Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: Rönesans sanat anlayışını asıl dile getiren mimar Leone Battista Alberti (1404-1472) olmuştur. Ressam, şair, dilbilimci, filozof, müzisyen ve mimar olan Alberti Rönesans hareketinin öncülerindendir.

Yanıt Açıklaması: Koruma konusunda Rönesans öncesi faaliyetler, yapıların onarılarak kullanımlarının devam ettirilmesinin sağlanması olmuştur. Rönesans Dönemi'nde Petrark Romalıların kendi tarihlerine olan saygısızca davranışlarına şiddetle karşı çıkmıştır. Bu bağlamda Petrark ile Cola di Rienzo Roma’nın tarihsel bir incelemesini yapmış, anıtları şehrin haritasına işlemişlerdir. Anıtlardaki kitabeleri toplayıp okumuşlar ve Antik Devrin incelenmesi için gerekli temelleri atmışlardır. 1375’de Padua’lı teknisyen Giovanni Dordini, Roma’ya gelerek tapınak ve zafer anıtlarındaki kitabeleri kopya etmiştir. Trajan Sütununun, Colosseum’un, Panteon’un, Vatikan Obeliskleriyle, St. Peter ve St. Paul Bazilikalarının ölçülerini alıp çizmiştir. Bu nedenle anıtları korumak için bilinçlenme ve bilinçli eylemler İtalya’da başlamıştır denilebilir. Roma şehrinin, İtalya ve Avrupa’nın diğer ülkelerinden çok daha önce ve daha yoğun bir şekilde anıtların korunma sorununa eğilmiş olduğu görülmektedir. Koruma konusunda örgütlü çalışmalar ve uluslararası toplantıların başlaması 20.yüzyılda olmuştur. Bu nedenle cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ata yadigarina saygı, Osmanlı toplumunun kendinden olana saygı duymasını ifade eden bir kavramdır. bu nedenle kendinden olanı korumak ön plana çıkar. ancak bu topraklarda kendinden önce bir çok kültür yaşamıştır ve gerisinde bir çok yapı ve malzeme bırakmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Ülkenin korumaya yönelik ilk yasal düzenlemesinin 1973 yılında yapılmış olması, çevre ölçeğindeki korumayla ilgili ilk hükümlerin İmar yasalarında yer alması sonucunu doğurmuştur. 1956 yılında yürürlüğe giren 6785 sayılı İmar Kanunu’nun, “yapılacak binaların eski eserlere ve arkeolojik sahalara olan mesafeleri” nin hazırlanacak tüzüklerle belirlenmesine ilişkin hükmü, planlama/koruma ilişkisini gündeme getiren ilk düzenlemedir. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1951 yılında kurulan ‘Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’, hem ilke koyan hem de uygulamaya yönelik karar alan ve yasayla oluşturulmuş ilk kurumdur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Venedik Tüzüğü tarihi yapıların korunması ve restorasyonu hakkında uluslararası bir çerçeve belirleyen ilk antlaşmalardan biridir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: -Yeni mimari, geleneksel konutlarla uyumsuz olabilir veya ölçek olarak onların algılanmasını güçleştirecek boyutlara ulaşabilir. -Alt yapının yetersizliği bu tür programı kaldırmayabilir. Bu maddeler Turizm / Kültürel Miras / Koruma arasındaki olumsuz ilişkiler arasında bahsedebileceğimiz durumlardır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk yıllarında restorasyon etkinliklerinin yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Bunun nedenleri arasında yeni Cumhuriyetin parasal kaynaklarının çok kısıtlı olması ve uzman elemanların yok denecek kadar az olması sayılabilir. İlk onarımlar, yine bir Osmanlı kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilmiştir. Ancak bu yapıların çok azının belli bir değer taşıyan anıtsal yapılar olduğu bilinmektedir. Bu süreçte ilk onarılan yapı Ayasofya'dır.

