Türkiye´nin Kültürel Mirası 1

Yanıt Açıklaması: Özellikle Hristiyanlığın ilk ortaya çıktığı yıllarda evlerin ibadet amacıyla kullanıldıkları bilinir. Günümüze gelen örneklerden biri Suriye’deki Dura Europos’ta (Salihiye)’da yer alır. Bu alanda gerçekleştirilen kazılar sonucu 232/233 yılına tarihlenen evin bir odasının ibadethane için ayrıldığı bir diğer odanın ise vaftiz işleviyle kullanıldığı anlaşılmıştır. Örtü sistemi tonoz olan bazilikalar Karadağ (Binbir kilise) ve Karaman gibi özellikle Orta Anadolu çevresinde çok yaygın olarak inşa edilmiştir.  Ada Tipi kiliselerde kubbenin kuzeyinde ve güneyinde yan nefler bulunmaz. Sakız Adası’nda yer alan Nea Moni Kilisesi örnek verilebilir. Tek nefli yapılar, doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Bu tip yapıların Anadolu’da birçok örneği bulunmaktadır. Pamukkale (Hierapolis) Domitianus Kapısı yakınındaki şapel örneğinde olduğu gibi. İlk olarak Mısır’da 4. yüzyıl ortalarında başlayan manastır yapımları, tüm Hıristiyan dünyasında hızla yayılmıştır. Anadolu’da manastır kurumunun gelişmesi ve yaygınlaşmasında Kayserili Aziz Basileios’un rolü önemlidir. Örnek olarak 6. yüzyıla tarihlenen Antakya yakınında Genç Aziz Simeon’un Admirabilis Dağı’ndaki (Samandağ) manastırını verebiliriz. Doğru yanıt: A'dır.

Yanıt Açıklaması: İlk Edirne Sarayı (Eski Saray) şimdiki Selimiye Camii’nin yerinde (Kavak Meydanı) I.Murad zamanında yapıldı (1369). Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Süleymaniye Camii 1550-57 Dört dayanaklı camilerin en büyüğüdür. Mihrap doğrultusunda iki yarım kubbesi ile Ayasofya ve Bayezid Camilerine benzer. Ancak mekân ve strüktür bakımından onların çok ilerisindedir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı padişahi II. Selim zamanında başlanan ve yapımı III. Murad zamanında tamamlanan Selimiye Camii ve Külliyesini, iki medrese, muvakkithane, arasta, türbe ve sıbyan mektebi oluşturur. Bu yapı kompleksinde darüşşifa yani şifahane yoktur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kapalı Yunan Haçı

Yanıt Açıklaması: Süleymaniye Camii dört dayanaklı camilerin en büyüğüdür. Mihrap doğrultusunda iki yarım kubbesi ile Ayasofya ve Bayezid Camilerine benzer. Ancak mekân ve strüktür bakımından onların çok ilerisindedir. Kubbe çapı 26.00 metre olmakla İstanbul’daki Sinan yapıları içinde en büyük kubbeye sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt "D" şıkkı, "I, II, III ve V"dir.

Yanıt Açıklaması: Yazılı belgelere göre, MÖ 18. yüzyılın ortalarında Hattuşşa, Hititlerin saldırısına uğramıştır. Anadolu’yu tümüyle ele geçirmek için askeri seferler başlatan Hitit kralı Anitta, stratejik olarak çok önemli olan Hatuşa’yı feth ettikten sonra, bir daha yerleşilmemesi için lanetleyerek yıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Katakomplar, Hristiyanların ilk yayılmaya başladığı dönemlerde gizli ibadet yerleri olarak tasarlanmış mekanlardır ve buralardada aynı zamanda ilk Hristiyan gömüleri de gerçekleştirilmiştir. Katakomplarda mezar yerleri biçimsel olarak ikiye ayrılabilir. İlki, ‘Loculi’ olarak adlandırılan ve insan bedeninin sığacağı boyutlarda dikdörtgen biçimlidir. Diğeri ise, yuvarlak kemerli niş içinde zemine doğru inen lahit biçiminde mezar yerine sahip olan “Arcosolium”dur. Hipoje, aileler için inşa edilen yer altı mezar alanıdır. Tümülüs ise için mezar bulunan üzerine toprak yığılarak oluşturulmuş tepedir.

Yanıt Açıklaması: Kufe tipinden gelişen çok ayaklı kârgir camiler; Kızıltepe Ulu Camii (1204), Diyarbakır Kale Camii (1160-1163), Mardin Ulu Camii ( 1176), Kayseri Huand Hatun Camii (1238) ve Diyarbakır Ulu Camii ( 1091-1092)’dir. Kufe tipinden gelişen çok ayaklı kârgir camilerin en erken tarihli örneği Diyarbakır Ulu Camii (1091-1092)’dir.

