Kültürel Miras Mevzuatı

Yanıt Açıklaması: Avrupa'da arkeoloji ve sanat tarihi biliminin de gelişmekte olması, arkeolojik değerlere ilginin artmasının önemli nedenlerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk 30 yılında, koruma alanında örgütlenen sivil toplum örgütleri yok denecek kadar azdır. 1927 yılında İzmir'de kurulan, ‘İzmir Asarı Atika Muhipleri (Sevenleri) Cemiyeti’; 1941 yılında kurulan ‘Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’; 1935 yılında kurulan ‘Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu’ bu örgütler arasındadır.

Yanıt Açıklaması: UNESCO Birleşmiş Milletlerin bir özel kurumu olarak, İkinci Dünya savaşı sonrası 1946 yılında kurulmuş, eğitim, bilim ve kültür alanlarında hükümetler arası bir kurumdur.

Yanıt Açıklaması: Danimarka’da 1966 yasası ile yıpranmış tarihsel yapıları satın alma, restore etme, tekrar satma olanağı sağlayan ‘Bina Koruma Fonu’ kurulmuştur. İsveç’te 1960 ‘Eski Eserler Yasası’ ile tüm tarihsel eserlere sıkı koruma koşulları önerilmiştir. İsviçre’de ise 1966 yılında kabul edilen ‘Federal Yasa’ ile devlete doğal ve tarihi sitlerin korunmasına yardım etmek için yetki verilmiştir. Almanya’da 1902 yılında Fransız ve İtalyan yasal sistemlerinin birleştirilmesiyle ‘Eski Eserlerin Korunması Hakkında Yasa’ yürürlüğe girmiştir. Polonya’da tarihi anıt ve çevre koruması 1928’de ‘Milli Varlık Sayılan Anıtlar ve Çevrelerinin Korunması Yasasının çıkarılmasıyla başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa Kültür Konvansiyonu : Avrupa ülkeleri tarafından, kültür alanında ortak bir anlayış oluşturulması ve Avrupa’nın ortak kültür mirasının geliştirilmesi için ulusal katkıda bulunmak amacıyla Avrupa Konseyi çatısı altında oluşturulan en eski belgelerden bir tanesidir.

Yanıt Açıklaması: 1956 yılında yürürlüğe giren 6785 sayılı İmar Kanunu’nun, “yapılacak binaların eski eserlere ve arkeolojik sahalara olan mesafeleri” nin hazırlanacak tüzüklerle belirlenmesine ilişkin hükmü, planlama/koruma ilişkisini gündeme getiren ilk düzenlemedir.

Yanıt Açıklaması: 1972 Yılında Unesco Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme Bilimsel ve teknik çalışma ve araştırmaları geliştirmek gibi  kararlar almıştır

Yanıt Açıklaması: Bu değer değişik girdilere göre tanımlanabilir. Bunlardan ilki, o yapı ya da yapı grubunun o yerleşmenin tarihindeki bir olayla, bir değişimle ilgisinden kaynaklanır. O kentin ya da ülkenin yaşamında önemi olan bir olaya ev sahipliği yapmak, geçmişte kalmış ve toplumda iz bırakmış bir etkinlikle beraber anılmak o taşınmaza tarih boyutu güçlü bir değer katacaktır. İstanbul’da 1922 yılında Mimar Kemalettin Bey’in tasarımı ile inşa edilen Harikzedegan (Yangınzedeler) apartmanları Türkiye'nin ilk betonarme yapısı olarak tarihsel bir değere sahiptir.

Yanıt Açıklaması: İmparatorlukta ‘obje’ saklamak için sürekli olarak tahsis edilen ilk mekanlardan bir tanesi İstanbul'da Aya İrini kilisesi olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Sarayın silah deposu olarak kullanılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Rönesans, Orta Çağ ile Yeni Çağ arasında 17. yüzyıla kadar yaşanmış olan bir dönemdir. Daha kesin bir ifade ile bir geçiş dönemidir. ‘Yeniden uyanış’, ‘yeniden doğuş’ anlamında kullanılan isimlendirme bu dönem için çok uygundur. Çünkü Rönesans her bakımdan yepyeni düşünce ve yaklaşımların, anlayış ve uygulamaların ortaya konduğu ve yepyeni bir insan olgusunun tarih sahnesine çıktığı çağdır. Rönesans bir yeniden yapılanma hareketi olmasına karşın hemen hemen işlediği bütün konu ve sorunlarda Antik Çağ felsefesini temel ve örnek almış, onu yeniden inceleyip, değerlendirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Osman Hamdi Bey 1883-1885 yılları arasında İzmir çevresinde Aeolia bölgesindeki bazı nekropollerde, Lagina antik kenti Hekatae Tapınağında ve Güneydoğu Anadolu’da Nemrut Dağı Tümülüsünde kazılar yapmış, ayrıca Zincirli’de (günümüzde Gaziantep İli, İslahiye İlçesine bağlı bir köy) Alman bilim adamları tarafından yapılan kazılarda bulunan eserlerin büyük bir bölümünün Müze-i Hümayuna getirilmesini sağlamıştır. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Henri Prost'un nazım plan ve detay planlarının Tarihi Yarımada’nın mekansal gelişmesinde ve kültürel mirasın sürdürülmesinde önemli etkileri vardır. Prost, İstanbul için yaptığı ‘Nazım Plan’ı 1937 yılında tamamlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1846 yılında, Tophane Müşiri Fethi Ahmet Paşa’nın Aya İrini’de uzun yıllardır toplanan eserlerin düzenlenmesi için görevlendirilmiş olması müzeciliğin ilk adımı sayılır. Aya İrini’de toplanan eserler iki bölüme ayrılmıştır. Bunlardan ‘Mecma-ı Esliha- i Atika’ daha sonra ‘Askeri Müze’, ‘Mecma-i Asar-ı Atika’ ise ‘Devlet Müzesi’ haline gelecektir.

