kumaşla yapılan düzeltme işlemine perdah adı verilir. Kap yüzeyi bu sayede daha parlak ve düzgün olur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Dönemi: Osmanlı seramik ve çini ustaları, kendilerinden önceki kültürlerin birikimlerini ve zengin geleneğini çok iyi kavrayarak sindirmiş ve zamanla kendine özgü bir seramik sanatı ortaya koymuşlardır. Bu dönemde ana merkez İznik olmak üzere Kütahya, Çanakkale ve İstanbul’da seramik üretimi yapılmıştır. İznik çini ve seramik üretimi saray ve çevresinin istek ve beğenisi doğrultusunda üretim yapan, büyük ölçüde saray destekli bir merkezdir. Saray nakkaşhanesinde hazırlanan desenlerin işlendiği, renklerin kullanıldığı, formların belirlendiği bir merkezdir. Osmanlı seramikleri çinide olduğu gibi, Milet İşi, Şam İşi, Rodos İşi gibi adlandırmalarla yanlış merkezlere göndermeler yapılsa da bunların hepsi İznik atölyelerinde üretilmişlerdir. Erken dönemden başlayarak kırmızı hamurlu, kaba görünümlü, günlük kullanıma yönelik seramik üretimi kesintisiz sürdürülmüştür. Buna ek olarak, bütün dünyada olduğu gibi Osmanlılılarda da Çin porselenlerine hayranlık duyulmuş, seramikçilerin Çin porselenlerine benzer üretim yapmak amacıyla giriştikleri yoğun araştırma ve çalışmalar, 15. yüzyıl ortalarında güzel ürünlerle meyvesini vermiş; beyaz, fritli hamurla porselene yakın seramikler Osmanlı seramik sanatına damgasını vurmuştur. Halk için üretilen, seramiklerin en önemli gruplarından biri tek renk sırlı örneklerdir. Fazla basit, fazla emek gerektirmeden biçimlendirilen kabın astarlı yüzeyi üzerine sürülen renkli sırın fırınlanması ile elde edilirler. Selçukluların astar boyama (slip) tekniğindeki seramiklerinin üretimi Erken Osmanlı Dönemi’nde kısa bir süre devam ettirilmiş, daha sonra Milet tipi seramiklerin ortaya çıkması ve beyaz hamurlu üretime geçilmesiyle zamanla üretilmez olmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklu Dönemi sırlı tuğla minareleri, Sivas Ulu Camii (1213), Konya İnce Minare Medresesi (1264)’nde bulunmaktadır. Beylikler Dönemi’nden İznik Yeşil Cami (1378) ve Birgi Ulu Camii (1312) minareleri daha az ve daha sade sırlı tuğla süslemeye sahip en bilinen örneklerdir. Sırlı tuğlanın kubbede kullanıldığı en önemli yapılar arasında Malatya Ulu Camii (1247), Konya İnce Minareli Medrese (1264) sayılabilir. Sırlı tuğlalarda, malzemeye bağlı olarak başta geometrik olmak üzere yazı ve daha az bitkisel kompozisyonlar yapılmıştır. Her tür yüzeyde, yaygın olarak kullanılan kare, dikdörtgen, üçgen ve çokgen formunda tek renk sırlı çiniler değişmez çini grubu olmuştur. Bunlarda turkuaz, mor, kobalt mavi ve yeşil renkli sırlar kullanılmıştır. Anadolu’da Selçuklu Dönemi’nde en yaygın olarak çini mozaik tekniği kullanılmıştır. Yapılacak desene göre tek tek hazırlanan çini parçalarının harç aracılığıyla bir araya getirilmesi ile uygulanan, oldukça uğraştırıcı bir tekniktir. Mimaride mihrap, kubbe, kubbeye geçişler, kemer, alınlık ve duvarlar olmak üzere hemen hemen her yüzeyde ve ayrıca lahitlerde kullanılmıştır. Konya Aleaddin Camii (1220), Konya’daki Beyhekim Mescidi (1270), Sadrettin Konevi Camii’nin (1274) mihrapları çini mozaik tekniğinde yapılmışlardır. Bu teknik, en yoğun biçimde kubbe ve kubbe geçişleri ile eyvanların duvar, kemer ve tonozlarında kullanılmıştır. Konya Karatay Medresesi (1251), Konya Sırçalı Medrese (1242), Konya Sahip Ata Türbesi (1283) ve Tokat Gök Medresesi (1270) çini mozaik tekniğinde süslemeleri bulunan yapılardır.

Yanıt Açıklaması: Kitap sanatları tezhip, minyatür, cilt ve hat sanatıdır.