Yanıt Açıklaması: UNESCO ön çalışmanın yapılmasında kültürel değerler için ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi), doğal değerler için ise IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği) kuruluşlarını görevlendirmiştir. Bu kuruluşlar tarafından hazırlanan ön değerlendirmeler her yıl toplanan Dünya Miras Komitesi tarafından değerlendirilmekte, önerilen yapı ya da alanın gerekli ölçütleri taşıdığı anlaşılırsa listeye alınmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu tüzüğün ilkeleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir: Ulusal ve uluslararası turizmin kültürel değişim açısından önde gelen araçlardan birisi olması nedeniyle, koruma gerek ev sahibi topluluğa gerekse ziyaretçilere o topluluğun mirasını ve kültürünü yaşayabilmeleri ve anlayabilmeleri için iyi yönetilen olanakları ilk elden sunmalıdır, Miras alanları ve turizm arasındaki ilişki dinamiktir ve çelişen değerler içerebilir. Bu değerlerin günümüz için olduğu kadar gelecek kuşaklar için de sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir, Miras alanları için yapılan koruma ve turizm planları, ziyaretçilerin tatmin edici ve zevkli deneyimler yaşamalarını sağlamalıdır, Ev sahibi topluluklar ve yerli halk, koruma ve turizm planlarına katkıda bulunmalıdır, Turizm ve koruma faaliyetleri ev sahibi topluluğun yararına olmalıdır, Turizm tanıtım programları, doğal ve kültürel mirasın özelliklerini korumalı ve geliştirmelidir. "Mirasın korunması ve yönetilmesi ile ilgilenenlerin, mirasın önemini, ev sahibi toplum ve ziyaretçilere aktarması kolaylaştırılmalı ve teşvik edilmelidir." maddesi tüzüğün amaçlarındandır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de 1932 yılında ‘Anıtları Koruma Komisyonu’ adı altında yeni bir kurum oluşturulmuştur. Bu kurumun ilk etkinliklerinden bir tanesi onarılacak yapıların saptanmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Ressam, şair, dilbilimci, filozof, müzisyen ve mimar olan Alberti Rönesans hareketinin öncülerindendir. İdeal şehri tanımlarken; “eğer yerleşmede bir Roma yapı kalıntısı bulunuyorsa korunmalıdır” görüşü onundur. Bu tanım ‘Kültürel Amaçlı’ korumayı öngören ilk savunu olarak nitelendirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü anlamıyla, İngiltere’de getirilen ilk koruma tedbirleri olarak 1913 yılında yürürlüğe giren "Eski Anıtları Sağlamlaştırma ve Düzenleme Yasası" ile Tarihi Anıtlar Komisyonu tarafından korunması gerekli görülen eski eserlerin tescil edilmesi ve bu tescil edilen yapıların korunması için yapılacak her müdahale için izin alınması zorunluluğu getirilmiş; yerel yönetimlere ve Bayındırlık Bakanlığına eski eserleri koruma görevi verilmiş; eski eserlere zarar verenlere para ve hapis cezası öngörülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Fransa; ‘1887 Koruma Kanunu’ ile korumada etkin olmuştur. 18. yüzyıl sonunda ‘Anıtlar Komisyonu’ kurulmuştur. Anıtlar Komisyonu’nun çalışmaları ‘Halk Müzesi’, ‘Milli Anıt’ terimlerinin yerleşmesini sağlamış, Fransa’nın birçok yerinde kamulaştırılan eserlerin toplandığı Louvre ve Fransız Anıtları Müzesi gibi müzeler kurulmaya başlanmıştır. 1854-1879 yılları arasında kamuya ve şahıslara ait çok sayıda tarihi yapı onarılmıştır. 30 Mart 1887 tarihli, anıtları sınıflandıran kanun, binaların tahrip edilemeyeceği, güzel sanatlardan sorumlu Bakanlığın onayı olmadan, tamir edilemeyeceği veya herhangi bir değişiklik yapılamayacağı gibi ana prensipleri nedeniyle önem taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Rönesans, Orta Çağ ile Yeni Çağ arasında 17. yüzyıla kadar yaşanmış olan bir dönemdir. Daha kesin bir ifade ile bir geçiş dönemidir.