Yanıt Açıklaması: İmparatorlukta ‘obje’ saklamak için sürekli olarak tahsis edilen ilk mekanlardan bir tanesi İstanbul'da Aya İrini kilisesi olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Sarayın silah deposu olarak kullanılmıştır. Kilise, III. Ahmet döneminde, Batıdaki örneklerine uygun olarak ‘Dar-ül Esliha’ (Silah Müzesi) adıyla halka açılmış, ancak 1808 yılındaki yeniçeri isyanında yağmalanınca tümüyle kapatılmıştır. 1846 yılında, Tophane Müşiri Fethi Ahmet Paşa’nın Aya İrini’de uzun yıllardır toplanan eserlerin düzenlenmesi için görevlendirilmiş olması müzeciliğin ilk adımı sayılır. Aya İrini’de toplanan eserler iki bölüme ayrılmıştır. Bunlardan ‘Mecma-ı Esliha-i Atika’ daha sonra ‘Askeri Müze’, ‘Mecma-i Asar-ı Atika’ ise ‘Devlet Müzesi’ haline gelecektir.

Yanıt Açıklaması: A, C, D ve E seçeneklerinin konuyla bir ilgisi bulunmamaktadır. Soru kökünde tanımı verilen kavram B seçeneğinde yer alan “kültürel değerler” dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyetin ilk 30 yılında , koruma alanında örgütlenen sivil toplum örgütleri yok denecek kadar azdır. 1927 yılında İzmir'de kurulan, ‘İzmir Asarı Atika Muhipleri (Sevenleri) Cemiyeti’ ; 1941 yılında kurulan ‘Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’; 1935 yılında kurulan ‘Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu’ bu örgütler arasındadır. Cumhuriyetin ilk 30 yılında koruma sektörünü şekillendiren yasal, örgütsel ve parasal düzenlemelerle, korumaya karşı takınılan tavırlar değerlendirildiğinde, bu sektörün bugün olduğu gibi, incelenen dönemde de konuyu benimsemiş ve inanmış bir kamuoyuna dayanmayan bir ‘aydınlar kurumu’ olduğu görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Fransa; ‘1887 Koruma Kanunu’ ile korumada etkin olmuştur. 18. yüzyıl sonunda ‘Anıtlar Komisyonu’ kurulmuştur. Anıtlar Komisyonu’nun çalışmaları ‘Halk Müzesi’, ‘Milli Anıt’ terimlerinin yerleşmesini sağlamış, Fransa’nın birçok yerinde kamulaştırılan eserlerin toplandığı Louvre ve Fransız Anıtları Müzesi gibi müzeler kurulmaya başlanmıştır. 1854-1879 yılları arasında kamuya ve şahıslara ait çok sayıda tarihi yapı onarılmıştır. 30 Mart 1887 tarihli, anıtları sınıflandıran kanun, binaların tahrip edilemeyeceği, güzel sanatlardan sorumlu Bakanlığın onayı olmadan, tamir edilemeyeceği veya herhangi bir değişiklik yapılamayacağı gibi ana prensipleri nedeniyle önem taşımaktadır. Yüzyıl savaşları, 1337-1453 tarihleri arasındadır. Yani Fransız İhtilalinden çok öncedir.

Yanıt Açıklaması: 1975 yılı, Türkiye’de ilk programlı, belli amaçlara yönelik ve kuralları konmuş bir envanter çalışmasının başlangıç yılı olarak kabul edilebilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 17. yüzyıl sonlarında sanatta etkili olan politik gelişmelerden biri, papalığın gücünü yitirmesidir. Hıristiyanlık içinde beliren bazı din gruplarıyla, asil ve zenginler sanatkarlara çok iyi olanaklar sağlamaktadır. XIV. Louis’nin güç ve zenginliği ile sanat merkezi Fransa’ya doğru kaymaktadır. Fransa’nın Avrupa’da gelişen politik ve sosyal düzendeki hâkimiyeti sanatta da kendini gösterir. Tarihi eserler, Avrupalıların artan refah hızıyla eş bir şekilde Roma’dan dışarı akmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Gustave Giovanni (1873–1947), Boito’nun esaslarını geliştirmiş ve modernleştirmiştir. Ona göre, “hangi devre ait olursa olsun tarihi değeri olan eser” korunmalıdır. Tarihi yapıda birden fazla döneme ait izler varsa bütün dönemlere ait izler korunmalıdır. Belli başlı ve en önemli yapıların tarihi değerlerinin yanı sıra, küçük yapıların ve yerleşmelerin bütün olarak mimari önemini belirtmiştir. Çalışmaları, ‘Carta Del Restauro Italiana’nın (İtalya Restorasyon Tüzüğü) (1931) kurallarının saptanmasında çok etkili olmuştur.  İtalya, 18. yüzyılın sonu ile 19. yüzyılın başında da önemli gelişmelere sahne olmuştur. Bu dönem, sosyal devrimlerin, endüstrideki gelişme ile bağdaştığı ve Avrupa’daki yerleşmelerin büyük değişmelere zorlandığı bir devirdir. Bu dönemde Roma’nın merkezinde geniş bir alan tarih ve sanat araştırmalarına tahsis edilmiştir.