Yanıt Açıklaması: Bazı eyvanlar dış cepheye köşeleri pahlı olarak üç yüzlü olarak yansırlar. Bu eyvanlara yazlık denir. Günümüze gelen örneklere bakıldığında, yazlıkların ilk yapıldığında penceresiz ama kafesli oldukları söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Topkapı Sarayı’nın ilk avlusuna, Çinili Köşk’ün kuzeyine mimar Alexandre Vallaury tarafından inşa edilen Arkeoloji Müzesi kompleksi, XIX. Yüzyılda Osmanlı topraklarında yapılan kazılardan elde edilen zengin buluntuların sergilenmesine yönelik bir yapıdır. 1930’larda İstanbul’un imar planını yapmak üzere Türkiye’ye davet edilen H. Prost, İstanbul’un evrensel değerlerini göz önünde tutarak, kentin erken dönemine ait kalıntıların bulunduğu Sarayburnu ile Küçük Ayasofya Camii arasının bir Arkeolojik Park olarak düzenlenmesini öngörmüştür. Topkapı Sarayı’nın doğu eteklerinden, Sur-u Sultani’nin içinden başlayarak güneye doğru ilerleyen, Ayasofya’nın doğusu ile kıyı arasında kalan, Sultan Ahmet Camii’nin doğu ve güneyindeki bölgeyi kapsamaktadır. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: Abdülmecid döneminde bütün cami elden geçirilmiş ve İtalyan nakkaşlar tarafından Barok bezemeler yapılmıştır. Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Çapraz eksenli camiler bir plan tipi değildir. Selçuklu ve Beylikler Dönemi'nde inşa edilen cami tipleri şöyledir; mihraba paralel sahınlılar, mihraba dik sahınlılar, eyvanlılar, çok bölüntülüler, eş bölüntülüler, merkezi birimliler, tek tonoz ya da kubbe örtülüler, köşk mescitler, ahşap direkliler ve çok işlevliler.

Yanıt Açıklaması: İşlevleri ve teknolojisi pek değişmediğinden Beylikler Dönemi’nden beri işleyiş şemaları aynı kalsa da biçim ve kompozisyonda özellikle Sinan bazı yenilikler yapmıştır. Genel olarak soyunmalık mekânından ılıklığa oradan da sıcaklığa geçilir. Soyunmalık büyük kubbeli bir mekândır. Ortasında fıskiyeli bir havuz ve duvar diplerinde bir seki üzerinde ahşap soyunma odaları yer alır. Kubbe üzerinden fener denilen bir camekânla aydınlanır. Ilıklık bölümü sıcaklığa doğru geçişi hazırlar. Sıcaklık genellikle soyunmalık bölümü büyüklüğünde veya biraz daha küçük olabilir. Ortasında göbek taşı denilen çok sıcak sekizgen mermer bir seki vardır. Üzeri kubbeyle örtülüdür. Kubbenin üzerine içeriye ışık almak için bir çok küçük fanus yerleştirilmiştir. Duvar diplerinde halvet denilen birkaç kişinin yıkanacağı küçük odacıklar yer alır. Halvetlerin örtüsü kubbe veya tonoz olabilir. Hamamın ısıtılması Roma Dönemi’ndeki hamamlar gibi külhan denilen ocağı ısıtmak için kullanılan odunun sıcak havasının mermer zemin altındaki boşluklardan ve duvardaki kanallardan geçmesiyle sağlanır. Kadın ve erkekler için yan yana çifte hamamlar yapılmıştır. Hamamlar daha çok vakıflara gelir sağlamak amacıyla yapılıyordu. Sinan çok sayıda hamam yapmıştır. Sinan’ın hamamlarında yenilik olarak sıcaklık bölümünde merkezi bir kubbe altında göbek taşı ve halvetlerin toplandığı görülür.

Yanıt Açıklaması: 1461 yılında kent Osmanlılar tarafından alınmıştır. Bu sıralarda isminin Zalifre olduğu sanılmaktadır. Osmanlı Dönemi’nde Zağfiran-Borlu ve Zafiranbolu olarak anılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Haseki Külliyesi, Hürrem Sultan adına yapılmıştır ve Sinan’ın ilk büyük eseridir. Cami, medrese, hastane, imaret, mektepten oluşur.

Yanıt Açıklaması: ICOMOS, T.C. Kültür Bakanlığı tarafından yapılan öneriyi anlamlı ve olumlu olarak değerlendirmiş, Dünya Mirası olarak önerilen yerlerin niteliği, değerleri açıklanarak, önemleri vurgulanmıştır. Dünya Mirası değerlendirmesinde önemli olan bu ölçütler şöyle sıralanmaktadır: • İnsanın yaratıcı dehasının üst düzeyde bir temsilcisi olması, • Dünyanın bir kültür bölgesinde veya bir dönemde mimarlık veya teknoloji, anıtsal sanatlar, kent planlama veya peyzaj tasarımı alanlarında önemli gelişmelere, insani değer alışverişlerine tanıklık etmesi, • Yaşayan veya yok olan bir kültür geleneğinin veya uygarlığın ünik veya olağanüstü, ender rastlanan bir temsilcisi olması, • Bir yapı tipinin seçkin bir örneği, ya da insanlık tarihinin önemli bir aşamasını veya aşamalarını gösteren bir mimari ve teknolojik bütünün veya peyzajın örneği olması.

Yanıt Açıklaması: Kapı kanatları üç veya dört düşey tahtanın içeriden üç yatay kuşakla tutturulmasıyla oluşur. Kabara başlı büyük çiviler bu bağlantıyı sağlar. Kapının kasaya bağlandığı menteşeler güllap denilen geleneksel bir türdür.Kapının açıldığı alan hayat adını alır. Merdivenin başladığı yer pabuçluk’tur. Hayatın bir ya da iki yanı bahçeye bakar. Burada üst katı taşıyan dikmeler yerden 60-80 cm yükselmiş bir taş duvarın üstüne otururlar. İki direk arasına kor denir ve bahna adı verilen duvar üstüne kışlık odunlar dizilir. Bahnadan tavana kadar olan boşluğun dış yüzünde düşey veya çapraz giliste denilen kafesler bulunur.

Yanıt Açıklaması: UNESCO tarafından 1975 yılı, Avrupa Mimarlık Mirası Yılı ilan edildi. Doğru cevap C'dir.