Yanıt Açıklaması: Bütün bu dini taassuba karşın, Roma şehrinin, İtalya ve Avrupa’nın diğer ülkelerinden çok daha önce ve daha yoğun bir şekilde anıtların korunma sorununa eğilmiş olduğu görülmektedir. Anıtları korumak için bilinçlenme ve bilinçli eylemler İtalya’da başlamıştır denilebilir. Sanatçı ve hümanistlerin yeni bir anlayışla Antik Dönemle ilişki kurması, klasizme hayranlığın canlandırılması ve yaşatılması, Petrark ile yoğunluk kazanmıştır. Petrark ile Cola di Rienzo, Roma’nın tarihsel bir incelemesini yapmış, anıtları şehrin haritasına işlemişlerdir. Anıtlardaki kitabeleri toplayıp okumuşlar ve Antik Devrin incelenmesi için gerekli temelleri atmışlardır. 1375’de Padua’lı teknisyen Giovanni Dordini, Roma’ya gelerek tapınak ve zafer anıtlarındaki kitabeleri kopya etmiştir. Trajan Sütununun, Colosseum’un, Panteon’un, Vatikan Obeliskleriyle, St. Peter ve St. Paul Bazilikalarının ölçülerini alıp çizmiştir. 1336 yılında, eski Roma kalıntılarını tahrip edenlerin para cezasına çarptırılacağını belirten bir uygulama görülmektedir. Sanatkarlar eski örnekleri bulup kopya etmeden yorumlamaktadır. 14. yüzyıl İtalya için önemli bir devirdir. Petrark, anıtları tek tek geçmişi temsil eden, estetik yönden değerli hazineler olarak görmemiş, daha çok yarattıkları ortamla değerlendirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Taraf olduğumuz ikinci sözleşme ise, 1989 yılında onaylanan “Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi”dir. 1985 yılında, Granada’da Avrupa Konseyine üye ülkeler tarafından kabul edilen ve 13.4.1989 gün ve 3534 sayılı yasayla yürürlüğe giren bu sözleşmeye göre, ülkeler, mimari mirasın korunması için yasal önlemler almayı ve bu önlemler çerçevesinde ve her ülkeye ve bölgeye özgü yöntemlerle, anıtları, bina gruplarını ve sitleri korumayı üstlenmiş bulunmaktadır. Sözleşmenin ortaya koyduğu bir diğer evrensel ilke ise, “Mimari mirasın korunması, bunun teşviki ve yaygınlaştırılmasını, kültürel ve çevresel planlama politikalarının başlıca unsuru olarak kabul etmek”tir.

Yanıt Açıklaması: İmparatorlukta ‘obje’ saklamak için sürekli olarak tahsis edilen ilk mekanlardan bir tanesi İstanbul'da Aya İrini kilisesi olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Sarayın silah deposu olarak kullanılmıştır. Kilise, III. Ahmet döneminde, Batıdaki örneklerine uygun olarak ‘Dar-ül Esliha’ (Silah Müzesi) adıyla halka açılmıştır.

Yanıt Açıklaması: I ve V numaralı maddeler dünya miras listesine ilişkin yanlış ifadelerdir. Doğrusu “Sözleşmeye üye ülkeler, topraklarında bulunan ve olağan dışı evrensel değere sahip olduğunu düşündükleri değerlerini Dünya Miras Komitesine bildirmektedirler. Komite bu değerlerin belirlenen ölçütlere uygun olup olmadığına ilişkin bir ön çalışma yapmaktadır. UNESCO ön çalışmanın yapılmasında kültürel değerler için ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi), doğal değerler için ise IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği) kuruluşlarını görevlendirmiştir.” şeklindedir. II, III ve IV numaralı maddeler dünya miras listesine ilişkin doğru ifadelerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Fransa’daki anıtların tahribinin başlangıcı 5. yüzyıldaki göçlerdir. Doğru cevap C'dir.